نام پژوهشگر: ابوالفضل شکوری

روابط اقشار حکومت کننده و حکومت شونده در نامه تنسر براساس چارچوب مصلحت عمومی ارسطو
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1387
  منیره کبیری نیا   مصطفی یونسی

نامه تنسر از قدیمیترین اسناد تاریخی مربوط به عهد ساسانیان است. آگاهی تاریخی و سیاسی این روزگار از خلال این اندرزنامه تا حد زیادی امکانپذیر است. این نامه در پاسخ به سوالات پادشاه طبرستان به نام گشنسب نوشته شده است ودر آن نویسنده نامه به حمایت وتوجیه اقدامات پادشاه پرداخته است. این اندرزنامه به خوبی نشان دهنده تفکرات حاکم بر اجتماعات باستان و قشربندی های اجتماعی وسیاسی حاکم بر آن است. نویسنده نامه در خلال پاسخ به سوالات به تبیین روابط حکومت کنندگان و حکومت شوندگان پرداخته است. در این نامه اقدامات حکمرانان در جهت تامین نفع وخیر عموم تفسیر شده است. حکمرانان در تامین مصلحت عموم به حفظ اقشار اجتماعی مبادرت ورزیده اند. این اقدام بر اساس آموزه های حاکم بر اجتماع ایرانی بوده است که نویسنده نامه به باز تولید این تفکرات در خلال اندرزنامه اش پرداخته است.پس این تفکرات در راستای حفظ اقشار در ترتیبات اجتماعی بوده و جابه جایی در نظم آنها بر خلاف نظم طبیعی و کیهانی منعکس شده در متون] فلسفی[ و مذهبی قلمداد می شده است.

مطالعه تجربی بر روی حذف تری کلرواتیلن از آب توسط فناوری نانو و تاثیر پارامترهای موثر بر انتقال جرم
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه صنعتی اصفهان - دانشکده مهندسی شیمی 1388
  ابوالفضل شکوری   احمد محب

در تحقیق حاضر به بررسی حذف ترکیبات آلی سمی مانند تری کلرواتیلن از آب با استفاده از کاتالیست های نوری دی اکسید تیتانیوم تحت تابش فرابنفش پرداخته شده است. تخریب فتوکاتالیتیک تری کلرواتیلن با توجه به بازده حذف در یک سیستم ناپیوسته مورد بررسی قرار گرفت. اثر پارامترهای مختلف از جمله غلظت کاتالیست، غلظت اولیه تری کلرواتیلن، ph ، حضور ماده فعال سطحی، التراسونیک و دما مورد بررسی قرار گرفت. تغییرات غلظت آلاینده و محصولات حاصل از تخریب برای پارامتر های مختلف اندازه گیری و ثبت شد. نتایج حاصل نشان می دهد که با افزایش مقدار کاتالیست ( تا 9/0 گرم بر لیتر) حذف تری کلرواتیلن تا 80 درصد افزایش می یابد و افزایش بیشتر مقدار کاتالیست باعث کاهش بازده حذف تری کلرواتیلن می شود. تخریب فتوکاتالیتیک تری کلرواتیلن در ph های اسیدی و نزدیک محدوده خنثی بازده حذف بهتری را نسبت به ph های بازی نشان می دهد. البته تغییرات ph در محدوده اسیدی اثر عمده ای بر بازده حذف ندارد. افزایش غلظت اولیه تری کلرواتیلن (تاppm 100) باعث افزایش بازده حذف می شود و سپس با افزایش بیشتر غلظت اولیه تری کلرواتیلن بازده حذف کاهش می یابد. در حضور ماده فعال سطحی میزان حذف تری کلرواتیلن ( تا %99) با افزایش غلظت ماده فعال سطحی بهبود می یابد. التراسونیک نیز بر روی بازده حذف موثر است و باعث تخریب کامل تری کلرواتیلن در زمان کم می شود. همچنین در سیستمی با استفاده از آنالیز مستقیم اثر پارامترهای غلظت اولیه کاتالیست، مقدار کاتالیست و ph تحت تابش فرابنفش مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نسبتا با نتایج راکتور ناپیوسته مشابه است. پس از آن کاهش تری کلرواتیلن با استفاده از نانوذرات آهن در راکتور ناپیوسته مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل نشان دهنده بازده حذف بهتر در محیط اسیدی نسبت به محیط خنثی و بازی است. با افزایش غلظت کاتالیست بازده حذف تری کلرواتیلن بهبود یافت. سپس با افزایش غلظت اولیه تری کلرواتیلن بازده حذف کاهش می یابد.

تبیین نقش مبارزات سیاسی ستارخان در انقلاب مشروطه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1388
  اکبر زوار   ابوالفضل شکوری

یکی از عوامل اصلی و اثرگذار در فرایند تحولات تاریخی و اجتماعی و پیدایش جنبش ها و انقلاب ها نقش رهبران است و بدون تردید پیروزی یا شکست انقلاب ها نیز تا حدود زیادی با چگونگی اندیشه و عمل رهبران ارتباط مستقیم دارد . انقلاب مشروطه نیز مانند انقلاب های دیگر از این قاعده مستثنی نمی باشد. رهبری هر انقلاب را می توان با در نظر گرفتن سه گونه کارکرد مورد تجزیه و تحلیل قرار داد: الف- رهبری ایدئولوژیک: در این کارکرد رهبری؛ طراحی و نظریه پردازی اندیشه انقلاب را بر عهده دارد . ب- رهبری بسیج گر: در این حوزه رهبران با سخنرانی، نطق، مقاله نویسی و روشنگری در میان توده های مردم، باعث بیداری و بسیج عمومی مردم گردیده و به آنها وحدت و همدلی می بخشند. ج- رهبری نظامی: در این بخش کار ویژه رهبر ایجاد یک تشکل نظامی و مسلح از علاقه مندان و توده مردم، جهت مبارزه با حاکمیت مستقر و بدست گرفتن قدرت و سرکوب مخالفان است که در انقلاب مشروطیت نیز با ایجاد نهادهای مردمی مانند انجمن های ایالتی زمینه گزینش افراد علاقه مند و واجد شرایط جهت تشکیل یک سازمان نظامی مردمی برای مجاهدان مشروطه فراهم آمد و در رأس این مجاهدین، ستّارخان قرار داشت. او آزادی خواه، استبداد ستیز ، ضد استعمار و پایبند به باورهای دینی بود که بعد از به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه در روز دوم تیرماه 1287 رهبری انقلاب را در تبریز به دست گرفت و در محله امیرخیز با هفده تن از مجاهدین تحت امر خود با یک عمل انقلابی؛ مردم را برای مبارزه تشویق کرد و با برداشتن پرچم های سفید که بر سر در منازل یا مغازه های خود نصب کرده بودند شور و حیات تازه ای در کالبد نیمه جان نهضت مشروطیت دمید و با فداکاری و جانبازی های خود و با جذب نیروهای داوطلب مردمی و بسیج مجاهدین و با سازماندهی و آموزش مهارتهای نظامی مجاهدین جو اختناق را شکست و با رهبری کاریزماتیک، نظامی و سیاسی خود در مدت یازده ماه جنگها را رهبری و هدایت نمود و آهنگ فتح تهران را به صدا درآورد تا اینکه در نابودی استبداد صغیر و سقوط محمدعلی شاه نقش برجسته ای را از خود به یادگار بگذارد بنابراین ستّارخان و دیگر یاران مجاهد، مانند باقرخان و حسین خان باغبان و دیگران در رهبری نظامی و سیاسی انقلاب مشروطه، نقش اول را داشتند.

