حصول اطمینان از سلامت و ایمنی هر ترکیب دارویی، آرایشی یا مکمل غذایی جدید برای مصرف کنندگان پیش از ورود محصول به بازار دارویی ضروری می باشد، در نتیجه، مصرف روزافزون گیاهان دارویی ایجاب می کند که جوانب توکسیکولوژیکی آنها بررسی شود. از جمله این گیاهان: اسطوخدوس(lavandula angustifolia) ونعنا فلفلی(mentha spicata). اسطوخدوس برای رفع خستگی، آرامش ،مقوی معده، معرق، ضد تشنج و...ونعنا به عنوان باد شکن، ضد تشنج، ضد سرفه، آرام بخش و...مصرف می شوند. لازم میبینیم که مطالعه حاضر را در خصوص ویژگیهای ضد میکروبی (روشهای دیسک پلیت -تعیین حداقل غلظتهای مهار کنندگی (mic) و کشندگی (mbc or mfc)) اسانسها (برای اسانسهای موثر - مطالعه سینتیک مرگ میکروبی)، آنتی اکسیدانی(تست بتا کاروتن و فعالیت رادیکال زدایی با تست dpph) اندازه گیری مقدار کل ترکیب های فنلی از طریق تست frap برای سنجش توانایی و قدرت آنتی اکسیدان سرم خون در احیای آهن از فرم fe+3 به fe+2 ،سیتوتوکسسیتی (سلول سرطانی و سلولهای تک هسته ای خون محیطی با روش mtt )، سنجش توکسسیته تحت حاد (subchronic toxicity) اسانسها (با (wistar ratsوسنجش پارامترهای هماتولوژیک، هیستوپاتولوژیک و بیوشیمی سرم (urea, creatinine, glutamic-oxalacetic transaminase (got) and glutamic-pyruvic transaminase (gpt))، آنالیز wbcs ، rbc و هماتوکریت هموگلوبین و در پایان آنالیز هیستوپاتولوژیک قلب، کبد، ، کلیه و طحال ) وسنجش موتاژنسیتی و آنتی موتاژنسیتی (ames test) با استفاده از سویه های ta98 , ta100 باکتری salmonella typhimurium در حضور و غیاب سیستم فعال کننده متابولیکی روغنهای اسانسی نعنا و اسطوخدوس که در کشور ما بطور وسیعی مصرف می شود انجام دهیم. میزان حساسیت باکتریها به اسانس نعنافلفلی به صورت : اشرشیاکلی> استافیلوکوکوس ارئوس<کلبسیلا پنومونیه>استرپتوکوکوس فکالیس< سدوموناس ائروجینوزا > کاندیدا البیکانس می باشد. میزان حساسیت باکتریها به اسانس اسطوخدوس به صورت: استافیلوکوکوس ارئوس >اشرشیاکلی <کلبسیلا پنومونیه>استرپتوکوکوس فکالیس< سدوموناس ائروجینوزا>کاندیدا البیکانس می باشد. اسانس نعنا فلفی و اسطوخدوس خصوصیات آنتی اکسیدانی و آنتی پراکسیدانی دارند. اسانس نعنا فلفلی فعالیت رادیکال زدایی در مقدار کل ترکیب های فنلی 89/43 میکروگرم gae/mg و 30/52 %ظرفیت رادیکال زدایی dpph دارد. دراسانس اسطوخدوس فعالیت رادیکال زدایی در مقدار کل ترکیب های فنلی 43 /85 میکروگرم gae/mg و 58/13%ظرفیت رادیکال زدایی dpph میباشد. نتیجه تست بتا کاروتن دراسانس نعنا فلفلی در مدت 60 دقیقه 89/32 درصد ودر مورد اسطوخدوس 47/30%میباشد که با دو آنتی اکسیدان سنتتیک bhaوbhtمقایسه شده است. تست ferric-reducing antioxidant power در سرم خون موش گاواژشده با اسانس نعنا فلفلی به میزان 100 میکرولیتر در روز، افزایش 03/27 درصد را نشان میدهد ودر اسانس اسطوخدوس افزایش57/67 درصد را نشان میدهد. خوراندن روغن های اسانسی به موش وآثار درمانی آن: دراسانس نعنا فلفلی4/42درصد افزایش وزن دیده شد. میزان 69/43% کاهش