در تحقیق حاضر، gis همراه با drastic تصحیح شده، و تکنیک های ارزیابی چند معیاره به منظور تخمین آسیب پذیری آب های زیرزمینی دشت شمال دزفول نسبت به آلودگی نیترات به کار گرفته شد. آسیب پذیری آب های زیر زمینی می تواند به عنوان ابزاری مناسب جهت برنامه ریزی و تصمیم گیری های محیطی مورد استفاده قرار گیرد. به منظور پهنه بندی آسیب پذیری آبخوان دشت شمال دزفول ، مدل drastic که از هفت پارامتر موثر بر انتقال آلاینده ها در محیط زیر سطحی (عمق آب زیر زمینی، تغذیه خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، تـأثیر محیط غیر اشباع، و هدایت هیدرولیکی) استفاده می کند، به کار گرفته شده است. لایه های اطلاعاتی مورد نیاز جهت تعیین پتانسیل آلودگی با روش همپوشانی - شاخص در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) تهیه و تلفیق گردیده است. واسنجی مدل های ارزیابی پتانسیل آلودگی با استفاده از داده های موجود غلظت نیترات چاه های آب انجام شده است. از میان 32 مدل تحت واسنجی، یک مدل به دلیل تطابق بهتر با داده های آلودگی چاه ها به عنوان مدل نهایی پتانسیل آلودگی نیتراته آب های زیرزمینی انتخاب شده است. در مدل مذکور وزن پارامترهای محیط غیر اشباع، خاک و هدایت هیدرولیکی تصحیح گردیده است. بر اساس نقشه نهایی پتانسیل آلودگی آب های زیرزمینی منطقه مورد مطالعه 10 درصد دارای پتانسیل آلودگی خیلی کم، 19 درصد دارای آسیب پذیری کم، 26 درصد دارای آسیب پذیری متوسط تا کم، 25 درصد دارای آسیب پذیری متوسط، و 21 درصد دارای آسیب پذیری متوسط تا زیاد می باشد. نواحی جنوب شرق منطقه مورد مطالعه از پتانسیل آلودگی بالاتری نسبت به قسمت های شمالی برخوردار می باشند. به منظور تخمین خطر آلودگی آب زیرزمینی نسبت به نیترات در منطقه مورد مطالعه، نقشه پتانسیل آلودگی با نقشه کاربری اراضی هم پوشانی داده شده است. مدل واسنجی شده drastic دشت شمال دزفول نسبت به پارامترهای تغذیه و عمق آب زیر زمینی حساس می باشد. فن آوری gis می تواند با تحلیل و مدل سازی روابط مکانی پارامترهای مدل drastic، ارزیابی آسیب پذیری آب های زیرزمینی را پشتیبانی کند.

مطالعه و تجزیه وتحلیل کمی آبهای زیرزمینی توسط روشهای معمول باتوجه به پیچیدگی فرایندهای حاکم بر این منابع، دشوار و وقت گیر می باشد. بنابراین برای درک بهتر این منابع با ارزش اغلب از روشهای عددی که دارای کارایی بالا، هزینه کمتر و پاسخگویی سریع هستند استفاده می شود و در همین ارتباط مطالعه کمی هیدروژئولوژیکی آبهای زیرزمینی دشت خویس با استفاده از روش شبیه سازی صورت گرفت. آبخوان دشت خویس با مساحت 280 کیلومترمربع که درجنوب شرقی شهرشوش واقع است با استفاده از مدل عددی تفاضل محدود و به کمک نرم افزار visual modflow 4.2 شبیه سازی شد. پس از انتخاب الگوریتم و بسته نرم-افزاری مناسب، نسبت به تهیه مدل مفهومی اقدام گردید.جهت طراحی مدل، منطقه مورد مطالعه به شبکه ای منظم تقسیم گردید و شرایط اولیه و مرزی و ورودیهای مورد نیاز دیگر مشخص و به مدل اعمال گردید. ابتدا مدل طراحی شده در شرایط ماندگار در سال 1385بمدت یک ماه کالیبره گردید و سپس از آبان 1385تا مهر1386 در شرایط ناماندگار در12پریود تنش کالیبره گردید و پارامترهای هیدروژئولوژیکی آبخوان با استفاده از مدل معکوس و به کمک کد pest بهینه گردیدند. نهایتاً مدل کالیبره شده از آبان 1386 شهریور1387 صحت سنجی شد. پس ازکالیبره و صحت سنجی مدل و اطمینان یافتن از اینکه مدل می تواند شرایط واقعی آبخوان را شبیه سازی کند، از آن به عنوان ابزار مدیریتی استفاده شد و برخی از سناریوهای مدیریتی نظیر، وضعیت آبخوان در شرایط خشکسالی، ترسالی، افزایش دبی پمپاژ، احداث چاه بهره برداری جدید، ادامه روند کنونی و تغذیه مصنوعی توسط مدل شبیه سازی شد.

استفاده از مدل سازی یکی از روش های غیر مستقیم مطالعه منابع آب زیرزمینی است که با توجه به کارآیی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش های دیگر، امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. مدل کمّی آب های زیرزمینی دشت فیروزآباد به وسعت 211 کیلومتر مربع واقع در جنوب غرب شیراز نیز به همین منظور تهیه گردیده است. اهداف اصلی تهیه مدل آب های زیرزمینی دشت فیروزآباد، شامل درک کمّی جریان آب های زیرزمینی و مولفه های گوناگون بیلان دشت است که فرآیند بهینه تصمیم گیری مدیریت آبخوان براساس آن ها خواهد بود. در این تحقیق آبخوان دشت فیروزآباد توسط روش عددی تفاضلات محدود به وسیله نرم افزار gms شبیه-سازی گردید. علاوه بر gms از نرم افزار arc gis به منظور تهیه نقشه های لازم برای اجرای مدل gms مورد استفاده قرار گرفت. gms یک محیط مدل سازی است، که شامل یک رابط گرافیکی و تعدادی کدهای تحلیلی مختلف شامل modflow، modpath و غیره می باشد. modflow یک ماژولار سه بعدی مدل جریان آب زیرزمینی تفاضلات محدود است که توسط سازمان زمین شناسی ایالت متحده (usgs) تهیه شده است. پس از انتخاب بسته نرم افزاری مناسب اقدام به تهیه مدل مفهومی در ماژول map گردید. بعد از تکمیل مدل مفهومی در ماژول map، مدل مفهومی به مدل عددی در ماژول 3d grid تبدیل شد. این کار شامل قرار دادن یک شبکه بر روی مدل مفهومی و سپس تبدیل کردن آن به یک مدل بر پایه شبکه می باشد. ابتدا مدل جریان آب زیرزمینی در حالت ماندگار برای یک ماه اجرا و واسنجی گردید. سپس مدل از مهر 1385 تا شهریور 1386 در حالت ناماندگار طی 12 دوره تنش واسنجی و پس از بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی (مدل سازی معکوس)، مدل برای دوره زمانی از مهر 1386 تا شهریور 1387 صحت سنجی شد، نهایتاً سناریوهای مختلف مدیریت شامل افزایش نرخ پمپاژ، شرایط خشکسالی و ترسالی با استفاده از مدل واسنجی شده، جهت ارزیابی تغییر در سیستم جریان مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.

استفاده از مدل یکی از روشهای غیر مستقیم مطالعه منابع آب زیرزمینی است که امروزه به عنوان ابزاری کارآمد در پیش بینی و مدیریت وضعیت آب زیرزمینی مورد استفاده قرار می گیرد. مدل کمی آبهای زیرزمینی دشت پلی میانرودان به وسعت 49 کیلومتر مربع واقع در شمال شهرستان لالی با هدف درک کمی جریان آبهای زیرزمینی و مولفه های گوناگون بیلان دشت تهیه گردیده است. در این راستا پس از انتخاب الگوریتم و بسته نرم افزاری مناسبprocessing modflow windows (pmwin) ) و برای بهینه سازی تخمین پارامترهای آبخوان نیز از مدلسازی معکوس استفاده گردید. با توجه به اهمیت مدل مفهومی در فرآیند مدل سازی، مدل مفهومی دشت بصورت سرند کردن مدلهای مفهومی متفاوت و انتخاب مدل مفهومی نهایی براساس نتایج واسنجی بدست آمد. طی مرحله طراحی مدل، منطقه مورد مطالعه به شبکه های منظم تقسیم بندی شد و شرایط اولیه و شرایط مرزی مشخص شده و بر مدل اعمال گردید سپس مدل از مهر 1385 تا شهریور 1386 در حالت ناماندگار طی 12 دوره تنش کالیبره و پس از بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی (مدلسازی معکوس)، مدل برای دوره زمانی از مهر 1386 تا شهریور 1387 صحت سنجی شد. پس از واسنجی و صحت سنجی، مدل توانست بخوبی شرایط آبخوان را شبیه سازی نماید. در نهایت سناریوهای مختلف مدیریتی شامل افزایش نرخ پمپاژ? شرایط خشکسالی وترسالی بااستفاده از مدل کالیبره شده جهت ارزیابی تغییردرسیستم جریان موردتجزیه وتحلیل قرارگرفت.