نسبت محبت و ریاست و در اندیشه سیاسی فارابی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1387
  مرتضی بحرانی   ابوالفضل شکوری

پرسشی که این پژوهش با آن مواجه بود به جایگاه دوستی مدنی در فلسفه سیاسی فارابی و نسبت میان دوستی با انواع مدینه ها برمی گردد. تحلیل محتوای آثار فارابی آشکار می کند که اولاً فارابی مقوله دوستی را در منظومه فلسفی خود ـ و نه تنها در روابط انسانی و در مدینه، بلکه در کل عالم وجود، و بر اساس آن در مدینه ـ محل تامل قرار داده است و منشأ دوستی در انسان را قوه نزوعیه نفس می داند. ثانیاً مقوله دوستی نزد وی پیوند عمیقی با مسئله «وجود» دارد. از این رو، مقوله وجود، مقوله دوستی را ایجاب می کند و این دوستی در مقام امر مولّف و پیوندده موجودات می باشد؛ ثالثاً دوستی مدنی با مسئله «معرفت» ارتباط پیدا می کند که طی آن، مقوله معرفت، با برداشتی که افراد هر مدینه از سعادت و موضوع مورد دوستی دارند، تمایز انواع مقولات دوستی را ضروری می سازد، و لذا برای فارابی به دلیل تفاوت ماهوی دو نوع مدینه فاضله و مضادات آن (بر اساس معرفتی که به غایت وجود، یعنی سعادت قصوی و سعادات مظنونه تحصیل می شود) دوستی در این دو نوع مدینه نیز متفاوت است.

اسلام و دموکراسی از دیدگاه سروش
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1388
  عباس عمادی   ابوالفضل شکوری

این پژوهش در صدد بررسی دیدگاه دکتر سروش در رابطه اسلام و دموکراسی است. هدف از انجام این کار فراهم سازی زمینه های مناسب برای ارزیابی صحیح و نقادی علمی دیدگاه ایشان در این زمینه است. پرسش اصلی این است که سروش بر مبنای کدام رهیافت از حقوق بشر و با چه تعریفی از دموکراسی رابطه اسلام و دموکراسی را تبیین می کند. برای پاسخ به این پرسش از روش هرمنوتیک اسکینر بهره گرفته ایم. بر اساس این روش برای فهم یک اندیشه باید آن را در زمینه های زبانی و عملی آن قرار داد. با بررسی بسترهای فکری و زمینه های ایدئولوژیک نظریه سروش پیرامون حکومت دینی دریافتیم که دیدگاه ایشان در واقع، رد و انکار هنجارهای مرسوم و تفکر رایج درباره رابطه اسلام و دموکراسی است. فضای فکری نظریه سروش را دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی شکل می دهد که دوران غلبه و هژمونی گفتمان اسلام فقاهتی است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نظریات متعددی پیرامون حکومت دینی مطرح گردید که در میان آن ها نظریه «ولایت مطلقه فقیه» نظریه غالب و حاکم می باشد. بر مبنای برداشت حامیان این نظریه از اسلام و بنا بر تصریحات آنان، اسلام نمی تواند با دموکراسی به مفهوم رایج آن سازگار افتد. الگوهای مختلف دموکراسی، همگی علیرغم تفاوت های زیاد، در اصل «حاکمیت مردم» مشترک هستند و این جوهره اصلی دموکراسی های غربی است که بر اساس دیدگاه حاکم، نمی تواند با نظام سیاسی نظر اسلام قابل جمع باشد. سروش در چنین فضایی نظریه «حکومت دموکراتیک دینی» را مطرح نموده و جمع دین و دموکراسی را نه تنها ممکن، بلکه آن دو را لازمه یکدیگر می داند. ایشان بر مبنای فرادینی بودن حقوق بشر و با نگرش به دموکراسی به عنوان شیوه حکومت، این امر را به اثبات می رساند. پایه های اصلی استدلال وی در این بحث، نظریه «دین حداقلی»، «تقدم ادله برون دینی بر ادله درون دینی» و نظریه «قبض و بسط تئوریک» شریعت است.

تجدد آمرانه و ملک الشعراء بهار
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1389
  زینت رضایی   ابوالفضل شکوری

چکیده: دوره بعد از جنگ جهانی اول تا پایان حکومت رضاشاه در سال 1320 ش دوره رواج تجدد آمرانه در عرصه اندیشه و عمل بوده است. ملک الشعراء بهار به عنوان یکی از روشنفکران تجددخواه در این دوره، از اولین ارائه دهندگان و حامیان ایده تجدد آمرانه به عنوان چاره و راه حل غلبه بر مشکلات و عقب ماندگی کشور می باشد. او چاره و راه حل غلبه بر ضعف و عقب ماندگی کشور را در برقراری حکومتی مقتدر و سپردن روند متجدد سازی جامعه به آن حکومت می دانست. تفاوت بهار با سایر رجال و روشنفکران معتقد به تجدد آمرانه در این بود که حکومت مقتدر مورد نظر بهار، حکومتی بود که در عین داشتن اقتدار و آمریت، متکی بر پارلمان و حافظ و نگهدارنده قانون اساسی و سایر نهادهای دموکراتیک بود؛ در حالی که سایر روشنفکران تجدد خواه آن دوره صرفا به اقتدار و آمریت این حکومت می اندیشیدند. اهمیت نظام مشروطه و نهادهای دموکراتیک در دیدگاه و اندیشه بهار موجب شد که او علیرغم اعتقاد به ضرورت وجود حکومت مقتدر مرکزی، در زمینه های متعددی به مخالفت و انتقاد از حکومت آمرانه رضاشاه بپردازد؛ البته او در کنار مخالفت و انتقاد از حکومت رضاشاه در بعضی از زمینه ها مانند برقراری امنیت و آرامش در کشور، مقابله با شورشها و جنبشهای گریز از مرکز و مخصوصا برقراری حکومتی مقتدر و باثبات، حکومت رضاشاه را مثبت ارزیابی می-کرد؛ بنابراین مشاهده می شود که رویکرد بهار نسبت به حکومت رضاشاه رویکردی دو پهلو ( ترکیبی از مخالفت و موافقت ) بوده است. بررسی آراء، زندگی و عملکرد بهار، بیانگر این مسئله است که به واسطه فراهم نبودن شرایط و زمینه های مناسب برای مخالفت، بر اثر استبداد و خودکامگی حکومت رضاشاه، رویکرد بهار در دهه دوم حکومت رضاشاه به ناچار و بنا بر ضرورت از انتقاد و مخالفت، به تایید، موافقت و همراهی ظاهری با حکومت تحول یافته است.

