نام پژوهشگر: مهدی یکانی پور
مهدی یکانی پور بهرام بهین
این مطالعه در نظر دارد یافته های تحلیل کلام را در ارتباط با قرآن، علی الخصوص سوره فاتحه، به کار بندد. کلام، یک گفتار یا بخشی از یک نوشتار در مورد موضوعی خاصّ، معمولاً جدّی، به حساب می آید. از نگاه زبان شناسی، کلام یکی از برجسته ترین مفاهیم تفکر معاصر در زمینه های علوم انسانی و علوم اجتماعی به حساب می آید، همان طوری که این کلام در ارتباط با آن روش هائی است که در آن ها زبان عمل می کند و روابط انسان ها را با یکدیگر و با تشکّل های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه شکل می دهد. تحلیل کلام می تواند بعضی از معانی و الگو ها را در متن هائی که از لحاظ ساختاری، واژگانی و آوایی متفاوت هستند، بیان کند. قرآن کلامی با کلماتی خاصّ در زبان عربی دارد که از نظم و نثر متفاوت است. سوره فاتحه ادعا می شود که مادر قرآن است و این که هر آیه آن، هم معنای ظاهری و هم معنای باطنی دارد و معنای باطنی هر آیه شامل هفتاد مفهوم است و هر مفهوم، خودش شامل هفتاد مفهوم عمیق می باشد (بر اساس کلام حضرت محمد (ص)). درک این مسأله به منظور تحلیل کتاب مقدس، قرآن، به عنوان عاملی است که اینسان نسبت به انجام چنین کاری، احساس ناتوانی می کند. این سوره به شناخت خالق روح و نفس اشاره می کند. انسان، در این سوره، مجبور به تفکر، تحلیل و بیان خود می شود. این شناخت روح و نفس هر اندازه بیشتر باشد و خداوند تفکر، تحلیل و بیان را در روابط نزدیک انسان ها با یکدیگر بالا ببرد، انسان همان اندازه، در برابر خداوند احساس بندگی خواهد داشت. بندگی انسان نسبت به خداوند، به عبادت او و به انجام این عمل، از ته دل منتهی خواهد شد که این مسأله انسان را به او و دریافت کمال نزدیک خواهد کرد. سوره فاتحه که به عنوان مادر قرآن، در نظر گرفته می شود، کلامی موزون و اسرار آمیز دارد. تحلیل چنین کلامی الهی، به منظور به دست آوردن معنای قابل قبول بیشتری در آن، ممکن است ورای قدرت انسانی باشد. مطبوعات تحلیل کلام ثابت کرده اند که تحلیل سوره فاتحه به منظور دریافت معنای قابل قبول بیشتر، ورای قدرت انسانی است. کلام این سوره بر اساس نظرات چهارده معصوم تحلیل می شود، به بهترین شکلی که تمامی معانی بالقوّه درک و دریافت خواهند شد و همچنین، بعضی از روش های خوب تفکر، استدلال و عمل، از هر لحاظ، علی الخصوص از لحاظ الهی بیان خواهند شد. نکته مهم این است که تحلیل کلام با بافت واقعی عمل می کند و به خاطر این مسأله، این نکته موجب می شود که تحلیل گران کلام، متن های کلامی و نوشتاری را بر اساس اطلاعات واقعی زبانی تحلیل کرده و آنها را درک بکنند. آن همچنین این افراد را قادر خواهد ساخت که آن ها انواع کلام هائی را که کاربران زبانی در معرض بافت های واقعی قرار می گیرند، درک بکنند. هدف این تحقیق، این است که تحلیل کلام سوره فاتحه، در حد امکان، بر اساس نظرات چهارده معصوم انجام بگیرد تا معانی بالقوّه این سوره به بیشترین شکل مقبولیت بتوانند درک بشوند و این تحلیل، تأثیرات این سوره را در روح و نفس و در نهایت در دریافت کمال در نظر بگیرد. بر اساس نظرات چهارده معصوم، هر شخصی که می خواهد قرآن را بخواند و درک بکند، او معانی کلام خداوند را با انتخاب و خواندن و تفکر درباره سوره فاتحه، کسب خواهد کرد. و این درک مطلب به توانائی ها و قدرت تفکر انسان ها بستگی دارد. این احتمال وجود دارد که چنین تحلیلی، نگرشی خاصّ در تحلیل کلام به منظور بهتر کردن روش های به کار رفته در این عمل به وجود آورد و به دریافت معانی بالقوّه متن ها منتهی شود. و محققین چنین تحقیقاتی به این نتیجه خواهند رسید که توجه به معانی بالقوّه سوره های قرآن مقدّس، به تحلیل دقیق کتاب مقدّس، قرآن، علی الخصوص سوره فاتحه منتهی خواهد شد.