تنوع آب و هو ا و شرایط اکولوژیک مختلف، باعث تنوع و غنای گیاهان‏دارویی در سراسر ایران شده است. لزوم تحقیقات همه‏جانبه و بهره‏برداری صحیح از این گیاهان، شناخت رویشگاه‏ها و پتانسیل‏های تولیدی مناطق مختلف کشور به‏ویژه در زمانی که استفاده جهان از گیاهان‏دارویی سرعت بالایی گرفته است بسیار ضروری است. گیاه شیرین‏بیان یکی از گیاهان‏دارویی است که به مقدار فراوان و وسیعی در جهان از آن استفاده می شود. این تحقیق جهت تعیین مناطق مستعد کشت شیرین‏بیان در شهر اراک به کمک سامانه‏های اطلاعات جغرافیایی انجام شد و براساس روش پهنه‏بندی اکولوژیکی-کشاورزی (aez) از نقشه‏های اقلیم (نقاط هم‏دما، نقاط هم‏باران و روزهای یخبندان)، نقشه‏های خاک و زمین‏شناسی (گروههای هیدرولوژیکی، سازند زمین‏شناسی، عمق و بافت ‏خاک، نوع‏ خاک و حاصلخیزی ‏خاک) و نقشه‏های توپوگرافی (ارتفاع و شیب) استان مرکزی با مقیاس 1:25000 استفاده شد. برای تعیین درجه تاثیر هر یک از این عوامل از نظرهای کارشناسان و منابع موجود استفاده شد. فاکتورهای وزنی با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) به‏دست آمدند. پس از تلفیق لایه‏های وزن داده شده در محیط نرم‏افزار arc gis 9.3، نقشه‏ی نهایی پهنه‏بندی مکان‏های مناسب کشت شیرین‏بیان در شهرستان اراک استخراج شد. نقشه‏ی تهیه شده شامل 5 منطقه‏ی کاملا مناسب، مناسب، نسبتا مناسب، نامناسب و کاملا نامناسب برای کشت شیرین‏بیان می‏باشد. مناطق کاملا مناسب، با مساحت 32/386 کیلومتر مربع، شامل مراتع متراکم و نیمه متراکم بخش غربی شهرستان اراک، مناطق مناسب، با مساحت 28/773 کیلومتر مربع، شامل مراتع متراکم و نیمه متراکم بخش جنوبی شهرستان اراک، مناطق نسبتا مناسب، با مساحت 02/730 کیلومتر مربع شامل دیمزارها، اراضی آبی و قسمتی از مراتع متراکم و نیمه متراکم بخش مرکزی شهرستان اراک می باشند. مناطق نامناسب و کاملا نامناسب، مساحت 36/5289 کیلومتر مربع را در بر میگیرند که بیشتر شامل اراضی بدون پوشش و بیرون‏زدگی سنگی، بستر رودخانه، مناطق مسکونی، جنگل‏های دست‏کاشت، سطوح آبی، اراضی شور و نمکزار، بیشه‏زار و درختچه‏زار و کویر میقان می‏باشند که کاربری کشاورزی ندارند. این پژوهش نشان داد که اراضی شهر اراک از نظر کشت شیرین بیان از وضعیت مناسبی برخوردار می‏باشند.

