سنایی نخستین شاعری است که شعرهایی سروده¬است که جز در قلمرو عرفان معنای دیگری ندارد؛ یعنی هدف و قصد گویندة آن¬ها تصوّف است و به¬ویژه جهان¬بینی تصوّف را در آثار خود شکل¬بخشیده¬است. هیچ اندیشه¬ای از اندیشه¬های مرکزی عالم تصوّف وجود¬ندارد که رگه¬هایی از آن در شعر سنایی – به¬خصوص در حدیقه – انعکاس¬نیافته¬باشد و از این حیث، حدیقة سنایی را که نقطة شروع مثنوی¬های تعلیمی– عرفانی فارسی است، دایره المعارف تصوّف نامیده¬اند. این پژوهش سعی در شناخت این حکیم الهی از طریق بررسی اندیشه¬های عرفانی وی در حدیقه دارد. در فصل چهارم رساله، فرهنگ موضوعی حدیقه شامل همة موضوعات اعمّ از عرفانی و غیرِ آن نیز ارائه¬شده¬است که ازجمله کارهایی است که تا امروز انجام¬نشده¬است. نتایج به¬دست¬آمده ازین تحقیق، جایگاه سنایی را به¬عنوان شاعری دوران¬ساز در میان نوابغ بی¬همتای عالم ادب و عرفان: عطّار و مولوی مشخّص¬می-کند و نشان¬می¬دهد که سنایی با واردکردنِ تجارب عرفانی و روحانی عارفان و زاهدانِ پیش از خود که به¬صورت منثور در آثاری چون اللّمع، قوت¬القلوب، رسالة قشیریّه و احیاء علوم-الدّین عرضه¬شده¬بود، حال و هوای تازه¬ای را در ساختار سنّتی و ازپیش¬شناخته¬شده و تجربه¬شدة شعر فارسی دمیده¬است.