سنجش استلزامات تبعیت فلسفه سیاسی از فلسفه نظری در اندیشه فارابی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1389
  رضا اکبری نوری   حاتم قادری

چکیده: پرسشی که این رساله با آن مواجه است بررسی نسبت فلسفه سیاسی فارابی با فلسفه نظری اوست. هم چنین بررسی این نکته که این نسبت چه تاثیری را بر شکل گیری و ساختار و محتوای فلسفه سیاسی فارابی به جا گذاشته است. در بررسی های صورت گرفته در این رساله با ابتناء به مبحث "قیاس" به عنوان مبانی نظری بحث و با اتکا به مفهوم "نقل" به معنای "انتقال" در منطق فارابی و هم چنین با استفاده از تحلیل محتوای آثار او مشخص شد که فلسفه سیاسی فارابی به تبعیت از فلسفه نظری او شکل گرفته است. لیکن این تنها یک نسبت ساده نیست و فلسفه نظری که در فلسفه سیاسی فارابی تولید شده است استلزاماتی را به همراه داشته که تاثیر زیادی را بر فلسفه سیاسی فارابی به جا گذاشته است. از جمله این استلزامات که به عنوان یکی از پایه ای ترین آن ها نیز می تواند باشد عدم نیاز به سنجش مجدد گزاره های مندرج در فلسفه سیاسی فارابی است. به این معنا، از آن جا که فارابی گزاره های فلسفه سیاسی خود را از فلسفه نظری منتقل کرده است، لذا مبنا و معیار سنجش گزاره های مذکور را نیز در فلسفه نظری قرار داده است. بنابراین در این انتقال فارابی دیگر نیازی به سنجش مجدد گزاره های منتقل شده از فلسفه نظری به فلسفه سیاسی ندیده است.

مقایسه عصبیت ابن خلدون با سرمایه اجتماعی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1389
  علی اکبر اسدی کویجی   ابوالفضل شکوری

بحث از پیوند ها و ارزش های مشترک و نقش آن در تسهیل امور چه فردی ،چه جمعی در سده ی بیستم به اوج خود رسیده است .مفهوم سرمایه اجتماعی و تئوری پردازی ها در حول وحوش آن این مسئله رابه خوبی مورد تأکید قرار می دهد. توجه به تأثیر سرمایه ی اجتماعی در سیاست نیز تحت رویکرد نو دوتوکویل گرایی در سده ی بیستم رو به افزایش است .اینکه سرمایه اجتماعی چه نقشی می تواند در بهبود عملکرد سیاسی داشته باشد و یا به عبارتی در کیفیت حکمرانی موثر باشد ویا بالعکس تأثیر عملکرد سیاسی در افزایش و کاهش آن مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است .سرمایه ی اجتماعی به عنوان پیوند ها و هنجارهای مشترک و تعمیم اعتماد اجتماعی در سطح کلان نه تنها عامل تسهیل امور برای افراد و گروه هاست، بلکه عامل اصلی ثبات سیاسی در جامعه نیز می باشد. سرمایه ی اجتماعی زمانی توسعه اقتصادی و ثبات سیاسی را در سطح کلان فراهم می آورد که عناصر آن چون شبکه ها از حالت درون گروهی با شعاع اعتماد کوچک به حالت برون گروهی با شعاع اعتماد گسترده تبدیل شوند. ابن خلدون نیزبا تئوری پردازی در حیطه عصبیت به تحلیل نظم وثبات سیاسی همت گماشته است. اوبرای تحلیل بی نظمی سیاسی واجتماعی عصر خود از کلید واژه ی عصبیت استفاده می کند. عصبیت در اندیشه اویک عامل وحدت بخش و متحد کننده است که از لحاظ روانی و تاریخی افراد را به هم پیوند می دهد. آنچه او ، آنرا در تشکیل دولتهای عصرش موثر میدانست ، عصبیت خونی هیئت حاکمه بود که با مرور زمان و غوطه خوردن در تجمل گرایی و استبداد زوال می پذیرفت و بی ثباتی سیاسی را در جامعه رقم می زد. اما نگاه او به عصبیت ، خاص بررسی روابط خونی نبود.و نقشی که او به حکومت شرعی میدهد و نکوهشی که از شهر نشینان به دلائل فساد اخلاقی و دینی و رفاه طلبی شان می کند و تفاصیلی که از عصبیت دینی ارایه می نماید ، همه گواه بر آرمان سیاسی اش در باب وحدت و ثبات جوامع اسلامی عصرش است. او به دنبال عصبیت عامی بود که حاکم با رعایت موازین عدالت و دین بتواند عصبیتهای خاص قبایل را جمع نماید و از انرژی و توان آنها برای جلوگیری از انحطاط جامعه بهره گیرد. عصبیت عامی که چون سرمایه اجتماعی مثبت با ایجاد پیوند های اجتماعی برون گروهی و گسترش شعاع اعتماد ،دولتی نیرومند راایجاد می کرد.. دولت دوستدار بازار و تنظیم کننده ای که با اصلاح و هدایت ارتباط خود با مردم آنها را امیدوار به کسب وکار می نماید و باحفظ ثبات سیاسی، تمدن و عمران را در جامعه به ارمغان می آورد و به محض اقدامات دولت در جهت عکس آن و کاهش این پیوند ها و هنجارها، زمینه زوال آن عصبیت و متعاقب آن زوال ثبات سیاسی را ، موجب می گردد.

چگونگی پاسخگویی به مطالبات قوم ترکمن(به مثابه یک هویت فرهنگی)درچارچوب وحدت ملی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1390
  علی اکبر قجری   سیدعلیرضا حسینی بهشتی

چکیده جامعه ایران،یک جامعه چندفرهنگی-قومی است؛جامعه ای است که گروههای انسانی ساکن درآن درچارچوب نظامهای ارزشی وشیوه های زیست اجتماعی گوناگون وسنتها وآداب ورسوم خاص قومی رشدنموده ودرپرتوآن درکی متفاوت ازمفهوم زندگی سعادتبارپیداکرده اند. شکست راهبرد همانند سازی فرهنگی،اثبات ناکارآمدی سیاست تمرکزگرایی دولتی،رشدهویت خواهی نوین قومی متأثرازتحولات عصرجهانی شدن واذعان اندیشمندان کشوربه طردناپذیر بودن هویتهای فرهنگی-قومی،درکنارعامل اساسی دیگریعنی خواست تاریخی وسیاسی صریح جماعتهای فرهنگی– قومی جامعه ایران مبنی برلزوم به رسمیت شناختن هویتهای متفاوت فرهنگی-قومی آنان وضرورت پاسخگویی معقول ومنطقی حاکمیت به مطالبات خاص برآمده از این تفاوتها،نشان می دهد که اتخاذ سیاستی نوین برای مدیریت سیاسی جامعه چندفرهنگی- قومی ایران امری ضروری است.سیاستی که بر پایه آن اولاً یکپارچگی ارضی و همبستگی ملی به شیوه ای درون جوش وساختاری تأمین گردد.ثانیاً به موجب آن به توان به مطالبات خاص جماعتهای فرهنگی– قومی درکنارتوجه به حقوق عام شهروندی آنان پاسخ داد. قوم ترکمن نیزیکی ازجماعتهای فرهنگی-قومی ایران است که حداقل درچهارشاخص عمده زبان،مذهب،تباروفرهنگ قومی بااکثریت ایرانیان فارس زبان شیعه مذهب تفاوت داشته وبواسطه زیست اجتماعی درچارچوب نظام ارزشی خاص حاصل ازاین وجوه افتراق،ازدرکی متفاوت نسبت به مفهوم زندگی سعادت بار برخوردارشده است.البته این امرهرگز به معنای آن نیست که مردمان این قوم،خودراتافته جدابافته ای ازمردم ایران به حساب آورند.چراکه قوم ترکمن نیزدرپرتوبرخورداری ازسرنوشت تاریخی مشترک باسایرمردم ایران،زیست اجتماعی درپرتوآموزه های دین اسلام و...،ازهم پیوندی باسایرهموطنان ایرانی خودبرخورداربوده وبخشی اساسی ازهویت جمعی خویش را ازاین طریق تعریف می نماید. پایان نامه حاضردرصدد یافتن راهی برای چگونگی پاسخگویی به مطالبات قوم ترکمن درچارچوب وحدت ملی بوده و برآن است که ازطریق بازتعریف نقش،جایگاه وکارکردهای دولت ملی درقالب دولتی مردم سالار،متعارف ومعقول وتعالی جو وبرقراری نوعی نظام خود گردانی فرهنگی فارغ ازسرزمین،می توان ضمن حفظ یکپارچگی کشوروتحکیم وحدت ملی،زمینه پاسخگویی به خواسته های عام شهروندی ومطالبات خاص فرهنگی این قوم رادرکنارسایرجماعتهای فرهنگی–قومی کشور فراهم نمود. واژگان کلیدی:ایران،قوم ترکمن،وحدت ملی،خودگردانی فرهنگی