چکیده استفاده از باکتری های افزاینده رشد گیاه از طریق مکانیسم های مستقیم و غیر مستقیم، همچنین اسید هیومیک به عنوان بخش خاص و با ثباتی از مواد هوموسی که رفتاری شبیه مواد محرک رشد دارد می توانند باعث افزایش رشد و عملکرد در گیاهان زراعی شوند .لذا به منظور بررسی اثر باکتری های آزادزیست و همچنین اثر اسید هیومیک به عنوان یک کود آلی بر عملکرد گیاه خلر مطالعه ای در سال 1392 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجراء شد. فاکتورهای آزمایش شامل مصرف اسید هیومیک در سه سطح (صفر (شاهد(، 150 و 300 میلی گرم در کیلوگرم خاک) و تلقیح بذور خلر با باکتری سودوموناس فلورسنس (pseudomonas fluorescenss) در سه سطح (عدم تلقیح (شاهد(، تلقیح با سویه 169 و تلقیح با سویه 187 بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت اسید هیومیک از صفر به 150 و 300 میلی گرم در کیلوگرم خاک، طول ساقه به ترتیب (74/12 و 45/22 درصد)، قطر ساقه (8 و 81/14 درصد)، سطح برگ (44/37 و 18/43 درصد)، تعداد برگ (98/15 و 31/37 درصد)، شاخص کلروفیل برگ (12/20 و 65/24 درصد)، وزن خشک برگ (19/8 و 15/15 درصد)، و وزن خشک ساقه (88/23 و 26 درصد) افزایش یافت اما بین اثر غلظت های 150 و 300 میلی گرم در کیلوگرم خاک اسید هیومیک، بر شاخص کلروفیل برگ، وزن خشک برگ و ساقه تفاوت معنی‏داری مشاهده نشد. همچنین تلقیح بذور خلر با سویه های سودوموناس نشان داد که با کاربرد سویه 169 و سویه 187، طول ساقه به ترتیب (86/23 و 41/13 درصد)، قطر ساقه (25 و 23/19 درصد)، سطح برگ (27/40 و 19/37 درصد)، تعداد برگ (38/31 و 90/16 درصد)، شاخص کلروفیل برگ (66/24 و 74/12 درصد)، وزن خشک برگ (18/23 و 66/11 درصد) و وزن خشک ساقه (64/17 و 68/9 درصد) نسبت به شاهد افزایش یافت. نتایج نشان داد با افزایش غلظت اسید هیومیک از صفر به 150 و 300 میلی گرم در کیلوگرم خاک، تعداد غلاف به ترتیب (65/17 و 48/18 درصد)، تعداد دانه در غلاف (96/10 و 68/23 درصد)، وزن صد دانه (48/18 و 96/33 درصد) و عملکرد دانه (54/13 و 46/24 درصد) افزایش پیدا کرد. با کاربرد سویه 169 و 187، تعداد غلاف به ترتیب (12/17 و 27/1 درصد)، تعداد دانه در غلاف (26/16 و 57/15 درصد)، وزن صد دانه (48/12 و 14/7 درصد) و عملکرد دانه (74/16 و 02/8 درصد) نسبت به شاهد افزایش یافت اما بین دو سویه در صفات تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد دانه تفاوت معنی داری وجود نداشت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سویه های سودوموناس و غلظت های مختلف اسید هیومیک تأثیر معنی داری بر شاخص برداشت و درصد پروتئین خلر داشتند. اثرات متقابل غلظت های مختلف اسید هیومیک و سویه های سودوموناس در صفات طول ساقه، سطح برگ و وزن صد دانه معنی دار گردید. به طور کلی غلظت 300 میلی گرم و سویه سودوموناس 169 تأثیر بیشتری بر رشد و عملکرد خلر نشان دادند.