تاقدیس آسماری با رخنمون آهک آسماری به صورت رشته کوهی مرتفع در منطقه جنوب شرقی مسجدسلیمان خودنمایی می کند. مسجد سلیمان بین طول جغرافیایی "00 26 49 تا "39 34 49 شرقی و عرض جغرافیایی "8 40 31 تا "34 11 32 شمالی قرار گرفته است. این منطقه بخشی از زاگرس چین خورده می باشد که در فروافتادگی دزفول قرار گرفته است. به طور کلی این تاقدیس از نظر درجه کارست شدگی در مرحله جوان قرار دارد. در منطقه مورد مطالعه، سازند پابده به عنوان قاعده کارست شدگی عمل می کند. هدف اصلی این تحقیق، تعیین آلودگی در چشمه شور گرو می باشد که از سازند آهکی آسماری خارج شده و به رودخانه تمبی، سرچشمه اصلی کارون در جنوب شرقی مسجد سلیمان واقع در استان خوزستان وارد می شود. به همین دلیل از چشمه گرو به همراه بالا و پایین دست تمبی، در تیر83 (شاخص فصل خشک) و دی ماه 83(شاخص فصل تر) نمونه برداری صورت گرفت. عناصر اصلی سدیم، کلر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سولفات و بی کربنات در آزمایشگاه آب دانشکده زمین شناسی با روش یون کروماتوگرافی مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفتند. همچنین به وسیله روش icp، غلظت فلزات سنگین آهن، کروم، نیکل، مس، کادمیم، سرب و آرسنیک اندازه گیری شدند. رسم نتایج بر روی دیاگرام پایپر نشان داد که تیپ آب چشمه و رودخانه سدیم-کلروره بوده و نشان دهنده یک منشا عمقی برای آن ها می باشد که این یون ها از انحلال مواد تبخیری به دست آمده اند. همچنین نسبت سدیم به کلرید که در نمونه برداری دی ماه در دهانه 1، 3 و 4 گرو به ترتیب 57/0، 57/0 و 58/0 می باشد، نشان دهنده شوری ناشی از شورابه های نفتی است. آنالیز نمونه های رودخانه تمبی نیز نشان داد که غلظت سدیم، کلرید، کلسیم، سولفات، سختی، tds و سولفات به سمت پایین دست رودخانه کاهش و از سوی دیگر مقدار منیزیم، بی کربنات و درجه حرارت به سمت پایین دست افزایش می یابد. به علاوه آنالیز خوشه بندی آماری(hca) که برای نمونه های جمع آوری شده صورت گرفت، دهانه های چشمه و رودخانه را به دو گروه تقسیم کرد. نتایج حاصل از تحلیل هیدروشیمیایی حاکی از آن است که به طور کلی آب دهانه های گرو حاصل اختلاط سه منبع آب نفوذ باران باریده بر تاقدیس آهکی آسماری، آب های ورودی از سازند گچساران و شورابه های نفتی حاصل از گسل عمیق آسماری می باشد. پس از مشخص شدن آلودگی طبیعی چشمه گرو به وسیله فلزات سنگین، روش حذف بیولوژیکی به عنوان هدف دیگری از فرآیندهای هیدروشیمیایی دنبال شد. کاربرد این روش تصفیه نشان داد که حذف آرسنیک، کادمیم، کروم، مس و سرب به وسیله باکتری ها، به ترتیب 7/89، 22/86، 28/79، 12/92 و 7/98 درصد می باشد. به علاوه میزان حذف همان عناصر به غیر از آرسنیک به وسیله قارچ ها به ترتیب 42/92، 38/78، 16/67 و 5/99 درصد است.

مطالعه و تجزیه و تحلیل کمی آبهای زیرزمینی توسط روشهای معمول با توجه به پیچیدگی فرآیندهای حاکم بر این منابع، دشوار و وقت گیر می باشد. استفاده از مدل سازی یکی از روش های غیر مستقیم مطالعه منابع آب زیرزمینی است که با توجه به کارآیی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش های دیگر، امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. مدل کمّی آب های زیرزمینی دشت اوان به وسعت 195کیلومتر مربع واقع در جنوب غرب شهرستان اندیمشک نیز به همین منظور تهیه گردیده است. اهداف اصلی تهیه مدل آب های زیرزمینی دشت اوان، شامل درک کمّی جریان آب های زیرزمینی و مو لفه های گوناگون بیلان دشت است که فرایند بهینه تصمیم گیری مدیریت آبخوان براساس آن ها خواهد بود. در این تحقیق آبخوان دشت اوان توسط روش عددی تفاضلات محدود به وسیله نرم-افزار gms6.5 شبیه سازی گردید. gms یک محیط مدل سازی است، که شامل یک انترفاز گرافیکی و تعدادی کدهای تحلیلی مختلف شامل modflow، modpath و غیره می باشد. modflow یک ماژولار سه بعدی مدل جریان آب زیرزمینی تفاضلات محدود است که توسط سازمان زمین شناسی ایالت متحده (usgs) تهیه شده است. پس از انتخاب بسته نرم افزاری مناسب اقدام به تهیه مدل مفهومی در ماژول نقشه گردید. بعد از تکمیل مدل مفهومی در ماژول نقشه، مدل مفهومی به مدل عددی در ماژول سه بعدی شبکه تبدیل گردید. این کار شامل قرار دادن یک شبکه بر روی مدل مفهومی و سپس تبدیل کردن آن به یک مدل بر پایه شبکه می باشد. ابتدا مدل جریان آب زیرزمینی در حالت ماندگار برای یک ماه اجرا و کالیبره گردید. سپس مدل از مهر 1384 تا شهریور 1385 در حالت ناماندگار طی 12 دوره تنش کالیبره و پس از بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی (مدلسازی معکوس)، مدل برای دوره زمانی از مهر 1385 تا خرداد 1386 صحت سنجی شد. پس از واسنجی و صحت سنجی، و اطمینان یافتن از اینکه مدل می تواند شرایط واقعی آبخوان را شبیه سازی کند، از آن به عنوان ابزار مدیریتی استفاده شد و برخی از سناریوهای مدیریتی نظیر، وضعیت خشکسالی، ترسالی، افزایش دبی پمپاژ، چاه بهره برداری جدید، ادامه روند کنونی و استفاده توام منابع آب زیرزمینی و سطحی توسط مدل شبیه سازی شد.

استفاده از مدلسازی یکی از روش های غیر مستقیم مطالعه منابع آب زیرزمینی است که با توجه به کارآیی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش های دیگر، امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. مدل کمی آب های زیرزمینی دشت گلگیر به وسعت 48/24 کیلومتر مربع واقع در جنوب غرب شهرستان مسجد سلیمان نیز به همین منظور تهیه گردیده است. درک کمی جریان آب های زیرزمینی و مولفه های گوناگون بیلان دشت اهداف اصلی تهیه مدل آب های زیرزمینی دشت گلگیر است که فرآیند بهینه تصمیم گیری برای مدیریت آبخوان و مطالعات نیمه تفضیلی بعدی نظیر شبیه سازی کیفی براساس آن ها خواهد بود. در این راستا پس از انتخاب الگوریتم و بسته نرم افزاری مناسب اقدام به تهیه مدل تفهیمی گردید. طی مرحله طراحی مدل، منطقه مورد مطالعه به شبکه های منظم تقسیم بندی شد و شرایط اولیه و شرایط مرزی مشخص شده و بر مدل اعمال گردید. سپس مدل از مهر 1388 تا شهریور 1389 در حالت ناماندگار طی 12 دوره تنش کالیبره و پس از بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی (مدلسازی معکوس)، مدل برای دوره زمانی از مهر 1389 تا اسفند 1389 صحت سنجی شد. پس از واسنجی و صحت سنجی، مدل توانست بخوبی شرایط آبخوان را شبیه سازی نماید. در نهایت گزینه های مدیریتی از جمله شرایط خشکسالی و تر سالی با مدل کمی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه از تکنیک های gis برای تعیین محل های مناسب جهت احداث سد زیرزمینی استفاده شد و چهار منطقه مناسب معرفی و با استفاده از مدل ریاضی اثر آن ها بر آبخوان مورد بررسی قرار گرفت

مطالعه وتجزیه وتحلیل کمی آبهای زیرزمینی توسط روشهای معمول باتوجه به پیچیدگی فرایندهای حاکم بر این منابع، دشوارو وقت گیر می باشد.مدلسازی یکی ازروش های غیرمستقیم مطالعه منابع آبهای زیرزمینی است که بعلت کارایی بالا، هزینه کمتردرمقایسه باروشهای دیگر درحال حاضرتوجه زیادی را به خودمعطوف نموده است. مطالعه کمی هیدروژئولوژیکی آبهای زیرزمینی دشت قطاربنه با مساحت 1611 کیلومترمربع واقع درجنوب غربی شهرستان سیرجان و در مرز استان های کرمان و فارس بااین هدف صورت گرفت.دراین مطالعه آبخوان دشت قطاربنه با استفاده از مدل عددی تفاضل محدود و به کمک نرم افزار gms7.1و کد کامپیوتریmodflow شبیه سازی شد.پس از انتخاب الگوریتم و بسته نرم افزاری مناسب، مدل مفهومی درماژول نقشه ایجاد گردید ودرماژول سه بعدی تبدیل به مدل عددی گردید. برای اینکاریک شبکه برروی مدل مفهومی منطبق و تبدیل به مدل مبتنی به شبکه گردید. جهت طراحی مدل، منطقه مورد مطالعه به شبکه ای منظم تقسیم گردید و شرایط اولیه و مرزی و ورودیهای مورد نیاز دیگر مشخص و به مدل اعمال گردید. ابتدا مدل طراحی شده در شرایط ماندگار در سال 1387بمدت یک ماه کالیبره گردید و سپس از مهر 1387تا شهریور1388 در شرایط ناماندگار در12پریود تنش کالیبره گردید و پارامترهای هیدروژئولوژیکی آبخوان با استفاده از مدل معکوسو به کمک کد pest بهینه گردیدند. نهایتاً مدل کالیبره شده از مهر 1388 تاشهریور1389 صحت سنجی شد. پس ازکالیبره و صحت سنجی مدل و اطمینان یافتن از اینکه مدل می تواند شرایط واقعی آبخوان را شبیه سازی کند، از آن به عنوان ابزار مدیریتی استفاده شد و برخی از سناریوهای مدیریتی نظیر، وضعیت آبخوان در شرایط خشکسالی، ترسالی، افزایش دبی پمپاژ، احداث چاه بهره برداری جدید، ادامه روند کنونی توسط مدل شبیه سازی شد.