تبیین عمل سیاسی کنشگران اصلی دو حزب دموکرات و اعتدالیون و تأثیر آن بر بحرانهای انقلاب مشروطه (تقی زاده، شیخ ابراهیم زنجانی، سید عبدالله بهبهانی، محمد ولی خان تنکابنی) 1290-1285
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1390
  علی محمدزاده   مسعود غفاری

چکیده ندارد.

اندیشه و کنش سیاسی ملک المتکلّمین
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1390
  محسن منصوری محمد آبادی   ابوالفضل شکوری

چکیده مواجهه ایرانیان با جنبه های نظامی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی اروپا، تغییر ناگزیر در شرایط عمومی ایران از جمله اقتصاد، فرهنگ و سیاست ایجاد کرد که یکی از نتایج آن دخالت گروه های اجتماعی جدید در سیاست و حتی تلاش برای ایجاد جامعه ای متفاوت بود. از فرنگ برگشتگان، بازرگانان، علما و تحصیل کردگان مدارس جدید با نظم سیاسی موجود در افتادند که این کشاکش به برقراری سپس نابودی حکومت مشروطه انجامید. زوال تدریجی قاجارها، رواج اندیشه های ناسیونالیسم، آزادی، بیداری اسلامی و برابری، تاریخ پر تلاطم معاصر را آغاز کرد. در این میان افرادی صاحب اندیشه به فعالیت سیاسی اجتماعی پرداختند که در بعضی زمینه ها دست به نوآوری هایی زدند. از جمله ملک المتکلّمین، که در عرصه اندیشه و عمل سیاسی در ایران زمین موثر بود. حاجی میرزا نصرالله معروف به ملک المتکلّمین فرزند محسن بهشتی ( ???? ه اصفهان - مقتول ???? ه ) وی از مشروطه خواهان بوده و در سخنوری بسیار زبردست بوده است که پیش از مشروطه با کارهای فرهنگی(موعظه و مدرسه سازی) به مبارزه با استبداد و عقب ماندگی پرداخت و در روند تحوّلات مشروطه نیز تأثیری قاطع داشت. سرانجام بعد از به توپ بستن مجلس به فرمان محمد علی شاه او را، در باغ شاه کشتند. بررسی اندیشه و وزن سیاسی اجتماعی ملک المتکلّمین می تواند ما را در درک عوامل موثر در تحوّلات مشروطه ایران یاری می کند. ضرورّت تحقیق از این جهت است که ملک المتکلّمین سخنوری توانا بود که توانست با سحر کلام تأثیر بسیاری در پیشبرد خواست های ملّی و مذهبی ایرانیان از جمله پارسیان هند، ایرانیان قفقاز و آسیای میانه داشته و از همه مهم تر در به ثمر رساندن مشروطه نقشی مهم داشت. کارهای انجام شده در مورد این شخصیت یا در حاشیه اتفاقات مشروطه بیان شده است یا تاریخی و سرگذشت نامه نویسی است. هدف از این تحقیق بررسی تحلیلی اندیشه و عمل سیاسی ملک المتکلّمین در فضای فکری- سیاسی زمانه خودش است. سوال اصلی اندیشه و کنش سیاسی ملک المتکلّمین چگونه قابل بررسی است؟ فرضیه اصلی ملک المتکلّمین یکی از مهم ترین کنش گران عصر مشروطه است. اندیشه و کنش سیاسی ملک متأثر از جامعه پذیری سیاسی او اعّم از نبوغ ذاتی، آموزش نوگرایانه، سفرهای متعدد و آشنایی با اندیشه ها و آراء گوناگون بود. ملک المتکلّمین در کامیابی ها همچنین تا حدودی در ناکامی های مشروطیت سهیم می باشد. بدین معنا که ملک المتکلّمین توانست در چارچوب تشکلی آزادی خواه، نارضایتی ها را به سوی درخواست برای مجلس شورای ملّی هدایت کرده و با هوشمندی سیاسی توطئه های مستبدان را خنثی سازد و کامیابی را برای ترقی خواهان رقم بزند و از سویی دیگر پس از برقراری نظام مشروطه به عنوان یکی از اصلی ترین تصمیم سازان جناح تندرو، در ناکامی مشروطه نیز تا حدودی نقش داشت. سوالات فرعی و فرضیه های فرعی 1- کنش سیاسی ملک المتکلمین تا چه میزان مستقلانه (غیر منفعلانه) بوده است؟ در میان منتقدان، عده ای کنش سیاسی ملک المتکلمین را متأثر از سیاست های کلّی انگلیس و یا منافع سالار الدوله، ظل السلطان و شعاع السلطنه دانسته اند. فرض ما بر این است که ملک المتکلمین کنش سیاسی مستقلّانه(غیرمنفعل) را دنبال می کرده است و در هر مقطع با توجه به اهدافش به اتحاد و ائتلاف با شخص یا گروهی دست می زده است. 2-پیامدها و نتایج کنش سیاسی ملک المتکلّمین تا چه میزان برای پیشبرد مشروطیت مفید بوده است؟ فرض ما بر این هست که ملک با ذهنی آگاه، توانست با منسجم ساختن آزاداندیشان و دفع توطئه های مستبدین، در به ثمر رسیدن انقلاب مشروطیت موثر باشد و پس از پیروزی مشروطیت از نهال مشروطیت پاسداری کند ولی در مواجهه با نهاد سلطنت تند روی هایی را انجام داد و در ناکامی تعامل شاه و مجلس نقش داشت. انقلاب مشروطه از مهم ترین تحولات سیاسی سده اخیر ایران به شمار می رود، مطالعه و بررسی نقش کنشگرانی که در این تحول، فعالیت تاریخ ساز داشته اند،می تواند تصویر روشن تری از این انقلاب به ما نشان بدهد. ملک المتکلمین یک نویسنده و بیشتر یک خطیب بود. از میان کنش گران سیاسی،ملک المتکلمین مشارکت و فعالیت برجسته ای در انقلاب مشروطه داشته است. به طوری که یکی از رهبران جریان ساز در انقلاب مشروطه و پس از آن در نظام مشروطه به حساب می آید. در این پایان نامه کوشش شده است تا با استفاده از جامعه پذیری سیاسی، اندیشه و کنش سیاسی ملک المتکلمین بررسی شود. ضمن مرور زندگانی ملک، شرایط اجتماعی زمانه ملک را ارزیابی شده است و سپس به تأثیرات ملک بر محیط اطرافش پرداخته شده است. علی رغم تسلط استبداد قاجاری، ملک توانست انجمن های سرّی را تاسیس کند، با رجال سیاسی همفکر و حتی غیر همفکر ارتباط برقرار کند . بازیگران سیاسی و مردم را در مخالفت با استبداد تهییج کند. جنبش مشروطیت را از خطر انحراف برهاند و پس از استقرار نظام مشروطیت به یکی از تصمیم سازان نظام سیاسی بدل شود. او عمیقاً به آرمان آزادی خواهی و میهن پرستی پایبند بود. مشروطه از دید ملک، تبلور آزادی خواهی، عدالت و استقرار نظام دولت-ملت بود. و ملک جان خود را بر سر باورهایش فدا کرد.

