بیماری نیوکاسل یک بیماری ویروسی به شدت واگیر در پرندگان است که دراثر ویروس متعلق به گروه سرمی پارامیکسوویروس تیپ یک پرندگان (apmv-1) ایجاد می شود. انجام واکسیناسیون در برابر نیوکاسل، از بروز بیماری و ایجاد تلفات جلوگیری می نماید. هدف از انجام این مطالعه جداسازی، شناسایی مولکولی و تعیین ژنوتیپ ویروس های نیوکاسل از گله های گوشتی استان خوزستان بود و بررسی میزان حفاظت ایجاد شده به وسیله واکسن نیوکاسل (b1) در برابر سویه ی غالب جدا شده انجام گرفت. در این مطالعه در مجموع از 50 مزرعه ی پرورش جوجه ی گوشتی (از هر مزرعه حدود 20 پرنده) واقع در استان خوزستان نمونه گیری به عمل آمد. نمونه گیری از بافت های نای، ریه، کبد، کلیه، طحال، پیش معده، لوزه های سکومی و مغز هر پرنده انجام شد. نمونه ها پس از آماده سازی، به حفره ی آلانتوئیک چهار تخم مرغ جنین دار 9 تا 11 روزه تلقیح شدند. تخم مرغ ها در دمای 37 درجه سانتی گراد گرم خانه گذاری شدند و تلفات روز دوم تا یک هفته پس از تلقیح جمع آوری شد. سپس مایع آلانتوئیک در شرایط استریل جمع آوری شد و به وسیله گلبول های قرمز ماکیان با غلظت پنج درصد مورد آزمایش هماگلوتیناسیون قرار گرفت. در مجموع 14 جدایه (28 درصد) از نظر فعالیت هماگلوتیناسیون مثبت بودند. ماهیت ویروس ها توسط آزمایش های دات بلات و rt-pcr شناسایی شد و سپس توالی نوکلئوتیدی و آمینو اسیدی ناحیه ی شکافت پروتئین فیوژن ویروس های نیوکاسل مشخص گردید. از میان 14 نمونه با فعالیت هماگلوتیناسیون مثبت، شش جدایه ویروس آنفلوانزا و هشت جدایه ویروس نیوکاسل شناسایی شدند. از هشت جدایه ی ویروس نیوکاسل، یک جدایه به ژنوتیب ii و هفت جدایه به ژتوتیپ vii تعلق داشتند. ژنوتیپ های v، vi و vii جزو ژنوتیپ های غالب در سرتاسر جهان هستند. ژنوتیپ vii دارای اهمیت زیادی است، زیرا اغلب درگیری های اخیر با نیوکاسل در آسیا، آفریقا و خاورمیانه مربوط به این ژنوتیپ می باشند. جهت تعیین میزان حفاظت ایجاد شده توسط واکسن b1 از جدایه ی متعلق به ژنوتیپ vii استفاده شد. بدین منظور 160 قطعه جوجه ی گوشتی یک روزه سویه راس 308 تهیه گردید و از 20 قطعه جهت تعیین زمان اولین نوبت واکسیناسیون، خون گیری به عمل آمد. جوجه ها به چهار گروه (هر گروه دارای چهار تکرار) مساوی تقسیم گردیده و در اتاق های مجزا نگه داری شدند. جوجه های گروه های 1و 3 در سنین هشت و 18 روزگی (دو نوبت) با واکسن b1 ساخت موسسه رازی به روش قطره چشمی (یک دوز کامل) واکسینه شدند، اما جوجه های گروه های 2 و 4 واکسن دریافت نکردند. در سن 32 روزگی جوجه های گروه های 2 و 3 با ویروس نیوکاسل حاد جدا شده از مزارع استان خوزستان با دوز eid50 105 به روش قطره چشمی چالش داده شدند. جهت ارزیابی پاسخ ایمنی جوجه ها و اندازه گیری عیار پادتن ضد ویروس بیماری نیوکاسل و بررسی گروه های کنترل، از تمامی گروه ها در سنین 1، 14، 25، 32، 37 و 42 روزگی خون گیری به عمل آمد و میزان پادتن ضد ویروس نیوکاسل با آزمایش ممانعت از هماگلوتیناسیون (hi) اندازه گیری شد. با توجه به نتایج حاصل از آزمایش hi، روند ابتلا، تلفات و جراحات کالبدگشایی می توان گفت که واکسن b1، محافظت کامل در برابر ویروس نیوکاسل حاد جدا شده از مزارع استان خوزستان ایجاد نمود، زیرا گروه واکسینه و چالش شده تلفات نداشتند و در کالبدگشایی نیز هیچ گونه جراحت ماکروسکوپیک مشاهده نگردید. این مطالعه نشان داد ویروس بسیار حاد نیوکاسل در مزارع پرورش طیور استان خوزستان در گردش است و انجام دو نوبت واکسیناسیون در گله های گوشتی با واکسن b1 می تواند محافظت کافی در برابر ویروس حاد بیماری نیوکاسل ایجاد نماید.