در شمار گلبول های قرمزو میزان 61/7%کاهش در شمار گلبول های سفیددیده شد و کاهش در سطوح هموگلوبین و هماتوکریت دیده شد. شمار پلاکتها تغییری در حجم نشان نداده است. سطح اسید اوریک خون به میزان %77.7 کاهش یافته است. میزان تری گلیسیرید 159/26%افزایش یافته است. سطح کلی کلسترول120/13%افزایش یافته است و آنزیم sgptوsgot کاهش یافته است میزان آنزیم کبدی alkaline phosphatase افزایش یافته است. در مورد اسانس اسطوخدوس 37/61% افزایش وزن داریم. کاهش در سطوح هموگلوبین و هماتوکریت دیده شد. سطح اسید اوریک 76/82%کاهش یافته است. میزان تری گلیسیرید116/3% افزایش یافته است. آنزیم sgpt کاهش یافته است و میزان آنزیم کبدی alkaline phosphatase افزایش یافته است . 30 روز بعد از مصرف خوراکی اسانس های نعنا فلفلی و اسطوخدوس در بافتهای قلب، کلیه، طحال آسیبی مشاهده نشد ولی بافت کبد در هر دو مورد دچار نکروز شد، که میزان نکروز بافت کبد با اسانس خوراکی اسطوخدوس شدیدتر بود. در روغنهای فرار نعنا فلفلی و اسطوخدوس فعالیت سیتوتوکسیک بسیار خوبی روی رده سلول سرطانی انسانی (سلول هلا) نشان دادند. روغن فرار نعنا فلفلی در رقت 0/002 به میزان 88/55درصد سلول سرطانی هلا را از بین بردو ic50 برابر0/001 ( ?g/ml) نشان داد و روغن فرار اسطوخدوس در رقت 0/0025 به میزان 50/04درصد سلول سرطانی هلا را از بین برد و ic50 برابر1/1( ?g/ml) نشان داد. با افزایش غلظت اسانس های نعنا فلفلی و اسطوخدوس میزان فعالیت سیتوتوکسیک آنها نیز افزایش می یابد. در سلول های خون محیطی روغن فرار اسطوخدوس در رقت 0/001 به میزان 7/7% سلول های لنفوسیت خون را از بین برد و ic50 برابر0/001 (?g/ml) نشان داد وروغن اسانسی نعنا فلفلی در رقت 0/001 باعث از بین رفتن 6/7% از لفوسیت های خون محیطی شد و ic50 برابر0.001( ?g/ml) نشان داد. درتست ایمز با دو سویه سالمونلا تیفی موریوم ta 100 و ta 98بدون حضورعصاره میکروزوم کبدی (9s) درهر دو اسانس نعنافلفلی و اسطوخدوس هیچگونه اثر موتاژنی دیده نمیشود. درسویه ta 100 درحضور9s، اسانس نعنافلفلی تا حداکثر15% و اسانس اسطوخدوس تا میزان حداکثر 10%خاصیت موتاژنی دارند. درسویه ta98 درحضور9s، اسانس اسطوخدوس به میزان تقریبی 100% خاصیت موتاژنی دارد ودر حضور اسانس نعنافلفلی به میزان حداکثر 10%خاصیت موتاژنی دارد. درتست آنتی موتاژنی هر دو سویه باکتریایی درهر دو اسانس نعنافلفلی و اسطوخدوس بدون حضور عصاره کبدی به میزان100% خاصیت آنتی موتاژنی دارند. سویه ta 100 درحضور 9 s اسانس نعنافلفلی تا حداکثر 87% و اسانس اسطوخدوس تا میزان حداکثر65% خاصیت آنتی موتاژنی دارند. درسویه ta98 درحضور 9s، اسانس اسطوخدوس به میزان تقریبی 97%خاصیت موتاژنی ودر حضور اسانس نعنافلفلی به میزان 93%خاصیت آنتی موتاژنی دارد. نتایج ارائه شده در تحقیق حاضر میتواند دریچه ای در جهت شناخت قویتر موادی که سالها به عنوان دارو بدون محدودیت مصرف شده وتوجهی به عوارض جانبی آن نمی شد بازکند و همچنین گامی در جهت پیشگیری ویا درمان سرطان ودیگر بدخیمی های گریبان گیر بشریت باشد.