تحلیل رویارویی سیاسی دو جناح فکری متشرّعه و شیخیه در کرمان عصر مشروطه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1391
  میثم مهدوی فرد   مسعود غفاری

چکیده در عصر قاجار و آستانه انقلاب مشروطه، کرمان شاهد ظهور جریانی ملقّب به شیخیه شد که علی رغم آنکه خاستگاه اندیشه هایش شیعی (اثنی عشریه) بود اما تفاوت های ملموسی نیز با آن داشت؛ این جریان خیلی زود پیروانی را در کرمان و توابعش بر گرد خود جمع کرد و وارد عرصه رقابت با سایر جریان های موجود جامعه آن روز کرمان از جمله قدیمی ترین و با نفوذ ترین آنها یعنی متشرّعه گردید. رویارویی و مصاف بزرگ دو جریان فکری متشرّعه و شیخیه، تحت عنوانِ جنگ بالاسری و پائین سری در سال 1323ق / 1905م را که منجر به تنبیه و تبعید آیت الله حاج میرزا محمدرضا مجتهد احمدی رهبر متشرّعه گردید را می توان از جمله عوامل مهم و تأثیرگذار بر اتّحاد و انسجام سران نهضت مشروطه در تهران و تحکیم و انسجام هرچه بیشتر خیزش مشروطه خواهی مردم کرمان برشمرد. این درگیری ها اگرچه، تحتِ لوای مذهب و با نام جنگ های مذهبی پی گیری می شد اما با پژوهش انجام شده ثابت گردید که ریشه و منشأ این زدوخوردها سیاسی بود؛ انتساب و پیوند شیخیه با قاجاریه را می توان اصلی ترین عامل اختلافات برشمرد؛ علاوه براین، عواملی هم چون منافع شخصی سودجویان، مطامع سیاسی زمامداران محلی، رویکرد تفرقه آمیز حکومت مرکزی (قاجاریه) در اداره کشور و منافع ملی استعمارگران نیز در شکل گیری و تشدید این جنگِ تمام عیار، دخیل بودند. حُسن این پژوهش نسبت به موارد مشابه خود این بود که به روایت صرف و گزارش رویدادهای تاریخی این دوران و تحولات سیاسی، اجتماعی مربوط به آن اکتفا نکرده و با دیدی موشکافانه و تحلیل گرانه، به دنبال چرایی و ریشه یابی این پدیده ها بود؛ این رساله برآن بود تا با کاوش منابع قابل دسترسی به روشن ساختن ابعاد سیاسی و پنهانِ این رویداد مهم و تاریخی سرزمین کرمان که به نظر می آید مورد غفلت واقع گردیده بود، بپردازد. واژگانِ کلیدی : انقلاب مشروطیت، کرمان، متشرّعه (بالاسری)، شیخیه (پائین سری)، آیت الله حاج میرزا محمدرضا مجتهد احمدی، حاج محمد کریم خان کرمانی.

بررسی تأثیر نرخ تورم و نرخ ارز بر نقدشوندگی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشکده علوم اقتصادی 1391
  ابوالفضل شکوری   محمدجواد شیخ

تحقیق حاضر با هدف تعیین اثر دو متغیر کلان اقتصادی (نرخ ارز و نرخ تورم) بر نقدشوندگی سهام انجام گرفته است. داده های مربوط به متغیرها بصورت ماهانه جمع آوری شده اند. این پژوهش شامل دو فرضیه اصلی و چهار فرضیه فرعی است که این فرضیه ها به ترتیب مورد بررسی قرار گرفته اند، ابتدا با استفاده از آزمون های مختلف صحت و کاربردی بودن داده ها و پایایی آنها بررسی شده و در نهایت با استفاده از روش ols نحوه اثرگذاری متغیرها بر یکدیگر تعیین شده است. نتایج حاکی از تأیید 2 فرضیه فرعی و رد 2 فرضیه فرعی دیگر بود. و نهایتا یکی از فرضیات اصلی مورد تأیید قرار گرفت. بدین معنی که نرخ تورم عاملی تأثیر گذار بر شاخص های نقدشوندگی سهام شناخته شده است در حالی که تأثیر نرخ ارز بر نقد شوندگی اثبات نشده است.

ابزارهای کنترل قدرت سیاسی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1391
  قاسم عابدی فیروزجایی   ابوالفضل شکوری

چکیده جوامع انسانی از ابتدای خلقت بشر تا به امروز متأثّر از قدرت سیاسی بوده، بطوری که گروه های مختلفی جهت کسب و سلطه بر قدرت تلاش نمودند. کسب قدرت سیاسی توانمندی هایی را در اختیار بشر قرار می دهد، که اگر کنترل نگردد زمینه گرایش حاکمان به سوءاستفاده از قدرت را فراهم می آورد، لذا اندیشمندان جهان با نگرش های متفاوت به قدرت سیاسی، جهت کنترل آن ابزارهای مختلفی چون قانون، تفکیک قوا و غیره را مطرح نموده اند. در اسلام نیز مسئله کنترل قدرت سیاسی با تأکید بیشتری مورد توجه قرار گرفته، که علاوه بر ابزارهای بیرونی به ابزارهای درونی انسان نیز اشاره شد. در بین متفکران اسلامی در جهان معاصر، امام خمینی به عنوان اندیشمندی بزرگ و احیاگر اندیشه اسلامی، که در جهان سیاست عرصه عمل را به حوزه نظر پیوند زده، این مسئله را مورد توجه جدّی قرار داده، که چگونه می توان قدرت سیاسی را کنترل نمود؟ پژوهش حاضر در پاسخ به سوال فوق به بررسی ابزارهای کنترل قدرت سیاسی در اندیشه امام خمینی به روش توصیفی- تحلیلی پرداخته، که این نتایج حاصل گردید؛ امام کسب قدرت سیاسی را به جهت وصول به اهداف الهی، نوعی کمال می داند که نیازمند کنترل می باشد. ابزارهای کنترل قدرت در اندیشه امام به دو بخش بیرونی و درونی تقسیم می شود، که در بخش بیرونی به ابزارهایی چون: ولایت فقیه، مردم سالاری دینی، قانون، تفکیک قوا، بیعت، شورا، نصیحت، احزاب و گروه ها، مطبوعات و نظارت عمومی معتقد است. این ابزارها در اندیشه امام بر دو اصل ولایت فقیه و نگرش مردم سالارانه دینی استوار می باشد. از بُعد درونی امام به وجود ابزارهایی چون عدالت، ایمان، تقوا و علم به اسلام در جهت کنترل قدرت معتقد است. در اندیشه امام، ابزارهای بیرونی و درونی کنترل قدرت، مکمّل یکدیگر هستند؛ چرا که اگر ابزارهای درونی نباشند، ابزارهایی بیرونی به تنهایی کارایی لازم را برای جلوگیری از فساد و خطاها- به ویژه خطاهای عمدی- نخواهند داشت. لذا این دو نوع ابزار باید به صورت هماهنگ برای جلوگیری از فساد قدرت، مورد توجه قرار گیرند. کلید واژه ها: امام خمینی، قدرت، قدرت سیاسی، ابزارهای کنترل قدرت سیاسی، ابزارهای بیرونی، ابزارهای درونی.

