امام علی (ع) به علت شخصیت والا و تاثیر گذار در تاریخ اسلام و نیز توجه و تاکید ویژه پیامبر (ص) بر لزوم پیروی مسلمانان از علی (ع) بعد از رحلت ایشان (احادیث یوم الانذار، پیمان مؤاخاه و برادری، غدیر خم و....)؛ همواره مورد مودت و حمایت اصحاب خاص رسول اکرم (ص) بوده است. اصحابی که برخی از آنان در منابع تاریخی اهل سنت و شیعه به عنوان دوستان رسول اکرم (ص) از آنان نام برده شده است. از آنجایی که امام علی (ع) حدود سی سال بعد از رحلت رسول اکرم (ص) در رمضان المبارک سال چهلم هجری در محراب مسجد کوفه (بنا به فرموده پیامبر (ص) توسط اشقی الاخرین) به شهادت رسیده است و در طی این سی سال در جامعه اسلامی حضور داشته و نزدیک پنج سال هم حکومت کرده است، بدیهی است که دارای یاران و هواداران بسیاری بوده است. ما در این تحقیق برآنیم در مورد آن دسته از اصحاب امام علی (ع) بحث کنیم که دوران حیات پیامبر (ص) را درک کرده اند، و در دوره خلافت خلفای سه گانه در شمار بزرگان و تاثیر گذاران تاریخ اسلام بوده اند، و لیکن بنا به احادیثی که خود از پیامبر (ص) نقل می کردند، خلافت را حق مسلّم علی (ع) می دانستند، در نتیجه به پیروی از امام و مقتدای خویش با خلیفه انتخابی در سقیفه بنی ساعده قبل از بیعت امام علی (ع) بیعت نکردند. تعدادی از آن اصحاب سعی کردند با موعظه و نصیحت خلیفه اول، خلافت را به اهل بیت پیامبر (ص) و به امام علی (ع) برگردانند، این افراد به اصطلاح مورخین، شیعیان مذهبی و مخلص علی (ع) بودند. از طرفی دیگر عده ای، شیعیان سیاسی علی (ع) بودند و برای حفظ منافع خویش از او حمایت می کردند، ما در این رساله برخی از شیعیان سیاسی علی (ع) را نام می بریم؛ ولی به بحث و بررسی این افراد نخواهیم پرداخت. ما برآنیم اصحاب خاص امام علی (ع) و شیعیان مذهبی و مخلص او را معرفی کنیم و سوابق درخشان تاریخی آنان را در زمان حیات رسول خدا (ص) و عصر خلفای سه گانه ذکر کنیم، سپس به مواضع و واکنش های آنان در جریان های بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) و سقیفه بنی ساعده بپردازیم. همچنین به بررسی علل و میزان تعامل و همکاری آنان با خلفای سه گانه و شرکت آنان در فتوحات و امارات و علل این مشارکت ها و همچنین اعتراض ها و تقابلات آنان و علل این مخالفتها با خلفای سه گانه بپردازیم.