ایران کشوری خشک است و فقط درصد کمی از آب مورد نیاز خود را به وسیله باران تأمین می کند. در حال حاضر، 55% از آب های مورد نیاز در ایران به وسیله آب های زیرزمینی و 45% آن توسط آب های سطحی تأمین می شود. رشد جمعیت در ایران که با توسعه اقتصادی و رشد صنعت و کشاورزی همراه بوده است، باعث افزایش تقاضا برای آب شده است. با این حال پایین بودن میزان و سرعت تغذیه مجدد آبخوان نمی تواند پاسخگوی این افزایش تقاضا باشد. در این زمینه، اهمیت کنترل و استفاده بهینه از آب های زیرزمینی توسط هیدروژئولوژیست ها تشخیص داده شده و مدل سازی آب های زیرزمینی به دلیل کارآیی بالا و هزینه های کمتر نسبت به روش های دیگر به عنوان ابزار مدیریتی منابع آب مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور، مدل کمی آب های زیرزمینی دشت گتوند – عقیلی که با مساحت 342 کیلومترمربع که در شمال شهرستان شوشتر و استان خوزستان واقع شده است، تهیه گردید. نرم افزار gms (کد modflow2000) برای ایجاد سیستم جریان آب زیرزمینی تحت تنش های مختلف طی یک سال (1387-1386) در شرایط ناپایدار به کار گرفته شد. ابتدا مدل مفهومی با استفاده از ابزار gis آماده و سپس مدل عددی ایجاد گردید و داده های ناپایدار چاه های مشاهداتی برای کالیبره کردن مدل استفاده شدند. پس از آن، مدل ناپایدار با استفاده از داده های مشاهده ای برای دوره 1388-1387 مورد تأیید قرار گرفت. سپس مدل modflow کالیبره شده برای شبیه سازی اجرا شد. نتایج برای سناریوهای مختلف از جمله پیش بینی وضعیت سطح آب در 4 سال آینده، حفاری چاه های جدید، پیش بینی وضعیت آب های زیرزمینی در شرایط خشکسالی و ترسالی، افزایش 10% برداشت چاه ها و کاهش 25% از برداشت چاه ها در دشت گتوند - عقیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

مدل سازی یکی از روش های غیر مستقیم مطالعه منابع آب های زیرزمینی است که به علت کارایی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش های دیگر در حال حاضر توجه زیادی را به خود جذب نموده است. مطالعه حاضر با استفاده ازنسخه های مادفلویpmwin 5.3 و pmpro در دشت رامهرمز در استان خوزستان صورت گرفته است. منطقه مورد مطالعه 267 کیلومتر مربع است که به یک لایه با 7735سلول تقسیم شده است. داده های پایشی آب های زیرزمینی، لیتولوژیکی، پارامترهای هیدروژئولوژیکی و داده های بارندگی در مدل مورد استفاده قرار گرفتند و با مدل های modflowو mt3dms واسنجی و صحت سنجی گردیدند. مدل جریان برای حصول به مقادیر بهینه هدایت هیدرولیکی، جریان مرزی، آبدهی ویژه و نفوذ ناشی از بارندگی و آب برگشتی ازچاه ها از مهر 1388 تا شهریور 1389 به مدت یک سال واسنجی و از مهر 1389 تا آخر اسفند 1389 به مدت شش ماه صحت سنجی شد. پس از واسنجی و صحت سنجی مدل جریان، مدل انتقال آلودگی نیترات به مدت شش ماه از خرداد 1389 تا آبان 1389 واسنجی و طی یک دوره دو ماهه در مهر و آبان 1389 صحت سنجی شد. با استفاده از کد pmpath نیز مسیر ذرات مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از مدل کمی و کیفی نشان داد که این مدل ها قادرند بخوبی شرایط آبخوان را شبیه سازی نمایند. نهایتاً سناریوهای مختلف مدیریتی برای دشت در نظر گرفته شد و واکنش آبخوان در مقابل آن ها شبیه سازی گردید.

ایران کشوری خشک است و فقط درصد کمی از آب مورد نیاز خود را به وسیله باران تأمین می کند. در حال حاضر، 55% از آب های مورد نیاز در ایران به وسیله آب های زیرزمینی و 45% آن توسط آب های سطحی تأمین می شود. رشد جمعیت در ایران که با توسعه اقتصادی و رشد صنعت و کشاورزی همراه بوده است، باعث افزایش تقاضا برای آب شده است. در این زمینه، اهمیت کنترل و استفاده بهینه از آب های زیرزمینی توسط هیدروژئولوژیست ها تشخیص داده شده و مدل سازی آب های زیرزمینی به دلیل کارآیی بالا و هزینه های کمتر نسبت به روش های دیگر به عنوان ابزار مدیریتی منابع آب مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور، مدل کمی آب های زیرزمینی دشت عقیلی با مساحت بالغ بر 41/142کیلومترمربع که در شمال شهرستان شوشتر واقع شده، با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی تهیه گردید. داده های مورد استفاده برای این هدف شامل بارندگی،تبخیر، رطوبت نسبی، درجه حرارت(ماکزیمم و مینیمم)، دبی کانال های آبیاری و دبی جریان آب زیرزمینی از مرزهای تغدیه کننده دشت به عنوان ورودی و سطح آب زیرزمینی به عنوان خروجی (هدف) می باشد. ابتدا داده های موجود(مهر ماه 81 تا دی ماه 89) بر اساس خصوصیات هیدروژئولوژیکی بخش های مختلف دشت، به سه دسته تقسیم شده اند. سپس برای هریک، شبکه ای طراحی و پارامترهای موثر در آموزش شبکه اعمال و بهترین شرایط(ضریب رگرسیونی بالا و مجذور متوسط خطا پایین) بدست آمده است. در آموزش شبکه ها از چهار الگوریتم lm, rp, scg و gdm استفاده شده است. نتایج نشان می دهد بهترین نوع شبکه برای هر سه دسته داده، شبکه ffn-lm می باشد. صحت سنجی شبکه های مذکور نیز کارآیی آنها را در شبیه سازی سطح آب زیرزمینی دشت عقیلی تایید می نماید. در نهایت نیز با هدف ارزیابی تقسیم بندی انجام شده، شبکه ای واحد با کل داده ها با استفاده از الگوریتم lm آموزش داده شده است. صحت سنجی این شبکه نشان می دهد دسته بندی داده ها و تفکیک منطقه بر اساس خصوصیات هیدروژئولوژیکی و طراحی شبکه های مجزا، دقت بیشتری را در شبیه سازی سطح آب زیرزمینی در دشت بدست می دهد. حال به منظور پیش بینی سطح آب زیرزمینی در دشت عقیلی با استفاده از داده های زمان t و داده های زمان t+1به ترتیب به عنوان ورودی و خروجی (داده های مهر ماه 81 تا تیر ماه 88 به عنوان ورودی و داده های مهرماه 82 تا تیر ماه 89 به عنوان خروجی) بهترین حالت برای هریک از دسته داده ها بدست آمد. سپس با استفاده این شبکه ها، با معرفی داده های ورودی جدید شبیه سازی صورت گرفته و سطح آب زیرزمینی در ماه های متناظر آن در سال آینده پیش بینی شد. نتایج حاصل دقت بسیار بالای شبکه عصبی مصنوعی را در پیش بینی سطح آب زیرزمینی در آبخوان دشت عقیلی نشان دادند. مقایسه نتایج شبکه عصبی با مدل ریاضی تفاضلات محدود نیز نشان می دهد شبکه عصبی مصنوعی نسبت به مدل ریاضی با دقت بسیار قابل توجهی سطح آب زیرزمینی را پیش بینی نموده است.

