یکی از مباحث عمده ی نقد ادبی، موضوع بلاغت وشگردهای زبانی در سخن و مطالعه متون ادبی معاصر از جنبه بلاغی و زبانی است. بلاغت در سخن، به ویژه در زبان شعر، متضمن هنرهای متعددی چون استعاره، کنایه، تشبیه، تلمیح، مبالغه و... است. نصرالله مردانی، از جمله شاعران معاصر است که در استفاده از جنبه های متنوع بلاغت و ظرفیت های متعدد زبانی، بی نظیر بوده است. وی در دو دوره ی قبل و بعد از انقلاب، در محتوا و مضامینی چون تغزل و حماسه و عرفان شعر سرود. در این پژوهش در چهار فصل، ساختارهای بلاغی و زبانی و شاخص ترین جنبه های پرکارد آن دو در شعر نصرالله مردانی و همچنین تأثیر متقابل محتوا و هنرهای بلاغی و زبانی بررسی شده است. نگارنده برای این کار بلاغت و عناصر مختلف آن در شعر مردانی با ذکر شواهد متعدد بررسی کرده است. همچنین در فصلی دیگر، حوزه ی زبان شعری مردانی را از نظر جنبه های مختلف موسیقایی، برجسته سازی و انواع آن و کاربرد تلفیقی واژگان کهن و ابداعی در کنار هم پرداخته است. بررسی ها نشان می دهد، مردانی توجه خاصی به استفاده از قالب های کلاسیک و کهنه داشته و با بیان مضامین نو و ابداعی و ترکیب های واژگانی تصویرساز، به قالب های کهن طراوت و تازگی بخشیده است. وی اندیشه ی خود را با برجسته سازی در حوزه ی زبانی و قالبعناصر واژگانی و نحوی پر بسامد در سبک های شعری به تصویر می کشد. با توجه به اینکه جنگ و دفاع مقدستأثیری غیر قابل انکار بر ادبیات معاصر به ویژه شعرگذاشت، مردانی از درون مایه ی رمانتیک فردگرا به رمانتیک جامعه گرا روی آورد و محتوای قالب غزل را که محتوایی رمانتیک است، با محتوای حماسی درآمیخت؛ و با پیوند بین غزل و حماسه تحولی در قالب غزل رمانتیک ایجاد کرد و در سبکی نو به نام غزل انقلاب با محتوا و مضامینی چون عشق، جنگ، شجاعت، شهادت،باورهای پرجاذبه ی میهنی و دینی، هنرنمایی کرده است.