برای مدیریت صحیح و کنترل اصولی علف های هرز، شناسایی و شناخت عوامل محیطی موثر بر بیولوژی علف هرز اهمیت دارد. به منظور مطالعه بیولوژی علف هرز جودره (hordeum spontaneum) و ارزیابی اثرات تداخلی آن در گندم آزمایشاتی در سال 1387 در آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات بیماری ها و آفات گیاهی استان اصفهان انجام شد. با انجام آزمایش در محیط ژرمیناتور، اثر عوامل مختلف محیطی شامل دما، نور، اسیدیته، خشکی و شوری بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه-های جودره مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش بررسی اثر دما به صورت فاکتوریل با در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تکرار انجام شد و فاکتور ها شامل دما در پنج سطح (7/5، 12/5، 17/5، 22/5 و 27/5 درجه سانتی گراد)، تناوب دما با دو سطح (ثابت و متناوب) و نور، با دو سطح (تاریکی و روشنایی) بود. سطح متناوب دما با اعمال دماهای 10-5 ، 16-9 ، 22-13 ، 28-17 و 34-21 درجه سانتی گراد روز/شب (12 ساعت روز و 12 ساعت شب) انجام شد. آزمایش بررسی اثر شوری با 6 تیمار (0، 3، 6، 9، 12 و 15 دسی زیمنس بر متر)، آزمایش اثر خشکی با 6 تیمار (0، 3-، 6-، 9-،12- و 15- بار) و آزمایش اثر اسیدیته های سه تا ده در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و هر آزمایش دو بار انجام شد. در آزمایش گلخانه ای بررسی اثر عمق کاشت بر سبز شدن جودره، به صورت بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار های آزمایش شامل کاشت جودره در عمق های 0، 1، 3، 5، 7، 10 و 15 سانتی متر بود. آزمایش مزرعه ای نیز در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار در سه تکرار اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل رقابت جودره در تراکم‏های صفر، 25، 50، 75، 100 و 125 بوته در مترمربع با گندم (رقم امید با تراکم ثابت 300 بوته در متر مربع) بود. نتایج آزمایشات در محیط ژرمیناتور نشان داد که بیشترین جوانه زنی جودره در دمای 7/5 درجه سانتی گراد (دمای ثابت و متناوب) و 12/5 درجه سانتی گراد (دمای متناوب) و در تاریکی بود. درصد جوانه زنی بذور جودره با افزایش شوری در محیط به طور معنی داری کاهش یافت و معادله لجستیک سه پارامتری برازش داده شده نشان داد که در شوری 9/85 دسی زیمنس بر متر جوانه زنی این علف هرز 50 درصد کاهش یافت. سرعت و شاخص جوانه زنی، طول و وزن ریشه چه و ساقه چه نیز با افزایش شوری به صورت معنی داری کاهش یافتند. نسبت طول و وزن ریشه چه به ساقه چه جودره در سطوح کم شوری کاهش و در سطوح بالای آن افزایش یافت. افزایش سطوح خشکی نیز باعث کاهش معنی دار درصد جوانه زنی بذور جودره شد، به طوری که در تیمار 12- و 15- بار هیچ بذری جوانه نزد. هم چنین پتانسیل آب مخصوص جودره با توجه به مدل نمایی برازش داده شده 13/93- بار تعیین-شد. سرعت و شاخص جوانه زنی، طول و وزن ریشه چه و ساقه چه نیز با افزایش خشکی کاهش یافتند. نسبت طول و وزن ریشه چه به ساقه چه جودره نیز با افزایش خشکی افزایش یافت. بررسی اثر اسیدیته-های مختلف نشان داد که این علف هرز در محدوده ی اسیدیته ی خنثی بیشترین جوانه زنی را دارد. اسیدیته بر شاخص جوانه زنی و سرعت جوانه زنی و عکس زمان رسیدن به 50 درصد حداکثر جوانه زنی تاثیر معنی داری نداشت. نتایج آزمایش گلخانه ای نشان داد که بیشترین درصد سبز شدن، سرعت سبز شدن و یکنواختی سبز شدن جودره در عمق کاشت صفر تا سه سانتی متر بود و این شاخص ها با افزایش عمق کاشت بیش از سه سانتی متر به صورت معنی داری کاهش یافت. نتایج آزمایش مزرعه نیز نشان داد که با افزایش تراکم جودره عملکرد گندم به طور خطی کاهش یافت و بیشترین تراکم جودره موجب افت 24 درصدی عملکرد گندم گردید. هم چنین کاهش معنی دار وزن هزاردانه، شاخص سطح برگ، سرعت رشد و سرعت رشد نسبی گندم در اثر تداخل با این علف هرز مشاهده شد. ارتفاع، تعداد دانه در خوشه گندم و سرعت جذب خالص گندم نیز تحت تاثیر افزایش تراکم جودره قرار نگرفت.