مدل سازی و شماتیک کردن هر پدیده یا سیستم باعث تسلط بیشتر بر آن سیستم یا پدیده جهت درک بهتر روابط بین اجزا و شناخت رفتار آن در شرایط و زمان های مختلف می شود. برخی از عوامل مانند پارامترهای هواشناسی و هیدرولوژی و هیدروژئولوژی به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر تغذیه و تخلیه سیستم آب های زیرزمینی اثرگذار هستند ولی این ارتباط در قالب هیچ فرمولی بیان نشده است. با توجه به سرعت بالای شبکه های عصبی مصنوعی در پیدا کردن ارتباط بین عوامل یک سیستم، جهت مدل سازی و پیش بینی سطح آب زیرزمینی دشت میداوود-دالون که در شمال شرق شهرستان رامهرمز واقع بوده و دارای وسعت 68 کیلومتر مربع می باشد مدلی بر پایه شبکه های عصبی تنظیم شد. یک مدل قابل تعمیم، با استفاده از 1 پیزومتر موجود در دشت، به جای 14 مدل شبکه عصبی مصنوعی، طراحی گردید. به عبارت دیگر شبکه ای واحد ایجاد گردید که بتواند سطح آب 14 پیزومتر موجود درنقاط مختلف منطقه را مدل سازی کند. هوشمندی بالای شبکه قابلیت تعمیم آن را بیشتر می کند. جهت رسیدن به بهترین ساختار برای شبکه عصبی مصنوعی با داشتن کمترین میزان خطای میانگین مربعات (که نشانه هوشمندی آن است) سه مدل یا روش مختلف انجام گردید. این سه روش شامل روش سعی و خطا، مدل تلفیقی الگوریتم ژنتیک-شبکه های عصبی مصنوعی و مدل تلفیقی الگوریتم بهینه سازی توده ذرات-شبکه های عصبی مصنوعی می باشد. در نهایت مدل سازی و پیش بینی سال آینده و دو سال آینده سطح آب پیزومترها با روش تلفیقی الگوریتم بهینه سازی توده ذرات-شبکه های عصبی مصنوعی نتایج بهتری نسبت به دو روش دیگر داشت. نتایج نشان داد مدل های عددی نسبت به مدل های شبکه عصبی با صرف زمان زیادتر قادر به پاسخگویی گزینه های مدیریتی مختلف و بیشتری هستند. با توجه به موفقیت آمیز بودن نتایج حاصل از مدل سازی توسط شبکه های عصبی مصنوعی در صورت کمبود اطلاعات، داده ها و زمان، می توان آن ها را جایگزین مناسبی برای مدل های عددی در نظر گرفت.

حفاظت از منابع آب و به ویژه منابع آب زیرزمینی، یکی از مهم ترین مسائل امروزی منابع آب جوامع بشری است. از طرفی، مدیریت این منابع نقش مهمی را در توسعه پایدار کشور ایفا می نماید، که این مدیریت، خود نیازمند مطالعات دقیق و جامع منابع است. مدل سازی یکی از روش های غیر مستقیم مطالعه منابع آب های زیرزمینی است که به علت کارایی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش های دیگر در حال حاضر توجه زیادی را به خود جذب نموده است. بدین منظور، مدل کمی آب های زیرزمینی دشت خویس با استفاده از نرم افزار gms7.1(کد modflow2000) تهیه گردید. دشت خویس با مساحت 274 کیلومترمربع در جنوب شهرستان شوش و شمال غربی استان خوزستان واقع شده است. پس از انتخاب الگوریتم و بسته نرم افزاری مناسب، مدل مفهومی در ماژول نقشه ایجاد و سپس به مدل عددی تبدیل گردید. جهت طراحی مدل، منطقه مورد مطالعه به شبکه ای منظم تقسیم گردید و شرایط اولیه و مرزی و ورودی های مورد نیاز دیگر از قبیل هدایت هیدرولیکی، تغذیه، چاه های پمپاژ، چاه های مشاهداتی، تبخیر، زهکش و رودخانه مشخص و به مدل اعمال گردید. ابتدا مدل طراحی شده در شرایط ماندگار در شهریور ماه 1388 به مدت یک ماه اجرا و کالیبره گردید و سپس از مهر 1388 تا شهریور 1389 در شرایط ناماندگار در 12 پریود تنش کالیبره شد و پارامترهای هیدروژئولوژیکی آبخوان بهینه گردیدند. نهایتاً مدل کالیبره شده از مهر 1389 تا شهریور 1390 صحت سنجی شد. پس از کالیبره و صحت سنجی مدل و اطمینان یافتن از اینکه مدل می تواند شرایط واقعی آبخوان را شبیه سازی کند، از آن به عنوان ابزار مدیریتی استفاده شد و برخی از سناریوهای مدیریتی نظیر، وضعیت آبخوان در شرایط خشکسالی، ترسالی، افزایش دبی پمپاژ، کاهش دبی پمپاژ، احداث چاه بهره برداری جدید، ادامه روند کنونی و شرایط خشکسالی توأم با افزایش پمپاژ و افت سطح آب رودخانه توسط مدل شبیه سازی شد.

چکیده: در سال های اخیر استفاده از مدل های ریاضی به عنوان ابزاری کارآمد در مطالعات و مدیریت منابع آب مورد استفاده قرار می گیرد. مدل کمی آب های زیرزمینی دشت میداود – دالون به وسعت 68 کیلومتر مربع واقع در شمال شرق شهرستان رامهرمز نیز به همین منظور تهیه گردید. متوسط بارش سالانه در این دشت 402 میلی متر اندازه گیری گردیده که به دلیل خشکسالی های چند سال اخیر میزان بارندگی در سطح دشت به حدود 240 میلی متر کاهش یافته است. است. درک کمی جریان آب های زیرزمینی و مولفه های گوناگون بیلان دشت اهداف اصلی تهیه مدل آب های زیرزمینی دشت میداود – دالون است که فرایند بهینه تصمیم گیری برای مدیریت آبخوان و مطالعات نیمه تفضیلی بعدی نظیر شبیه سازی کیفی بر اساس آن ها خواهد بود. در این راستا پس از انتخاب الگوریتم و بسته نرم افزاری مناسب(gms7.1) اقدام به تهیه مدل تفهیمی گردید. طی مرحله طراحی مدل، منطقه مورد مطالعه به شبکه های منظم تقسیم بندی شد و شرایط اولیه و شرایط مرزی مشخص شده و بر مدل اعمال گردید سپس مدل از مهر 1387 تا شهریور 1388 در حالت نا ماندگار طی 12 دوره تنش کالیبره و پس از بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی (مدل سازی معکوس)، مدل برای دوره زمانی از مهر 1388 تا خرداد 1389 صحت سنجی شد. پس از واسنجی و صحت سنجی، مدل توانست به خوبی شرایط آبخوان را شبیه سازی نماید. در نهایت برخی گزینه های مدیریتی با استفاده از مدل کمی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج برای سناریوهای مختلف از جمله پیش‏بینی وضعیت سطح آب در 4 سال آینده، حفاری چاه‏های جدید، پیش‏بینی وضعیت آب‏های زیرزمینی در شرایط خشکسالی و ترسالی، افزایش 10% برداشت چاه‏ها و کاهش 25% از برداشت چاه‏ها در دشت میداود-دالون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت

چکیده: .در بررسی هیدروشیمیایی آب زیرزمینی به عنوان یک متغیر ناحیه ای، به دلیل محدودیت های اقتصادی و عملی، فرایند نمونه برداری معمولابه صورت نقطه ای صورت می گیرد که این امر ارزیابی واقعی از تغییرات کیفی آب در سطح منطقه را ارائه نمی دهد. علم زمین آمار با استفاده از همبستگی فضایی بین نقاط نمونه برداری قادر است مقدار متغیر در نقاط فاقد نمونه برداری را تخمین بزند. در این تحقیق به منظور برآوردی بهینه از چگونگی توزیع مکانی غلظت نیترات، فسفات و یون های اصلی و همچنین برخی از شاخص های آبیاری دشت میداوود-دالون از روش های قطعی و زمین آماری استفاده شد. بدین منظور از 17 چاه بهره برداری موجود در دشت در تیر ماه 1390 نمونه برداری صورت گرفت. اندازه گیری میدانی غلظت نیترات و فسفات با استفاده از دستگاه قابل حمل کلریمتر انجام گردید. آنالیز شیمیایی نمونه ها نیز با استفاده از روش کروماتوگرافی یونی در آزمایشگاه تحقیقاتی آب دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. سپس آنالیز زمین آماری متغیر های شیمیایی و شاخص های آبیاری با استفاده از برنامه جانبی geostatistical analyst در محیط gis صورت گرفت. برای برآوردی بهینه از متغیر های ناحیه ای، می بایست این متغیر های دارای توزیع نرمال بوده و فاقد روند باشند. نرمال بودن داده ها با استفاده از روش هایی همچون ترسیم هیستوگرام و آزمون کلموگروف-اسمیرنوف به وسیله نرم افزار spss بررسی شد. آنالیز روند هم با استفاده از برنامه geostatistical analyst انجام شد. درون یابی با استفاده از روش های قطعی از قبیل روش وزن دهی عکس فاصله، درونیاب چندجمله ای محلی، درونیاب چند جمله ای کلی و تابع شعاعی و روش های زمین آماری کریجینگ و کوکریجینگ انجام و واریوگرام ها برای تحلیل ساختار فضایی ترسیم شدند. سپس تخمین های مختلف پارامتر های شیمیایی و شاخص های آبیاری با استفاده از آزمون ارزیابی متقابل با همدیگر مقایسه شدند و بهترین مدل های واریوگرام برای هر پارامتر انتخاب شد. جهت برآورد خطای تخمین، نقشه خطای استاندارد تخمین مربوط به هر متغیر ترسیم شد. در نهایت به برای بهینه سازی شبکه پایش کیفی آب زیرزمینی از یک روش پیشنهادی استفاده شد که در آن نقشه آسیب پذیری drastic ( محیط هیدروژئولوژیکی) و نقشه واریانس کریجینگ با هم ترکیب شدند. در مرحله بعد این نقشه با نقشه بافر چاه ها (براساس دامنه موثر) مقایسه شد و در نهایت تعداد بهینه چاه ها مشخص شد.

