چکیده: پستانداران در چندین ویژگی ساختمانی وعملکردی سیستم گوارشی شان مشترک هستند.گوناگونی لوله گوارش بین گونه ها نتیجه سازگاری با رژیم غذایی یا محیط است. قسمت های مختلف لوله گوارش بین گونه های متفاوت بسیار متنوع اند . سطوح مخاطی بدن نواحی هستند که جذب و دفع مواد در آن اتفاق می افتد . درنتیجه این سطوح در معرض محیط آسیب رسان خارجی قراردارند، اما سلولهای موجود در مخاط همراه با ترشحات مخاطی شان یک سد محافظتی را ایجاد می کنند. موسینها گلیکوپروتئینهای به شدت گلیکوزیله شده با وزن مولکولی بالا هستند که می توانند به دو دسته موسینهای ترشحی و مرتبط با غشا تقسیم شوند . موسین ها تمایل به تجمع و تشکیل ژل ها را از خود بروز می دهند . یکی از وظایف اصلی آنها به دام انداختن میکروبهایی است که سعی درلنگر کردن خودشان به گلیکوکالیس را دارند . تعداد وتوزیع سلولهای تولید کننده موکوس می تواند بر اساس ناحیه آناتومیکی، شرایط پاتولوژیکی وگونه متفاوت باشد . از زمانی که خفاشها تنها در یک راسته اختلاف زیادی دررژیم غذایی نشان دادند، سازش مرفولوژیکی سیستم گوارش آنها با روشهای مختلف تغذیه توجه زیادی را به خود جلب کرده است . لوله گوارش این نوع از پستانداران یک مدل خیلی جالب هم برای فهم تکامل و هم برای تحقیق درمورد رابطه بین توزیع و تعدادسلولهای اندوکرین روده و رژیم غذایی می باشد . مرفولوژی لوله گوارش و پراکندگی انواع سلولهای ترشح کننده موسین در خفاش های حشره خوار جنس rhinolophus و rhinopoma و میوه خوار جنس rousettus مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت . در این تحقیق دستگاه گوارش از بدن جدا گردید و پس از اندازه گیری قسمتهای مختلف دستگاه گوارش ، نسبت طول لوله گوارش به طول بدن انجام شد. جهت مطالعه بافت شناسی پس از انجام مراحل پاساژ بافتی ، از رنگ آمیزی اختصاصی pas/ab سلولهای ترشح کننده موسین ها را در طول لوله گوارش استفده شد و نوع موسین ترشحی و وضعیت توزیع آنها در نواحی مختلف لوله گوارش در خفاشهای مورد مطالعه با همدیگر مقایسه گردید . نتایج ما نشان داد که رژیم غذایی بر پراکندگی ، تعداد سلول ها و وضعیت ریختی عملکردی سیستم معده ای روده ای آنها موثر بوده است. نسبت طول لوله گوارش به طول بدن در خفاش میوه خوار از خفاشهای حشره خوار بیشتر بود . خفاشهای حشره خوار فاقد کولون بودند، غد برونر بیشتری داشته ، فاقد پلاکهای پایر بوده ،سلولهای گابلت بیشتری داشته و میزان بیشتری از اپیتلیوم مری آنها کراتینه شده بود. در هر سه گونه موسینهای خنثی در معده و موسین های اسیدی در روده نوع غالب موسین ها بودند. همچنین غدد برونر حاوی موسینهای خنثی و سلولهای جامی حاوی موسینهای اسیدی بودند. کلید واژه: لوله گوارش، خفاش حشره خوار، خفاش میوه خوار ، موسین.