نفوذ استوک کوارتز مونزونیتی کمتال به سن الیگو سن به داخل توالی رسوبی کرتاسه فوقانی (آهک رس دار، مارن و سیلتستون) باعث گسترش زون های آلتراسیون متاسوماتیک قابل توجه و واحد-های دگرگونی مجاورتی در امتداد کنتاکت شده است. اسکارن کمتال از نوع کلسیک بوده و زون های اسکارنی هم به صورت اندو اسکارن (کمتر از 1 متر)، و هم اگزو اسکارن (30 تا 60 متر) متشکل از دو زون گارنت اسکارن و اپیدوت اسکارن در آن تکامل یافته اند. فرایند اسکارنی شدن به دو مرحله اصلی 1) پیشرونده و 2) پسرونده تقسیم می شود. در مرحله پیشرونده جایگیری توده نفوذی باعث دگرگونی ایزو کمیکال سنگ های درونگیر و تشکیل مرمر و هورنفلس شده است. تبلور توده نفوذی باعث تکامل فاز سیال هیدروترمال و نفوذ آن به داخل سنگ های درونگیر شده است. واکنش این سیالات با سنگ های دگرگون شده اولیه باعث ایجاد آلتراسیون متاسوماتیک گسترده شده که توسط تشکیل کانی های کالک سیلیکاته بی آب نظیر گارنت و پیروکسن در درجه حرارتی حدود c ?550 تا 420 و فوگاسیته اکسیژن 10-25 تا10-22 مشخص می شود. در مرحله پسرونده با تغییر شرایط فیزیکوشیمیایی نظیر کاهش دما (c ْ420 <) و افزایش ƒs2 کانی-های کالک سیلیکاته بی آب به کانی های کالک سیلیکات های آبدار (اپیدوت و ترمولیت- اکتینولیت)، سیلیکاته (کوارتز، کلریت)، اکسیدی (مگنتیت و هماتیت)، سولفیدی (پیریت، کالکوپیریت و تتراهدریت)، کربناته (کلسیت) دگرسان شده اند.

منطقه مورد مطالعه با وسعتی در حدود 16 کیلومتر مربع بخشی از باتولیت مرکب قره داغ (اردوباد) می-باشد که در 75 کیلومتری شمال تبریز و 20 کیلومتری شرق سیه رود واقع شده است. توده مورد مطالعه با توپوگرافی نسبتاً خشن و روند شمالی جنوبی توسط رگه های کانه دار و یک سری دایک با ترکیب دیوریتی قطع شده است. این رگه ها در سنگ های میزبان دگرسانی ایجاد نموده اند. بطور کلی، توده نفوذی کردشت از یک بخش اسیدی با ترکیب گرانودیوریتی و یک بخش حدواسط با ترکیب کوارتز دیوریت تا دیوریت همراه با عدسی هایی کوچک از گابرو تشکیل شده است. بر اساس مطالعات پتروگرافی، کانی های اصلی شامل پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار، کوارتز، آمفیبول و بیوتیت می باشند. بیشتر این بلورها در اثر فرآیندهای هیدروترمالی تجزیه شده و به کانی های سریسیت، اپیدوت و کلریت تجزیه شده اند. کانی های اپاک، اسفن، پیروکسن، آپاتیت و زیرکن نیز بعنوان کانی های فرعی حضور دارند. در این توده، آنکلاو های مافیک ریزدانه (mme) بیضوی شکل در ابعاد مختلف دیده می شود. از لحاظ ژئوشیمیایی، گرانودیوریت های مورد مطالعه از نوع i-type متاآلومینوس و از لحاظ سری ماگمایی بیشتر در قلمرو کالک آلکالن قرار می گیرند. این توده از نظر محیط تکتونیکی، متعلق به گرانیت های قوس آتشفشانی و مرتبط با فرورانش می باشد. آلتراسیون غالب منطقه سیلیسی و تیپ کانی سازی از نوع رگه ای در داخل توده های بزرگ نفوذی گرانودیوریتی می باشد. کانه های موجود در این منطقه شامل مگنتیت، پیریت، کانی های سولفیدی مس (کالکوپیریت، کالکوسیت، کوولیت و بورنیت) بهمراه گوتیت، لیمونیت، هماتیت و مالاکیت به صورت ثانویه می باشد.