مشکل جستجوی محل دفن مناسب برای پسماندهای جامد شهری بعلت وجود عوامل و پارامترهای متعدد دخیل در این امر، همواره از جمله مسائل پیچیده، پرهزینه و وقت گیر به شمار می رود. سیستم اطلاعات جغرافیایی ابزاری موثری است که برای مدیریت وکاربرد داده های فضایی به زمان وهزینه کمتری نیازدارد و از آن می توان برای تعیین محل دفن پسماندها استفاده کرد. علاوه براین با استفاده آن می توان تعداد زیادتری سایت را تعیین محل کرد. هدف این مطالعه شناسایی محل مناسب دفن زباله درشهر رامهرمز در شرق استان خوزستان است. در این شهر سرانه تولید زباله های شهری و خانگی به 800 گرم(نفر/روز) می-رسد. محل کنونی دفع زباله های این شهر در تپه های ماهوری واقع در 30 کیلومتری غرب رامهرمز می باشد، که بدون توجه به ملاحظات زیست محیطی از سال 1385 مورد استفاده قرار گرفته است. دراین تحقیق تعیین محل دفن زباله های شهری با بهره-گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی و منطق سلسله مراتبی- فازی با استفاده از نرم افزار expert choice صورت گرفته است. در این ارتباط معیارهایی از قبیل هیدرولوژی و هیدروژئولوژی، زیست محیطی، اقتصادی، خاک شناسی، اجتماعی و اقلیم مورد ملاحظه قرار گرفتند و یازده لایه نقشه به عنوان ورودی به سیستم gis، تهیه گردید. براساس نقشه خروجی منطقه مورد مطالعه جهت دفن موادپسماند به پنچ بخش کاملا نامناسب، نامناسب، متوسط، مناسب، و کاملامناسب تقسیم بندی شد. به طور کلی دو سایت با مساحت بیش از 17 هکتار(برآورد نیاز 20 ساله) با استفاده از منطق فازی - سلسله مراتبی، بازدید میدانی و سوندازهای ژئوالکتریک برای دفن پسماندهای شهر رامهرمز مشخص گردید. در نهایت، سایت های پیشنهادی برای دفن زباله با مدل arcnlet و مدل درستیک تایید گردید.

منطقه مورد مطالعه شامل تاقدیس پیون در شمال شرق استان خوزستان قرار دارد. از نظر جایگاه زمین ساختی، تاقدیس پیون در زاگرس چین خورده و با روند شمال غرب - جنوب شرق قرار دارد. در این تحقیق پس از بررسی نحوه چین خوردگی و تکامل منطقه مورد مطالعه، به تأثیرات عوامل مختلف چینه شناسی و زمین شناسی بر کمیت و کیفیت آب زیرزمینی تاقدیس پیون پرداخته شد. نقش جهت گیری درزه ها، تراکم درزه ها، و شیب لایه ها بر هیدروژئولوژی منطقه مورد مطالعه بررسی شد. با استفاده از هندسه فرکتالی مناطق فعال تکتونیکی شناسایی شده و با بررسی روابط علّی و معلولی، گسل ایذه به عنوان مهم ترین عارضه زمین ساختی منطقه معرفی شد. بررسی میزان تأثیر شکستگی ها بر روی هیدروژئولوژی منطقه با استفاده از برقراری همبستگی بین دو متغیر رستر تراکم شکستگی و دبی چشمه ها و با استفاده از اکستنشن spatial analyst و در نرم افزار arcgis 10 انجام شد، و این دو متغیر همبستگی نسبتاً قوی از خود نشان دادند. ارتباط بین نوع رژیم جریان و پارامترهای هیدروشیمیایی با میزان فعالیت تکتونیک در منطقه مورد مطالعه با استفاده از منحنی فرود و میزان ضریب تغییرات برخی پارامترهای هیدروشیمیایی بررسی شد. افزایش میزان فعالیت تکتونیکی باعث افزایش تراکم شکستگی ها شده، لذا حرکت آب در بین این منافذ باعث افزایش قطر کانال ها شده و کانالی شدن بیشتر جریان را در پی دارد. در این مبحث از نوع رژیم جریان به عنوان شاخصی جهت پی بردن به میزان فعالیت تکتونیکی منطقه استفاده شد. همچنین پتانسیل منابع آبی تاقدیس مورد مطالعه بررسی شده و ثابت شد که مناطق فعال تکتونیکی بیشترین پتانسیل تشکیل آب زیرزمینی را دارا می باشند. در این مبحث روش های سنجش از دور و gis جهت ارزیابی پتانسیل آب های زیرزمینی تلفیق شده و پارامترهای مختلف به صورت لایه های لیتولوژی، تراکم شکستگی، تراکم گسل، ارتفاع، شیب، پوشش گیاهی و تراکم آبراهه تهیه و به داده های رستری تبدیل شدند، سپس با استفاده از روش عامل چند تأثیری (mif) هرکدام از لایه ها وزن دهی شدند. نقشه نهایی منطقه با استفاده از روش جمع وزنی (sum overly) بدست آمده و منطقه به لحاظ پتانسیل منابع آبی به پنج ناحیه خیلی خوب، خوب، متوسط، بد و خیلی بد تقسیم بندی شد.

تاقدیس های شاویش-تنوش و کمر دراز در محدوده ایذه با موقعیت جغرافیایی 45°49 تا °50 طول شرقی و35°31 تا 53°31 عرض شمالی، در جنوب غرب ایران به فاصله 5 کیلومتری جنوب غرب شهرستان ایذه و 200 کیلومتری شمال شرق اهواز در شرق استان خوزستان می باشد. همچنین این محدوده از لحاظ حوضه آبریز نیز، جزء حوضه آبریز رودخانه کارون میانی بحساب می آید. بررسی نوسانات سطح آب چاه های آهکی چاه های شماره 1 تا 4 ایذه در محدوده تاقدیس کمردراز طی 5 سال خشکسالی اخیر، افتی حدود 5 متر از خود نشان می دهند که بیانگر کارستیفیکاسون بالا و تخلخل نوع غاری و پتانسیل بالای آّب زیرزمینی در منطقه است که خود معلول فعالیت بالای تکتونیک در منطقه می باشد. چاه های شماره 5 تا 8 در محدوده تاقدیس شاویش - تنوش طی این مدت، افتی برابر 140 متر داشته اند که نشان از آبدهی کم سازند ایلام سروک و تخلخل نوع درزوشکافی می باشد. سونداژهای ژئوفیزیک تک بعدی و توموگرافی دو بعدی از محدوده چاهها و لاگهای آنها نیز تأیید کننده این موضوع می باشد همچنین هیدروژئولوژی منطقه ایذه، از دیدگاههای چینه شناسی، زمین شناسی ساختمانی، ژئومورفولوژی و تاثیر سازند ها بر ‏کیفیت منابع آب مورد بررسی قرار گرفت رخداد پدیده-های ساختمانی نظیر چین خوردگی ها (مانند تاقدیس شاویش تنوش، کمردراز)، گسل معکوس هلایجان که بخشی از گسل امتدادلغز ایذه است، درزه ها و شکستگی ها از نوع مورب در نتیجه فعالیتهای تکتونیکی از یک سو و ریزش های جوی مناسب از سوی دیگر، شرایط مناسبی برای توسعه آبخوان کارستی در منطقه ایجاد کرده است مطالعات هیدروشمیایی بر اساس نتایج آنالیز نمونه های آب انجام شده و تغییرات کیفی از لحاظ مکانی و ‏زمانی مورد بررسی قرار گرفت. در تمام بخش های منطقه، به علت عدم سازند گچساران کیفیت آب زیرزمینی بسیار مطلوب است اما به سمت ناودیس نعل اسبی غلظت بالای نیترات آب زیرزمینی حاصل استفاده از کود های نیتراته در کشاورزی، کیفیت آب نامطلوب می گردد. رخساره بی کربناته درتمام منطقه مورد مطالعه مشاهده می شود. تیپ آب چاه و چشمه ها، بیکربناته کلسیک می باشد. نمونه های آب منطقه، نسبت به ژیپس تحت اشباع و نسبت به کلسیت و دولومیت( به جز چاه ها) اشباع و فوق اشباع هستند. تمامی چاه ها و چشمه های منطقه از کیفیت مناسبی برای شرب برخوردارند.