بررسی نقش سرمایه اجتماعی در موفقیت جریان اسلامگرا (57-1320)، مورد مطالعاتی مدارس اسلامی " جامعه تعلیمات اسلامی" و "دخترانه رفاه"
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1390
  جلیل دارا   ابوالفضل شکوری

چکیده ندارد.

تحلیل رابطه وابستگی و وضعیت پسا استعماری با قوانین اساسی افغانستان( 1382-1301 ش)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1392
  زکیه عادلی   مسعود غفاری

قانون اساسی به مثابه نخستین سندی که معرف چهره ی قانونی هرکشور می باشد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در افغانستان پس از استقلال از انگلیس ( 1919 م ) ( 1298 ش ) تا کنون هفت قانون اساسی رسمیت یافته است. تعدد قوانین اساسی مسأله ای است که پژوهش حاضر بدان پرداخته و عوامل موثر بر آن را مورد کاوش و تحلیل قرار می دهد. وابستگی و وضعیت پسا استعماری با تأثیر بر بی ثباتی دولت، سطح نازل دموکراسی و توزیع نامتوازن قدرت و منابع به عنوان دو متغیر اصلی تأثیر گذار در این رابطه مطرح می باشند. رساله حاضر که محدوده زمانی ( 1390-1301 ش ) را در بر می گیرد، عوامل موثر بر تغییر و تعدد قانون اساسی را در سه دوره تاریخی افغانستان ( دوره سلطنتی مشروطه، دوره کمونیستی و دوره جدید ) با استفاده از روش اتفاق جان استوارت میل مورد مطالعه و پژوهش قرار داده و روابط علی موجود را تبیین می نماید. در این رساله با استفاده از الگوی عوامل موثر بر تغییر قانون اساسی در تلفیق با مباحث وابستگی و وضعیت پسا- استعماری به عنوان چارچوب نظری پژوهش استدلال می گردد که سه عامل بی ثباتی دولت، توزیع نامتوازن قدرت و منابع و سطح پایین دموکراسی، خود در وهله ی نخست از مقوله وابستگی و وضعیت پسا استعماری متأثر بوده و سپس بر تغییر و تعدد قوانین اساسی در افغانستان تأثیر گذار بوده اند .

بررسی و تبیین مفهوم آزادی در اندیشه ی شهید بهشتی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1390
  رحمت مهدوی   عباس منوچهری

آزادی یکی از قدیمی ترین مفاهیم در تاریخ اندیشه های سیاسی است؛ که تاکنون نسبت به آن واکنش های مختلفی از سوی اندیشمندان مختلف انجام شده است. جدا از این اندیشمندان، نظریه پردازان مختلفی هم بودند که با استفاده از آرای اندیشمندان به تبیین آن در قالب نظریه های مختلف نموده اند. هدف پژوهش حاضر نیز این است که با استفاده از نظریه های آزادی به تبیین اندیشه ی شهید بهشتی در مورد آزادی بپردازد. آرای شهید بهشتی در مورد آزادی را به دلیل اینکه وی یکدسته موانع بر سر فعالیت های فرد به خاطر رعایت مبانی اسلامی و همچنین محدود بودن اهداف فرد در قالب یک جامعه ی اسلامی قرار می دهد؛ نمی توان به ترتیب با استفاده از نظریه ی آزادی منفی و مثبت برلین تبیین کرد. بدلیل اینکه آزادی در اندیشه ی شهید بهشتی به معنای رهایی از نادانی، جهل، خرافات، فقر، قیود طبعیت، داشتن حق انتخاب و آگاهی است؛ نظریه ی مناسب برای تبیین اندیشه ی وی نظریه ی آزادی مترقی کرنستون است؛ که قرابت و نزدیکی بیشتری با این نظریه دارد.

سلفی گری و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مطالعه موردی استان کردستان)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1393
  فریدون امیری   ابوالفضل شکوری

رشد جریان سلفی گری با خوانش مختص و افراطی خود از دین اسلام ، چند سالی است که در مناطق سنی نشین و کردنشین ایران خصوصا کردستان ایران رشد قابل توجهی داشته است . اقدامات و تحولات عقیدتی و فکری و نیز رخدادهای امنیتی و مذهبی در استان کردستان ، باعث اهمیت پیدا کردن این موضوع شده است . به همین دلیل و بنا به اهمیت موضوع ، در این پژوهش به بررسی « سلفی گری و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی استان کردستان)» پرداخته ایم و بر آن بوده ایم تا به سئوالات زیر پاسخ دهیم : 1- گسترش سلفی گری در استان کردستان ، چه تاثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران داشته است ؟ 2- گروههای فعال سلفی و دلایل گسترش سلفی گری در استان کردستان کدامند؟ 3- راهکارهای مقابله با گسترش سلفی گری در استان کردستان چیست؟ . در ادامه بحث ابتدا به کلیات تحقیق پرداخته ایم . روش تحقیق مورد استفاده « تحلیل محتوای کیفی » بوده و به همین خاطر برای رسیدن به جواب سئوالات ابتدا در فصل اول بر اساس رویکردهای نظری مربوط به سلفیت ، امنیت و امنیت ملی ، به ارائه چارچوب نظری پرداخته ایم . در فصل دوم مفاهیم و نظریات مربوط به امنیت ، امنیت ملی ، سلف و سلفی گرایی را مطرح نموده ایم در فصل سوم با مروری بر آراء و اندیشه های سلفیت،به ایضاح هر چه بیشتر این مفهوم ، آراء و اندیشه ها و مبانی فکری سلفیت ،ریشه های تاریخی شکل گیری این تفکر و افراد تاثیرگذار بر این تفکر ، اختصاص داده شده است . در فصل چهارم ، علاوه بر تشریح مختصات تاریخی کردها، به بررسی چگونگی ورود اسلام به مناطق کردنشین و کردستان ایران و نیز مذاهب و فرقه های مذهبی فعال در استان کردستان ، زمینه های اجتماعی و فرهنگی شکل گیری سلفی های کردستان را مطرح نمودیم. بعد از مشخص شدن چرایی شکل گیری سلفی ها در کردستان ، در فصل پنجم به تاثیر گسترش تفکر سلفی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پرداختیم.نتیجه کلی این تحقیق حاکی از آن است که سلفی گری به عنوان یک جریان منسجم در کردستان ایران دارای سابقه تاریخی چندان طولانی نبوده و تحت تاثیر شرایط خاص بوجود آمده در دهه های اخیر شکل گرفته است . رشد این جریان نیز متاثر از عوامل داخلی و خارجی بوده است . افزایش اندیشه سلفی گری در استان کردستان ، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را هدف گرفته و با به چالش کشیدن آن ، تاثیرات منفی را برامنیت وارد ساخته است .

