نام پژوهشگر: مرتضی راه چمنی
مرتضی راه چمنی عبدالحمید مرتضوی
بی تردید جبران زیان، مهم ترین هدف مسولیت مدنی به شمار می اید و از دست دادن فرصت و شانس، ضرری است که در اثر تقصیر دیگری، به شخص وارد می شود، به نحوی که فرصت کسب منفعت و یا اجتناب از ضرر را در اینده از دست می دهد، در پذیرش نظریه ی از دست دادن فرصت از دو جهت تردید و شبهه وجود دارد: اول از جهت تحقق ضرر و مسلم بودن ان، بدین معنا که، شخصی که فرصت تحصیل منفعت را ازدست می دهد، معلوم نیست که واقعا به او خسارتی وارد می شود یا خیر. چرا که تحقق منفعت قطعی نمی باشد و احتمالی است. دوم در موردی که فرصت اجتناب از ضرر از بین می رود و باعث ورود خسارت می شود، در این جا در وجود رابطه ی سببیت بین خسارت و فعل زیان بار(تقصیر خوانده) تردید وجود دارد، زیرا نمی توان گفت هر گاه تقصیر خوانده نبود، زیان هم واقع نمی شد. در نهایت به دلیل اینکه اشخاص برای دفع ضرر یا کسب منفعت هزینه هایی را متقبل می شوند، لذا این فرصت ها دارای ارزش می باشند و تفویت ان نوعی ضرر مسلم است که باید جبران شود. از طرفی وجود رابطه سببیت بین فعل زیان بار و تفویت فرصت محرز می باشد. قلمرو طرح بحث (مسولیت مدنی ناشی از تفویت فرصت) هم در مسولیت قراردادی و هم در مسولیت غیر قراردادی، وجود دارد. در این زمینه (تفویت فرصت)، در نظام های حقوقی اختلاف نظر وجود دارد، این نظریه در فرانسه بیشتر پذیرفته شده است و در ایالات متحده امریکا هنوز این نظریه پذیرفته نشده است و در حقوق موضوعه نیز، با تحقیق بررسی در قوانین چنین به نظر می رسد که در عقودی مثل جعاله، مضاربه و ماده ی 6 قانون مسولیت مدنی این مسولیت پذیرفته شده، اما به نحوی نیست که بتوان در ان ها قاعده ای به دست اورد. در فقه امامیه هم این مساله، تحت عنوان عدم النفع مسلم، مورد بررسی قرار گرفته است. واژه های کلیدی: مسولیت مدنی، ضرر، جبران خسارت، فرصت، کسب منفعت، تفویت، شانس.