نام پژوهشگر: خاطره سلیمانی

هنجارگریزی در اشعار محمدعلی بهمنی
thesis دانشگاه رازی - کرمانشاه - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  خاطره سلیمانی   غلامرضا سالمیان

هنجارگریزی از دیرباز با عناوین و عبارات متفاوتی مانند هنجارگریزی معنایی، نحوی، آوایی، زمانی، واژگانی، سبکی، نوشتاری و گویشی مورد بررسی قرار گرفته است. هنجارگریزی با گریز از قواعد و هنجارهای زبان معیار به برجسته سازی زبان می¬انجامد و یکی از عوامل تأثیرگذار بر ادبی شدن متن است. در حقیقت اثر ادبی نتیج? کشمکش میان هنجار و گریز از هنجار است که در جهت برجسته¬سازی زبان آن اثر به کار می¬رود. هدف از این پژوهش یافتن شاخص¬های هنجارگریزی در اشعار محمّدعلی بهمنی با تعیین بسامد هر یک و رسم نموداراست، همچنین دست یافتن به میزان نوآوری¬های بهمنی و تحلیل اشعار این شاعر به عنوان نمونه¬ای از شاعران معاصر به جهت میزان تأثیرپذیری از عوامل برجسته¬سازی است. نتایج حاصل از این پژوهش عبارتند از: از میان هنجارگریزی های به کار رفته در اشعار بهمنی هنجارگریزی معنایی بیشترین بسامد و هنجارگریزی گویشی کم¬ترین بسامد را به خود اختصاص داده¬اند. این امر نشان¬دهند? این است که بهمنی به معنا در حوز? زیبایی¬شناسی و برجست¬سازی اهمیّت بیشتری داده و گویش محلّی خود را کم¬تر مورد استفاده قرار داده است؛ بهمنی از شعرای کلاسیک¬گرای عصر حاضر به حساب می¬آید و همین امر باعث شده که به غزل و همچنین به عناصری از قبیل تشبیه و استعاره در این غالب شعری توجّه بیشتری نشان دهد؛ هنجارگریزی واژگانی، نوآوری بهمنی را در ساخت واژه به تصویر می کشد؛ ساخت واژگان جدید را می¬توان به عنوان ویژگی سبکی این شاعر معاصر در نظر گرفت؛ بهمنی در شکل ظاهری غزل نیز تغییراتی را ایجاد کرده است و از طریق نوشتن ابیات غزل با حفظ وزن و قافیه به به صورت شعر نو نیمایی سعی در نوآوری در شیو? نوشتاری داشته است؛ بهمنی به عنوان یکی از شاعران معاصر ادبیّات فارسی به شدّت تحت تأثیر عناصر هنجارگریزی و عوامل برجسته¬سازی در اشعار خود بوده است و این عوامل به ادبیّت و زیبایی هرچه تمام¬تر اشعار او کمک شایان ذکری کرده و موجب غنی¬شدن زبان شعر این شاعر معاصر شده است.