ناسیونالیسم در ایران (بررسی علل شکاف در ناسیونالیسم ایرانی و عوامل شکست ناسیونالیسم دولتی) (بین سالهای 1332-1357 ش)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1386
  احمد شمس   حمید احمدی

چکیده ندارد.

اندیشه سیاسی طالقانی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام - دانشکده حقوق 1380
  علی شیرخانی   حاتم قادری

چکیده ندارد.

چالش های طرح "خاورمیانه بزرگ آمریکا" در منطقه خاورمیانه عربی (2006-2001 م)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1386
  ایمان مطهر الحمیضه   مسعود غفاری

چکیده ندارد.

مطالعه توصیفی گفتمانهای روحانیت در فرآیند انقلاب اسلامی ایران
thesis سایر - پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی - دانشکده علوم اجتماعی 1386
  مهدی حیدری خراجی   ابوالفضل شکوری

چکیده ندارد.

بررسی عوامل ظهور و پیامدهای جنبش مشروطیت در لرستان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1385
  علی مشهودی   ابوالفضل شکوری

چکیده ندارد.

اهمیت استراتژی قدرت سوم در دوره ی زمانی (1304 تا 1320)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1387
  محمد فرهادی   ابوالفضل شکوری

چکیده ندارد.

بررسی مواجهه گفتمان رسانه ای سنتی سیاسی و گفتمان رسانه ای مدرن در جمهوری اسلامی ایران با مقوله شهروندی جنسیتی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1387
  میلاد فلاحت گر اطمینانی   محمود نجاتی حسینی

چکیده ندارد.

تبعیض نژادی از منظر قرآن و سنت
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1387
  رسول محمد جعفری   ابوالفضل شکوری

چکیده ندارد.

عالم خیال و استلزامات سیاسی آن
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1387
  احمد بستانی   حاتم قادری

نسبت تخیل و سیاست کم¬تر مورد عنایت پژوهشگران حوزۀ فلسفۀ سیاسی بوده است. پژوهش حاضر بر آن است این نسبت را در چارچوب فلسفۀ سیاسی اسلامی-ایرانی و با تأکید خاص بر اندیشه¬های شهاب الدین سهروردی، بنیانگذار حکمت اشراق، به بحث بگذارد. برخلاف فلاسفۀ یونانی و غربی که بر عقلانیت و جایگاه آن در فلسفه تأکید داشتند، حکمای مسلمان، به ویژه در ایران، برای توضیح فلسفی نبوت و لوازم معنوی آن، عنایت ویژه¬ای به خیال مبذول داشتند. پژوهش حاضر با تأکید بر جایگاه ویژۀ خیال درپی توضیح لوازم و وجه سیاسی آن در حکمت اسلامی است. فارابی مؤسس فلسفۀ اسلامی برای نخستین بار با گسترش بخشیدن به فعالیت¬های قوۀ متخیله کوشید پیوندی میان خیال و فلسفۀ سیاسی برقرار سازد. پس از معلم ثانی این عنایت به خیال پی گرفته شد و با طرح «عالم خیال» به عنوان ساحت وجودی مستقل از عوالم محسوس و معقول گام بلندی در جهت تدوین مابعدالطبیعۀ خیال در تاریخ فلسفه برداشته شد. ابتکار شیخ اشراق در طرح عالم خیال به عنوان عالمی میانی نتایج مهمی در برداشت و بر تاریخ اندیشۀ ایرانی تأثیر انکارناپذیری برجای گذاشت. هدف مهم پژوهش حاضر بررسی معانی ضمنی سیاسی عالم خیال در حکمت اشراقی و تأثیرات آن بر تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران است. کارکرد مهم عالم خیال ایجاد پیوستگی و اتصال بین عالم محسوس و عوالم برتر است و از آنجا که آیین سیاسی اشراقی بر تدبیر و سامان الهی و معنوی امور سیاسی باور دارد، ایجاد پیوند میان این دو از اهمیت خاصی برخوردار است. پژوهش حاضر نسبت عالم خیال و آیین سیاسی اشراقی را در دو محور فلسفۀ سیاسی و اندیشۀ سیاسی ایرانشهری دنبال می¬کند. در بحث از فلسفۀ سیاسی اشراقی نشان خواهیم داد که این عالم چه جایگاهی در نظام سلسله مراتب انوار خواهد داشت و تدوین نظام سیاسی آرمانی براساس آن چگونه ممکن خواهد بود. به گمان ما این عالم نقش مهمی در شالوده¬ریزی نظام سیاسی آرمانی در حکمت اشراقی داشته است. در بحث از اندیشۀ سیاسی ایرانشهری نیز نقش این عالم را در تدوین نظریه¬ای برای تاریخ و هویت ایرانی و ارائۀ دریافتی عرفانی-اشراقی از اندیشۀ شاه آرمانی دارای فرّۀ ایزدی برجسته خواهیم کرد.

قیام پانزده خرداد و انقلاب اسلامی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1377
  مهدی نظرپور   ابوالفضل شکوری

سوال اساسی تحقیق حاضر این است که بین قیام پانزده خرداد 1342 ه. ش و پیروزی اسلامی چه رابطه ای وجود دارد؟ به عبارت دیگر قیام پانزده خرداد چه تاثیری بر پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 ه. ش داشته است ؟ و آیا می توان تصور کرد که پیروز انقلاب اسلامی تحت تاثیر مستقیم قیام پانزده خرداد و پیامدهای آن بوده است ؟ در تحقیق نشان داده شده است که پس از قیام پانزده خرداد از یکسو گروههای جدیدی تشکیل شده یا گروههای سنتی و قدیمی علیه رژیم شاه تجدید سازمان داده و با اهداف ، ایدئولوژی و روشهای گوناگونی با آن تا پیروزی انقلاب به مبارزه برخاستند و از سوی دیگر، رژیم شاه برای تحکیم و تثبیت خود دست به اقدامهای سیاسی، امنیتی، قانونی و فرهنگی زد ولی چون این اقدامها هیچ کدام در راستای منافع اجتماعی شهروندان و اصول و اعتقادات مذهبی و آداب و رسوم آنها نبود خود از جهت دیگر زمینه های انقلاب را به تدریج فراهم کرد. همچنین، توسعه ناهمگون توسط رژیم که باعث تغییر بافت جمعیتی ایران شد به این مساله دامن زد و در نتیجه پس از فراهم شدن زمینه های انقلاب از دو جهات فوق، عواملی مانند حقوق بشر کارتر و در نتیجه اعلام فضای باز سیاسی در ایران، در گذشت حاج سید مصطفی خمینی و مقاله استعمار سرخ و سیاه باعث شتاب انقلاب و در نتیجه پیروزی نهایی آن شد. تحقیق حاضر را می توان در شمار آن دسته از تحقیقاتی دانست که پیروزی انقلاب را به دلایل سیاسی می دانند و در صدد است که نشان دهد که مجموعه ای از علل و عوامل گوناگون سیاسی در پیروزی انقلاب نقش داشته اند نه یک عامل خاص .