چکیده: ایران کشوری خشک است و فقط درصد کمی از آب مورد نیاز خود را به وسیله باران تأمین می کند. در حال حاضر، 55% از آب های مورد نیاز در ایران به وسیله آب های زیرزمینی و 45% آن توسط آب های سطحی تأمین می شود. رشد جمعیت در ایران که با توسعه اقتصادی و رشد صنعت و کشاورزی همراه بوده است، باعث افزایش تقاضا برای آب شده است. با این حال پایین بودن میزان و سرعت تغذیه مجدد آبخوان نمی تواند پاسخگوی این افزایش تقاضا باشد. در این زمینه، اهمیت کنترل و استفاده بهینه از آب های زیرزمینی توسط هیدروژئولوژیست ها تشخیص داده شده و مدل سازی آب های زیرزمینی به دلیل کارآیی بالا و هزینه های کمتر نسبت به روش های دیگر به عنوان ابزار مدیریتی منابع آب مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور، مدل کمی آب های زیرزمینی دشت نوترگی که با مساحت 26 کیلومترمربع در غرب شهرستان ایذه و استان خوزستان واقع شده است، تهیه گردید. نرم افزار gms(کد modflow2000) برای ایجاد سیستم جریان آب زیرزمینی تحت تنش های مختلف طی یک سال (1390-1389) در شرایط ناپایدار به کار گرفته شد. ابتدا مدل مفهومی با استفاده از ابزار gisآماده وسپس مدل عددی ایجاد گردید و داده های ناپایدار چاه های مشاهداتی برای کالیبره کردن مدل استفاده شدند. پس از آن، مدل ناپایدار با استفاده از داده های مشاهده ای برای دوره 1391-1390 مورد تأیید قرار گرفت. سپس مدل modflow کالیبره شده برای شبیه سازی اجرا شد. نتایج برای سناریوهای مختلف از جمله پیش بینی وضعیت سطح آب در 4 سال آینده، حفاری چاه های جدید، پیش بینی وضعیت آب های زیرزمینی در شرایط خشکسالی و ترسالی، افزایش 10% برداشت چاه ها و کاهش 25% از برداشت چاه ها در دشت نوترگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یکی از چالش های مهم در مدل سازی وجود مقادیر کافی پارامترهای مورد استفاده است که برای مشخص کردن خواص فیزیکی و شیمیایی آبخوان به کار می رود.این پارامترها را می توان از آزمون پمپاژ و مطالعات ژئوفیزیک به دست آورد ولی مقادیر به‎ دست آمده از این روش فقط مربوط به بخش هایی است که درآنجا آزمون پمپاژ صورت گرفته،بنابراین برای پیش بینی این مقادیر مجبور به استفاده ازمدلهای جریان آب زیرزمینی و واسنجی مدل می شویم که این فرآیند نیازمند مدت زمان طولانی است.این در حالی است که شبکه های عصبی مصنوعی به عنوان مدلهای جعبه سیاه، ابزاری توانمند برای مدل سازی سیستم های غیرخطی بوده و قادرند روابط پیچیده حاکم بر چنین فرآیندهایی را مدل نمایند.از آنجایی که زمان یکی از عواملی است که جهان امروز به دنبال کاهش آن در رسیدن به اهداف مورد نظر می باشد، شبکه های عصبی مصنوعی امکان مدل سازی منابع آب زیرزمینی را با صرف زمان اندک با استفاده از اطلاعات و آمار موجود امکان پذیر ساخته اند. بدین منظور، مدل کمی آبهای زیرزمینی دشت اوان با مساحت بالغ بر 195 کیلومترمربع که در جنوب غرب شهرستان اندیمشک و در مسیر جاده اندیمشک به دهلران واقع شده است، با استفاده از نرم افزار gms7.1(کد modflow2000) تهیه گردید. ابتدا مدل طراحی شده در شرایط ماندگار در شهریور ماه 1389 به مدت یک ماه اجرا شد وواسنجی مدل با استفاده از شبکه عصبی صورت گرفت.به این صورت که سطح آب هر سلول به همراه سطح آب هشت گره اطراف سلول ومختصات هریک از سلولها به عنوان ورودی وهدایت هیدرولیکی به عنوان خروجی به شبکه داده شد و شبکه آموزش پیدا کرده ومقادیر هدایت هیدرولیکی را تخمین زد.در شرایط ناماندگارنیز برای 12 ماه از مهر 1389 تا شهریور 1390 مدل اجرا شد وبرای واسنجی مدل علاوه بر پارامترهای ورودی ذکر شده زمان نیز به عنوان ورودی به شبکه معرفی شد و ضریب ذخیره به عنوان خروجی به شبکه معرفی گردید و با آموزش شبکه مقادیر ضریب ذخیره تخمین زده شد ومدل واسنجی گردید. نتایج نشان می دهد بهترین نوع شبکه برای هر دو حالت پایدار و ناپایدار، شبکه ffn-lm می باشد. صحت سنجی مدل نیز کارآیی شبکه عصبی را در شبیه سازی سطح آب زیرزمینی دشت اوان تایید می نماید.

حفاظت از منابع آب و به ویژه منابع آب زیرزمینی، یکی از مهم ترین مسائل امروزی جوامع بشری است. از طرفی، مدیریت این منابع نقش مهمی را در توسعه پایدار کشور ایفا می نماید، که این مدیریت، خود نیازمند مطالعات دقیق و جامع منابع است. مدل سازی یکی از روش های غیر مستقیم مطالعه منابع آب های زیرزمینی است که به علت کارایی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش های دیگر در حال حاضر توجه زیادی را به خود جذب نموده است. بدین منظور، مدل کمی آب های زیرزمینی دشت ابهر با استفاده از نرم افزار gms7.1(کد modflow2000) تهیه گردید. دشت ابهر با مساحت 600 کیلومترمربع در شمال غرب ایران و شرق استان زنجان واقع شده است. پس از انتخاب الگوریتم و بسته نرم افزاری مناسب، مدل مفهومی در ماژول نقشه ایجاد و سپس به مدل عددی تبدیل گردید. جهت طراحی مدل، منطقه مورد مطالعه به شبکه ای منظم تقسیم گردید و شرایط اولیه و مرزی و ورودی های مورد نیاز دیگر از قبیل هدایت هیدرولیکی، تغذیه، چاه های پمپاژ، چاه-های مشاهداتی و رودخانه مشخص و به مدل اعمال گردید. ابتدا مدل طراحی شده در شرایط ماندگار در مهر ماه 1389 به مدت یک ماه اجرا و کالیبره گردید و سپس از مهر 1389 تا شهریور 1390 در شرایط ناماندگار در 12 پریود تنش کالیبره شد و پارامترهای هیدروژئولوژیکی آبخوان بهینه گردیدند. نهایتاً مدل کالیبره شده از مهر 1390 تا خرداد 1391 صحت سنجی شد. پس از کالیبره و صحت سنجی مدل و اطمینان یافتن از اینکه مدل می تواند شرایط واقعی آبخوان را شبیه سازی کند، از آن به عنوان ابزار مدیریتی استفاده شد و برخی از سناریوهای مدیریتی نظیر وضعیت آبخوان در شرایط ادامه روند کنونی ، ترسالی ، خشکسالی و تعیین میزان کاهش پمپاژ به منظور بازگشت آبخوان به حالت تعادل توسط مدل شبیه سازی شد. همچنین از مدل دشت ابهر به عنوان ابزار مدیریتی در بررسی آسیب پذیری آب های زیرزمینی این دشت نیز استفاده شد و مناطق مستعد آلودگی آب زیرزمینی شناسایی شد.

تغذیه مدیریت شده آب های زیرزمینی تکنیکی پایدار و نوظهور است که قبلاٌ نتایج موفقیت آمیزی را ایجاد نموده است و انتظار می رود بسیاری از مشکلات منابع آب، به خصوص در مناطق نیمه خشک و خشک را حل نماید. تغذیه مصنوعی آبخوان ها به عنوان یک استراتژی برای بهبود و توسعه منابع آب های زیرزمینی و ذخیره سازی برای جبران خسارات وارده به آنها نظر گرفته می شود. در کشور ما نیز همه ساله هزینه هایی صرف احداث پروژه های تغذیه مصنوعی می گردد. ارزیابی اثرات این طرح ها بر آبخوان ها مهم است، چرا که اگر نتایج مثبت باشد اجرای این پروژه ها افزایش می یابد. در این راستا مدل های پیشرفته آب های زیرزمینی، ابزارهای مناسبی را برای مدیریت و ارزیابی آبخوان ها ارائه می نمایند. منطقه مطالعاتی دشت گتوند در حوضه آبریز رود کارون و در شمال شهرستان شوشتر، بین طول های جغرافیایی ´03 °48 تا ´01 ° 49 و عرض جغرافیایی ´00 °32 تا ´30 °32، واقع شده است. هدف اصلی این تحقیق شبیه سازی آبخوان دشت گتوند با استفاده از کد modflow در نرم افزار gms، و استفاده از آن برای ارزیابی پروژه پخش سیلاب آب بید- سربیشه واقع در شمال گتوند می باشد. برای این منظور، ابتدا منطقه مورد مطالعه شبکه بندی گردید و شرایط مرزی و اولیه مشخص شد. سپس مدل در دوره زمانی مهر 1387 تا شهریور 1388 در حالت نا ماندگار طی 12 دوره تنش واسنجی شد. پس از بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی، مدل برای دوره زمانی مهر 1388 تا شهریور 1389 صحت سنجی گردید. پس از واسنجی و صحت سنجی، مدل با پیش فرض های متفاوت برای ارزیابی تغذیه مصنوعی به کار گرفته شد. نتایج نشان می دهد که موثرترین تغذیه در سال های 85-84 و 86-85 صورت گرفته است. این پروژه بر آبخوان اثر مثبت داشته است، اما بدلیل فصلی بودن آبگیری، نهشت رسوب و خشکسالی در سال های گذشته تأثیر آن به اندازه کافی زیاد نیست.

