نام پژوهشگر: مریم خادم الفقرا
مریم خادم الفقرا منوچهر توسلی نائینی
در میان عقود یا قراردادهای موجود در قوانین مدنی بعضی هستند که در آنها شیئی در مقابل شیئ(تعهد دیگر) دیگر قرار می گیرد و هرکدام وابسته به دیگری است و در حقوق ایران این قراردادها معروف به قراردادهای معاوضی هستند. اهمیت این عقود و خصوصیت مشترک آنها که تقابل عوضین باشد، ما را به بررسی این خصوصیت و مباحث آن واداشته است، گرچه در موارد مرتبط به موضوع پایان نامه نگاهی نیز به کنوانسیون بیع بین الملل داشته ایم، ولی باید اذعان کرد نتایجی که از مطالعه و تطبیق این مواد به دست می آید با حقوق ما دارای تفاوت هایی است؛ مثلا در بحث وصف کالا، کنوانسیون به صورت مطلق قاعده تقلیل ثمن را پذیرفته است در صورتی که در حقوق ایران فقط در صورت خاصی این قاعده اعمال می شود. در این پایان نامه ما بر آن هستیم تا بررسی کنیم در تقابل این عوضین چه آثاری حاکم است زیرا گستره عقود معاوضی به یک عقد محدود نمی شود و در هر عقدی که دو عوض در مقابل یکدیگر قرار می گیرند را شامل می شود. در این تقابل دو مرحله وجود دارد که ما، هم به بررسی تقابل در مرحله انعقاد عقد می پردازیم و هم به مرحله اجرای قرارداد. این ترتب از آنجا ناشی می شود که اگر در مرحله انعقاد، تقابل عوضین به درستی انجام نشود ما دیگر به مرحله اجرای عقد نخواهیم رسید؛ آثار و نتایج ناشی از این تقابل نیز شامل آثار اصلی و فرعی می شود که از آثار اصلی می توان وجود عوضین و لزوم تسلیم را نام برد و از آثار فرعی می توان به همزمانی تسلیم اشاره کرد. لازم به ذکر است که این اصلی و فرعی بودن از آنجا ناشی می شود که آثار اصلی را چون به نوعی جزء مقتضای ذات عقد هستند حتی با تراضی هم نمی توان ساقط نمود؛ ولی آثار فرعی را می توان در صورت تراضی ساقط کرد. همچنین بررسی می شود که اگر خللی و نقصی در عوضین ایجاد شود اولا ارادی است یا غیر ارادی و ثانیا آیا قابل مسامحه است و موجب خیار می شود یا غیر قابل مسامحه و با عث بطلان می شود. در نهایت نگارنده بیان می کند که باید نظریه ای به نام نظریه تقابل را مطرح کرد و به دنبال نظام مند کردن آن برآمد تا یکسری از عقود را که بسیار کاربردی هستند فقط در این قالب خاص مطالعه کرد.