زون اسکارنی چشمقان-آوان در 59 کیلومتری شمال غربی ورزقان، استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این اسکارن از نوع کلسیک می باشد و متشکل از یک زون اگزواسکارن به ضخامت 20 متر و اندواسکارنی به ضخامت 1 متر می باشد. یک زون کائولینیزه نیز به ضخامت حدود 20 متر ما بین زون اگزواسکارن و توده نفوذی گرانودیوریتی قولان قرار گرفته است. اگزواسکارن به تدریج وارد زون مرمر می شود. فرایندهای اسکارنی شدن به دو مرحله اصلی 1) پیشرونده و 2) پسرونده تقسیم می شود. مرحله پیشرونده به دو زیر مرحله تقسیم می شود، الف) متامورفیک – بای متاسوماتیک و ب) متاسوماتیک. زیرمرحله اول همزمان با جایگیری توده نفوذی قولان باعث دگرگونی ایزو کمیکال و آلتراسیون بای متاسوماتیک در داخل سنگهای درونگیر کربناته ناخالص شده و به گسترش نسبی ضخامت زون مرمریزه منتهی شده است. زیرمرحله بعدی در طی تبلور توده نفوذی، تکامل فاز سیال هیدروترمال و آلتراسیون متاسوماتیک گسترده را فراهم آورده و از اینرو سبب تشکیل زون اسکارنی در کنتاکت توده نفوذی شده است. در طول این مرحله یک سری از کانیهای کالک سیلیکاته بی آب مثل گارنت و پیروکسن به ترتیب در محدوده دمایی بین 550c تا 420 و فوگاسیته اکسیژن 10-25 تا 10-22 تشکیل یافته اند. در طول مرحله پسرونده شرایط فیزیکوشیمیایی تغییر می یابد و این مرحله با کاهش دما(420c) و افزایش ƒs2 همراه می باشد. در این مرحله کانیهای کالک سیلیکاته بی آبی که از قبل تشکیل شده بودند، به کانیهای اپیدوت، ترمولیت – اکتینولیت، کوارتز، کلریت، مگنتیت، هماتیت، پیریت، کالکوپیریت و کلسیت دگرسان می شوند. مطالعات تغییر جرم نشان میدهد که sio2، fe2o3 و cu از طریق توده نفوذی وارد سیستم اسکارنی شده و cao تهی شده است. در مقایسه ای که بین اسکارن چشمقان – آوان و برخی از کانسارهای اسکارنی مشابه در سطح کشور و سایر نقاط دنیا انجام گرفته، مشخص شده است که کانساراسکارن چشمقان – آوان از نظر خصوصیات زمین شناسی شباهت های زیادی به اسکارن پهناور در منطقه آذربایجان دارد.

فلز مولیبدن با توجه به نقطه ذوب بالا بصورت آلیاژ با فلزات خصوصاً تنگستن بعنوان یکی از عناصر استراتژیک در صنایع فولاد، متالوژنی، هواپیماسازی، نظامی، تاسیسات هسته ای و...کاربرد دارد. پیشرفت های چشمگیر کشورمان در دهه اخیر در صنایع مختلف (نظامی، فضایی، هسته ای، فولاد) و نیاز این صنایع به عناصر استراتژیک از جمله مولیبدن، مطالعه منابع و ذخایر آن را در کشورمان به یک ضرورت اجتناب ناپذیر مبدل نموده است. هر چند در کشورمان مقادیری مولیبدن به همراه ذخایر مس پورفیری استخراج می شود، لیکن با توجه به رشد فزاینده صنایع مذکور این مقادیر برای صنایع کافی نخواهد بود، لذا در آینده به ذخایر مولیبدن فراوان و مطمئن نیاز داریم. باتولیت قره داغ خصوصاً مرکز آن (قره دره- قره چیلر- دره گوهران)، توده های پورفیری شمال ورزقان (سونگون، بالوجه) و برخی زون های اسکارنی (زندآباد و انجرد) و رگه های کوارتزی اطراف باتولیت شیورداغ و منطقه صاحب دیوان در مشکین شهر از نظر کانه زایی مولیبدن از مستعدترین مناطق در ایران محسوب می شوند. لذا با انجام این طرح اغلب اندیس ها و زون های معدنی مولیبدن و عناصر فلزی همراه با آن (مس و طلای) در ارتباط با باتولیت های قره داغ و شیورداغ (ارس تا مشکین شهر) به اشکال مختلف رگه ای، اسکارنی و پورفیری شناسایی و معرفی گردید. ضمن اینکه مولیبدن های تشکیل شده در زون ارسباران حاوی مقادیر بالایی عنصر استراتژیک رنیوم بوده که در آینده بعنوان ذخیره رنیوم مورد توجه ویژه ای قرار خواهد گرفت.