استان خوزستان باداشتن آب و زمین فراوان یکی ازاستان های حاصل خیز ازلحاظ کشاورزی است. کشاورزان به صورت انفرادی منابع آب وخاک را برای مقاصد اقتصادی کوتاه مدت سامان دهی نموده اند. اماهیچگونه برنامه درازمدتی برای بهره برداری منابع آب وجود ندارد. این پایان نامه نتیجه مدل ریاضی است که برای دشت قلعه خواجه در استان خوزستان با استفاده از روش مدلسازی مفهومی تهیه شده است. به همین منظور برنامه مدلسازی gms7.1 که دربرگیرنده کد مادفلو 2000 می باشد? مورداستفاده قرارگرفت. برای مدلسازی پوشش ورودی وخروجی? پوشش تغذیه? پوشش پمپاژ وپوشش خاک درمدل مفهومی برنامه مورد ملاحظه قرارگرفت. مدل برای دوره زمانی مهر 1389 تا شهریور1390 در حالت ناماندگار طی 12 دوره تنش کالیبره و پس از بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی (مدل سازی معکوس)، مدل برای دوره زمانی از مهر 1390 تا اسفند 1390 صحت سنجی شد. نتایج مدل مذکور برای شرایط موجود درمنطقه موردمطالعه? راهنمایی برای مدیریت منابع آبهای زیرزمینی آتی فراهم نموده است. گزینه های انتخابی مدیریت منابع آب برای منطقه مورد مطالعه به کمک مدل جریان مورد ارزیابی قرارگرفت. به همین منظور شش سناریو برای پاسخ به برنامه مدیریتی خاص طراحی گردید. این گزینه ها عبارتنداز: (1) پیش بینی سطح آبهای زیرزمینی باتوجه به نرخ برداشت وتخلیه موجود? (2) حفاری چاه های جدید دردشت? (3) پیش بینی اثرات خشکسالی بربیلان وسطح آبهای زیرزمینی? (4) پیش بینی اثرات ترسالی ?(5) پیش یبنی اثرات کاهش بیست درصدی چاه های پمپاژ? (6) پیش یبنی اثرات کاهش چهل درصدی چاه های پمپاژ نهایتا? برای غلبه بر کمبودآب درمنطقه موردمطالعه? امکان سنجی احداث سدزیرزمینی بررسی گردید. پس از انتخاب پارامترهای موثر بر انتخاب محل سد? این پارامترها با ساخت لایه های مربوط به کمکgis در دشت مورد بررسی قرارگرفتند و مکانهای مناسب توسط روش هم پوشانی درمحیط gis مشخص گردیدند. سپس براساس شبیه سازی مدل جریان آبهای زیرزمینی دشت? بهترین مکان برای سدزیرزمینی انتخاب گردید. سپس مدل برای شرایط خشکسالی و احداث سد زیرزمینی پیشنهادی اجرا گردید. این تحقیق نشان می دهد که احداث سدزیرزمینی راهکاری مفید برای افزایش قابل ملاحظه ذخیره موجود آبخوان دشت قلعه خواجه است.

هدف از این مطالعه بررسی هیدروژئولوژیکی و هیدروشیمیایی منابع آب زیرزمینی منطقه و برهم¬کنش متقابل این دو با عوامل زمین¬شناسی و زمین¬ساختاری می¬باشد. در این تحقیق با ترسیم، تجزیه و تحلیل هیدروگراف چشمه باغ-شیرین در یال جنوبی تاقدیس کمستان میزان ذخیره، نوع جریان و سهم هرکدام از جریان¬ها از کل دبی خروجی مشخص گردید. بر اساس هیدروگراف ترسیم شده نوع جریان در قسمت جنوبی تاقدیس عموماً افشان بوده و سهم جریان سریع از کل جریان تنها 2% را تشکیل می¬دهد. از عدم توسعه کارست در این قسمت از تاقدیس به عنوان معیاری جهت صحت¬سنجی هیدروگراف استفاده شد.

دشت دزفول- اندیمشک که در حدود 130 کیلومتری از شهرستان اهواز، در پایین دست سد دز واقع شده است، گسترده ترین دشت در شمال استان خوزستان است. این دشت با مساحتی بیش از 2070 کیلومتر مربع که شامل مناطق کوهستانی تا ارتفاع کم استان است بین عرض های جغرافیایی 0 ° 32 و 32 ° 35 n و طول جغرافیایی 48 ° 10 و 49 ° 35 e واقع شده است. ارزیابی کیفیت آب های زیرزمینی در منطقه شمال دشت دزفول- اندیمشک ، ارزیابی مکانی کیفیت آب های زیرزمینی، ارزیابی منطقه بندی کیفیت آب های زیرزمینی با استفاده از شاخص کیفیت آب های زیرزمینی (gwqi) از اهداف اصلی پژوهش حاضر می باشند. برای این منظور، داده های 23 چاه موجود که کیفیت شیمیایی آبهای زیرزمینی دشت را نشان می دهند در مرداد و اسفند در سال 1390 مورد استفاده قرار گرفت. همچنین، 19 حلقه چاه دیگر دشت در آبان 1392 نمونه برداری شد. نمونه ها از نظر شیمیایی توسط کروماتوگرافی یونی آنالیز شدند. با استفاده از نرم افزار arcgis10، نقشه توزیع پارامترهای کیفی آب تهیه شد و نقشه شاخص کیفیت آب های زیرزمینی رسم شد. تجزیه و تحلیل آماری برای تعیین اهمیت تغییرات زمانی پارامترهای کیفیت آب های زیرزمینی با استفاده از نرم افزار spss 16 انجام شد. برای نمونه های آبان 1392، ارزش شاخص کیفیت آب های زیرزمینی، gwqi، از 8/50 تا 71 تغییر می کند. بالاترین مقادیر هدایت الکتریکی و کلرید در بخش جنوبی دشت مشاهده می شود . سختی کل در غرب و جنوب غرب دشت مشاهده می شود.همچنین، روش وزنی معکوس فاصله برای درون یابی داده ها استفاده شد.

ایران از لحاظ اقلیمی جز مناطق خشک و نیمه خشک دنیا می¬باشد و قسمت اعظم آب آشامیدنی و کشاورزی مورد نیاز خود را از اعماق زمین استحصال می¬کند. مدیریت تغذیه بعنوان یکی از مباحث مهم منابع آب¬ زیرزمینی، تکنیکی پایدار و نوظهور است و انتظار می رود بسیاری از مشکلات منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران را حل نماید. تغذیه مصنوعی آبخوان¬ها به عنوان راهبردی برای تقویت، توسعه منابع آب زیرزمینی و جبران زیان¬های وارده به آن¬ها جهت ذخیره¬سازی به شمار می¬آید. ارزیابی تاثیراین طرحها بر آبخوان¬ها ضرورت دارد، زیرا اگر نتایج مثبت باشد اجرای این پروژه ها افزایش خواهند یافت. در این راستا مدل¬های پیشرفته آب¬های زیرزمینی، به علت پیچیدگی سیستم¬های طبیعی و طاقت فرسا بودن مراحل کار، ابزارهای مناسبی برای توصیف و آنالیز سیستم¬ها، مدیریت و ارزیابی آبخوان¬ها می¬باشند. منطقه مطالعاتی دشت لور قسمتی از دشت دزفول- اندیمشک با مساحتی حدود 280 کیلومتر مربع است که در حوضه آبریز رود دز و در شمال شهرستان اندیمشک قرار گرفته است. هدف اصلی این تحقیق شبیه¬سازی آبخوان دشت لور با استفاده از کد modflow در نرم افزار gms، و استفاده از آن به منظور مدیریت این آبخوان و ارزیابی پروژه پخش سیلاب جارمه واقع در شمال اندیمشک می¬باشد. برای این منظور، ابتدا منطقه مورد مطالعه شبکه¬بندی گردید و شرایط مرزی و اولیه مشخص شد. سپس مدل در دوره زمانی مهر 1388 تا شهریور 1389 در حالت نا ماندگار طی 12 دوره تنش واسنجی شد. پس از بهینه¬سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی، مدل برای دوره زمانی مهر 1389 تا اسفند 1389 صحت سنجی گردید. پس از واسنجی و صحت سنجی و اطمینان از توانایی مدل در شبیه-سازی شرایط واقعی آبخوان، از آن به عنوان ابزار مدیریتی استفاده شد. نتایج برای سناریوهای مختلف مدیریتی نظیر ارتباط آبخوان دشت لور و رودخانه دز، پیش¬بینی وضعیت آبخوان در شرایط خشکسالی و ترسالی، افزایش 10% دبی پمپاژ، کاهش 25% دبی پمپاژ و ارزیابی تغذیه مصنوعی جارمه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از بیلان آبی در سال تهیه مدل (89-88) نشان دهنده منفی بودن بیلان آب زیرزمینی دشت لور به میزان 7456831- میلیون متر مکعب در سال می¬باشد. نتایج مدل آبهای زیرزمینی دشت لور نشان می دهد که تغذیه مصنوعی علاوه بر افزایش تراز سطح ایستابی، توانسته است بیلان منفی را کاهش دهد و از این طریق به بهبود بیلان آبخوان کمک نماید.

ایران کشوری خشک با میانگین بارندگی درحدود 240 میلیمتر است که کمتر از یک سوم میانگین بارندگی جهانی است.علاوه بر این، توزیع مکانی و زمانی بارندگی نیز با نیازهای کشاورزی تطابق ندارد.در نتیجه، تصمیم گیران منابع آب در ایران اهمیت کنترل واستفاده بهینه از آب را در یافته اند. در این راستا،مدل های آب های زیرزمینی باتوجه به کارایی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش های دیگر به عنوان ابزار مدیریت منابع آب توسط هیدروژئولوژیست ها مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به این ضرورت، مدل جریان آب های زیرزمینی دشت سبیلی-سربیشه تهیه گردید وبرای شبیه سازی سیستم جریان آب های زیرزمینی در حالت ناماندگارتحت 12استرس پریود متفاوت یک ساله (دورهزمانی مهر 1390 تاشهریور 1391)از مادفلو و نرم افزارgms7.1استفاده شد. ابتدا،مدل تفهیمی با استفاده از ابزار های ساده gis تهیه گردید و سپس مدل عددی تولید و با استفاده از داده های ناماندگار چاه های مشاهداتی، مدل واسنجی گردید. پس از آن مدل ناماندگار در پریود مهر 1391 تاآذر 1391صحت سنجی گردید.نهایتا ،بااستفاده از مدل به عنوان ابزار مدیریتی،رفتار آبخوان با توجه به سناریوهای مدیریتی ازجمله روند وضعیت آب های زیرزمینی در چهارساله آینده،وضعیت آب های زیرزمینی تحت شرایط خشک سالی وتاثیر احداث پروژه آبیاری وزهکشی در پائین دست سد شیرین آب در دشت سبیلی-سربیشه پیش بینی وارزیابی گردید.