نقش روحانیون در رهبری انقلاب مشروطه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1377
  اکبرعلی عسکرنجاد   ابوالفضل شکوری

انقلاب مشروطه از تحولات اجتماعی مهم سده اخیر ایران بشمار می رود، مطالعه و بررسی نقش نیروهای اجتماعی که در این تحول، فعالیت چشمگیر داشته اند می تواند تصویر روشن تری را از این انقلاب به ما نشان دهد. از میان نیروهای اجتماعی، روحانیون مشارکت و فعالیت برجسته ای در انقلاب مشروطه داشته اند. بطوریکه تعدادی از آنها در شمار رهبران انقلاب مشروطه به حساب آمده اند. اما این تعداد از روحانیون، چه نوع از رهبری را در این انقلاب داشته اند؟ به عبارت دیگر نقش روحانیون در رهبری انقلاب مشروطه چه بوده است ؟ برای پاسخ به این پرسش به این مبنای نظری تکیه کرده ایم که جامعه شناسان، رهبران هر انقلاب را به سه دسته تقسیم کرده اند: رهبران ایدئولوگ ، رهبران بسیج گر و رهبران زمامدار. از آنجا که زمامداری و رهبری سیاسی پس از انقلاب مشروطه، در دست روحانیون نبوده است و عموم کتابهای مربوط به تاریخ مشروطه، به این نکته اذعان دارند. لذا این پژوهش به این پرسش می پردازد که نقش روحانیون در رهبری انقلاب مشروطه کدامیک از نقش های ایدئولوگ یا بسیج گر بوده است ؟ بدین منظور با مشخص کردن ویژگیهای رهبران ایدئولوگ و بسیج گر، و بررسی اندیشه و فعالیتهای سیاسی اجتماعی روحانیون برجسته و فعال در انقلاب مشروطه، نوع رهبری آنان را در این پژوهش مشخص کرده ایم. از طرف دیگر برای اینکه این بررسی جنبه مقایسه ای داشته باشد، اندیشه سیاسی دو تن از روشنفکران مهم انقلاب مشروطه نیز مورد بررسی قرار گرفته است . در پاسخ به پرسش اصلی پژوهش ، فرضیه جانشین رقیب اینست که روحانیون رهبر ایدئولوگ در انقلاب مشروطه بوده اند که ما با بررسی اندیشه سیاسی آنان، این فرضیه را نفی کرده ایم. و فرضیه اصلی عبارتست از اینکه روحانیون نقش رهبر بسیج گر را در انقلاب داشته اند که ما با بررسی فعالیتهای آنان، این فرضیه را اثبات کرده ایم.

تاثیر مهاجرت افاغنه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران( با تاکید بر مسئله اشتغال)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1381
  محمود علوی   ابوالفضل شکوری

امنیت مهمترین نیاز هر جامعه است . امنیت ملی عبارت است از: حفظ جان مردم، فرهنگ تمامیت ارضی، سیستم سیاسی، اقتصادی و حفظ استقلال وحاکمیت کشور از تهدیدات . تهدیداتی که امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را به خطر می اندازدهم جنبه خارجی دارد و هم جنبه داخلی و با توجه به فریضه تحقیق یکی از مسائلی که امنیت داخلی کشور را مورد چالش قرار می دهد بیکاری است و یکی از عواملی که در حال حاضر می تواند بیکاری را تشدید کند، حضور بیش از 2 میلیون و 350 هزار مهاجر افغانی و تصاحب یک میلیون و 600 هزار فرصت شغلی از سوی آنها است . هر چند که 91 درصد این تعداد فاقد تخصص می باشند اما 64 درصد جمعیت بیکار ایرانی هم فاقد تخصص می باشند. بنابراین با توجه به شرایط مشابه دو گروه از لحاظ تخصص، اشتغال مهاجران افغانی تهدیدی برای اشتغال اتباع بومی محسوب می شود. ادامه این روند می تواند پیامدهایی به شرح ذیل داشته باشد: افزایش بیکاری ، پائین آمدن سطح زندگی ، جایگزینی کارگران افغانی به جای افراد بومی ، استفاده از یارانه ها ، افزایش جمعیت ، خروج ارز از کشور، بروز بیکاری پنهان و مشاغل کاذب و نپرداختن مالیات از طرف مهاجران افغانی به دولت و همه اینها ضریب امنیت ملی را کاهش و دامنه تهدیدات متوجه آن را افزایش می دهد.

نخبگان و تحول فرهنگ سیاسی در ایران(از نهضت تحریم تنباکو 1270 تا تغییر سلطنت 1304 ه.ش)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1380
  نورالله قیصری   ابوالفضل شکوری

تحول در فرهنگ سیاسی، به معنای تغییر نگرش نسبت به سیاست است و آنچه به نگرش افراد و توده ها به سیاست شکل می دهد ، مجموعه ای از باورها، ارزشها و معتقدات است. سیاست نیز فرایند اتخاذ تصمیم و اجرای آن درامور عمومی توسط اجزای نهادی است که حکومت خوانده می شود. بنابراین تحول در فرهنگ سیاسی به معنای تحول در نگرش افراد و توده ها نسبت به حکومت و اجزای آن است. آغاز فرایند ، دامنه ، میزان و دوره زمانی تحول تابع عوامل مختلفی است که اجزای اصلی محیط زندگی فردی و جمعی ، یعنی محیطهای فیزیکی، اجتماعی و روانشناسانه را دستخوش تغییر می کند. عوامل بین المللی وخارجی چون استعمار و انتشار ، انتقال و غلبه فرهنگی، عوامل داخلی چون، تغییرات نسلی، مهاجرت، تحرک اجتماعی، تغییر مناسبات تولیدی، تغییرات نهادی و عواملی چون انگیزشهای درونی و مواجهه با شرایط نوظهور و همچنین عملکرد کارگزاران یا نخبگان سیاسی، در زمره مهمترین عوامل تغییردهنده محیط زندگی فردی و جمعی هستند. شدت و اهمیت این عوامل از یک جامعه به جامعه دیگر متفاوت است . در دوران مورد بحث یعنی از نهضت تحریم تنباکو 1270 تا تغییر سلطنت از قاجاریه به پهلوی 1304 هجری شمسی، نخبگان ، مهمترین نقش را در تحول فرهنگ سیاسی در ایران ایفا کرده اند. عملکرد نخبگان سیاسی درایران ، بویژه نخبگان بر قدرت یا کاندیدا، درتغییر این محیطها، بویژه محیط روانشناسانه افراد و توده ها ، خواه عمدی و یا غیرعمدی ، تابع الگوی روابط درونی آنها، تنوع و ضرورتهای کارکردی رژیم سیاسی ایران و گفتمان سیاسی نخبگان بوده است. به عبارتی نوعی هم تغییری بین این عوامل و تغییرات در نگرش توده های ایران نسبت به حکومت در این دوره مشاهده می شود. انتشار مفاهیم سیاسی جدید، ارائه الگوهای بدیل نظام سیاسی و انتقاد از شرایط اجتماعی و سیاسی توسط نخبگان کاندیدا از طریق ساز و کار اطلاع رسانی خاص جامعه ایران ، مهمترین شیوه نخبگان در تغییر فرهنگ سیاسی ایران در این دوره بوده است