نام پژوهشگر: مهدی عالی پور
مهدی عالی پور رضا قضاوی
سیل یکی ازبلایای طبیعی است که اغلب مناطق کشور را تحت تاثیر قرار داده و موجب وارد آمدن خسارت می گردد.لذا ارائه یک روش مناسب برای شناسایی اصولی مناطق با پتانسیل تولید سیل بالاتر در تولید سیل حوزه های آبخیز از جمله اقدامات بسیار مهم درکاهش خسارات ناشی از آن می باشد.هدف ازانجام تحقیق حاضر ارائه روشی است که با استفاده از مدلهای ریاضی،رایانه ای و ضمن در نظر گرفتن اثرات متقابل عوامل موثر بر سیل خیزی،مناطق خطر ساز و سیل خیز را در داخل حوضه تعیین نموده و به عبارتی شدت سیل خیزی را در هر یک از زیر حوضه ها و یا واحد های هیدرولوژیکی اولویت بندی نماید.دراین مطالعه نقش روندیابی سیل در تفکیک وشناسایی مناطق سیل خیز، پس از برآورد دبی زیر حوضه ها در آبراهه های اصلی تا خروجی کل حوضه، با استفاده از مدل هیدرولوژیکیhec-hmsبراساس داده های جمع آوری شده از حوزه ی آبخیز جونقان واقع در استان چهارمحال و بختیاری که سطحی بالغ بر901 کیلومترمربع را شامل می شود،بررسی شد.بدین منظور حوضه جونقان به سه زیر حوضه تقسیم گردید و خصوصیات فیزیکی کل حوضه وزیر حوضه ها از طریقgisتعیین شد.با کاربرد روش تکرار حذف انفرادی زیر حوضه هیدروگرافهای سیل متناظر با بارش،برای هریک از زیر حوضه ها محاسبه وسپس با حذف متوالی زیر حوضه ها میزان تاثیر هریک از آنها در تولید سیل خروجی بدست آمد وزیر حوضه ها به ترتیب نقش آن ها درسیل خروجی اولویت بندی گردیدند. نتایج نشان می دهند که میزان مشارکت زیر حوضه ها در سیل خروجی کل حوضه متناسب با مساحت آنها نبوده و عواملی چون روندیابی سیل در رودخانه اصلی و موقعیت مکانی زیرحوضه ها نیزتاثیر مهمی در میزان مشارکت زیرحوضه ها در سیل خروجی کل حوضه دارند.همچنین مدل هیدرولوژیکیhec-hms در این تحقیق شبیه سازی مناسبی از بارش-رواناب جهت تعیین پتانسیل تولید سیل برای حوزه آبخیز جونقان ارائه نموده است.در نهایت مشاهده شد زیرحوضه فارسان بیشترین سهم را درسیل خروجی کل حوضه دارد و زیر حوضه سورشجان دارای کمترین پتانسیل سیل خیزی است.وهمچنین نتایج این پژوهش نشان داد که حساسیت دبی اوج خروجی نسبت به تغییرات تلفات اولیه بیشتر از زمان تاخیر است
محسن معیری مهرداد خانمحمدی
مناطق حفاظت شده اراضی نسبتا وسیع و با ارزش حفاظتی بالا هستند که با هدف حفظ و احیای رویشگاه های گیاهی و زیستگاه های جانوری انتخاب می شوند و طی فرایند زون بندی، محدوده مناطق حفاظت شده متناسب با توان اکولوژیکی و اقتصادی ـ اجتماعی، برای کاربری های مجاز پهنه بندی شده و واحدهای برنامه ریزی (زون ها) شکل می گیرند. مطالعه حاضر با شناسایی منابع اکولوژیکی به عنوان نخستین مرحله در فرایند ارزیابی منجر به تهیه نقشه های منابع پایه در مقیاس 1:25000 شد. فرایند نقشه سازی با استفاده از داده های منابع اکولوژیکی پایدار و ناپایدار مبتنی بر روش تجزیه و تحلیل سیستمی در محیط نرم افزار arc gis 9.3 صورت گرفت. هچنین با تهیه مدل اکولوژیکی ویژه زون بندی، زون حفاظتی این منطقه با arc gis شناسایی شد و پس از تهیه فایل های چهار گانه مورد نیاز برای نرم افزار marxan و همچنین تهیه نقشه یگان های زیست محیطی، این فایل ها در نرم افزار وارد شده و زون حفاظتی مشخص گردید. بر اساس یافته های تحقیق، زون حفاظتی حاصل از نرم افزار arc gis ، 43.2 درصد منطقه و زون حفاظتی حاصل از نرم افزار marxan، 56.7 درصد منطقه را به خود اختصاص داده اند. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که نرم افزار marxan محدوده ی بیشتری را نسبت به نرم افزار arc gis به زون حفاظتی اختصاص می دهد. همچنین با توجه به شکل ظاهری زون های حفاظتی، نرم افزار marxan باعث فشردگی زون حفاظتی می گردد و نسبت محیط به مساحت در آن کمتر از نسبت محیط به مساحت در نرم افزار arc gis می باشد. این نسبت کم، باعث کاهش اثرات حاشیه و تسهیل عمل حفاظت در انجام فعالیت های حفاظتی می شود. وسعت بالای زون حفاظتی (حدود 50 درصد منطقه) می تواند بقای زیستگاههای حیات وحش مهم و رویشگاههای با ارزش منطقه را تضمین کند