ایران کشوری خشک با میانگین بارندگی درحدود 240 میلیمتر است که کمتر از یک سوم میانگین بارندگی جهانی است. علاوه بر این، توزیع مکانی و زمانی بارندگی نیز با نیازهای کشاورزی تطابق ندارد. در نتیجه، تصمیم گیران منابع آب در ایران اهمیت کنترل واستفاده بهینه از آب را در یافته اند. در این راستا، مدل های آب های زیرزمینی باتوجه به کارایی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش های دیگر مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به این ضرورت، مدل جریان آب های زیرزمینی دشت شاوور تهیه گردید و برای شبیه-سازی سیستم جریان آب های زیرزمینی در حالت ناماندگار تحت 12 استرس پریود متفاوت یک ساله (دوره زمانی مهر 1389 تا شهریور 1390) از مادفلو و نرم افزار gms7.1 استفاده شد. ابتدا، مدل تفهیمی با استفاده از ابزار های ساده gis تهیه گردید و سپس مدل عددی تولید و با استفاده از داده های ناماندگار چاه های مشاهداتی، مدل واسنجی گردید. پس از آن مدل ناماندگار در پریود مهر 1390 تا اسفند 1390صحت سنجی گردید. بعد از کالیبراسیون مشاهده شد که بیلان مدل با هیدروگراف واحد دشت همخوانی ندارد، همچنین ضرایب هیدرودینامیکی دشت هم از نظر مقدار هم از نظر منطقه بندی دارای ناهمخوانی هایی با جنس رسوبات و اندازه رسوبات دشت دارد که بیانگر این است که این مدل در بعضی پارامتر ها دارای عدم قطعیت است، لذا این پارامترها شناسایی و راه-حل هایی جهت غلبه بر آن ها ایجاد شد. پس از انجام این تغییرات و غلبه بر عدم قطعیت مدل، بیلان مجدداً محاسبه شد که با هیدروگراف واحد دشت همخوانی نسباتاً خوبی داشت.

در کلیه مطالعات آب زیرزمینی چه در محیطهای کارستی و چه غیر کارستی، برآورد بیلان آبی ضرورتی بی-بدیل و پایه¬ی انجام تحقیقات مختلف است. بنابراین تعیین دقیق میزان نفوذ در آبخوان¬ها لازمه¬ی برآورد بیلان است. به این منظور تاکنون روشهای زیادی استفاده شده اند که بیشتر آنها برای آبخوانهای آبرفتی طراحی گشته اند اما از آنجا که منابع آب کارستی امروزه به عنوان مهمترین منابع آب شیرین در جهان شناخته شده اند، بررسی این گونه آبخوانها اهمیت زیادی دارد و در مطالعه آن¬ها باید از روشهای خاصی که دربرگیرنده¬ی کلیه شرایط محیطی است، بهره جست. از این رو، در این تحقیق متوسط تغذیه سالانه ( به عنوان درصدی از بارش ) بر اساس متغیرهایی مثل ارتفاع، شیب، لیتولوژی، شرایط ساختمانی، پوشش گیاهی و نوع خاک ( روش karstlop ) در آبخوان کارستی تاقدیس پابده تعیین می¬شود. منطقه مورد مطالعه، تاقدیس پابده در km150 شمال شرق اهواز و km30 شرق شهر لالی واقع شده است. این تاقدیس توسط تنگ بابااحمد به طور عرضی کاملا برش خورده و شامل دو آبخوان کارستی ادیو و گریوه است. روش karstlop روشی برای بدست آوردن توزیع مکانی تغذیه و بیان آن به صورت درصدی از بارش می¬باشد. در این مدل از هشت لایه¬ی اطلاعاتی (کارستی شدگی، شرایط اتمسفری، رواناب، شیب، شرایط ساختمانی، لیتولوژی، لایه پوشاننده آهک(نوع خاک) و پوشش گیاهی) به صورت لایه ها¬ی رستری ایجاد می¬شود. سازند آسماری که سازند کارستی تاقدیس پابده می¬باشد، دارای تغذیه¬ی بالایی است. حداقل نرخ تغذیه در این سازند 38 درصد از بارش و حداکثر نرخ آن 62 درصد برآورد شده است. همچنین در محور تاقدیس به علت پهن¬شدگی، شیب کم و دارا بودن بیشترین ارتفاع، میزان تغذیه زیاد دیده می شود.

در سال های اخیر لزوم مدیریت یکپارچه منابع آب باعث شده تا بررسی برهمکنش آب های سطحی و زیرزمینی اهمیت زیادی پیدا کند. هم اکنون مراکز تحقیقاتی زیادی در سرتاسر دنیا بر شناسایی مکانیزم ها و پیامدهای برهمکنش آب های سطحی و زیرزمینی متمرکز شده اند. روش های مختلف صحرایی و مدل سازی نیز همگام با این تلاش ها توسعه پیدا کرده اند. یکی از مهمترین انواع تبادلات آبی در حوزه های آبریز مناطق خشک ونیمه خشک، بین رودخانه-ها (به عنوان معمول ترین منابع آب سطحی) و آب های زیرزمینی رخ می دهد. این تبادلات آبی کمیت و کیفیت منابع آب را تحت تاثیر قرار می دهد. در این تحقیق وضعیت ارتباط هیدرولیکی رودخانه دز و آب زیرزمینی بررسی شده است. منطقه مورد مطالعه بخش شمالی محدوده دزفول- اندیمشک است که در استان خوزستان و جنوب غربی ایران قرار گرفته است. رودخانه دز مهمترین منبع آب سطحی مرتبط با آب زیرزمینی در این منطقه است. در این تحقیق سعی شد با استفاده از یک روش ترکیبی که شامل اندازه گیرهای تراز آب رودخانه و آبخوان، هیدروشیمی، بیلان و مدل سازی آب زیرزمینی است، وضعیت ارتباط هیدرولیکی رودخانه دز و آب زیرزمینی بررسی شود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که رودخانه دز در منطقه مورد مطالعه به صورت یک رودخانه دهنده عمل کرده و باعث بهبود وضعیت کمی و کیفی آبخوان می شود.

امروزه گسترش فعالیت های کشاورزی و صنعتی، رشد روزافزون جمعیت، دفن غیراصولی زباله ها باعث کاهش کیفیت و آلودگی منابع آب زیرزمینی بویژه آلودگی نیترات شده است. لذا ارزیابی آسیب پذیری، جهت ترسیم مناطقی که بیشتر در معرض منابع آلودگی انسانی هستند به یک عنصر مهم برای مدیریت معقول منابع و برنامه ریزی کاربری اراضی تبدیل شده است. مدل drastic بدلیل سهولت اجرا و به کارگیری چندین پارامتر هیدروژئولوژیکی یکی از کاربردی ترین مدلها در تعیین میزان خطر آلودگی آبخوان می باشد. دشت سبیلی- سربیشه که در استان خوزستان واقع شده است به دلیل دارا بودن منابع عظیم آب زیرزمینی و سطحی، خاک حاصلخیز و هموار بودن زمین، از کشاورزی پر رونقی برخوردار است. با توسعه فعالیتهای کشاورزی، بالطبع استفاده از انواع کودهای شیمیایی و حیوانی مطرح می گردد. بنابراین احتمال آلودگی آبخوان این دشت به منابع آلاینده به خصوص نیترات بسیار زیاد است. هدف از این تحقیق ارزیابی خطر آلودگی آبخوان دشت سبیلی- سربیشه با استفاده از مدل drastic و fahp در سال های 1387-1386 و 1393-1392 می باشد. برای این منظور، ابتدا نقشه آسیب پذیری ذاتی آبخوان را با به کارگیری هفت پارامتر موثر بر آلودگی آبخوان (عمق سطح ایستابی، تغذیه خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، محیط غیراشباع و هدایت هیدرولیکی) طبق ارزش گذاری مرسوم تهیه و سپس از نقشه نیترات برای تصحیح وزن و رتبه پارامترهای دراستیک استفاده گردید. ضریب همبستگی بین غلظت نیترات آب های زیرزمینی و شاخص خطرپذیری بعد از اصلاح مدل دراستیک از حدود 29/0 درصد به 74/0 درصد در فصل تر و 43/0 درصد به 73/0 درصد در فصل خشک برای سال 1387-1386 و از 52/0 درصد به 82/0 درصد در فصل تر و 44/0 درصد به 80/0 درصد در فصل خشک برای سال 1393-1392 افزایش پیدا کرد. نتایج حاصل نشان می دهد که حدود 28/23، 82/40، 85/18، 87/13، 91/7 درصد از سطح منطقه به ترتیب دارای خطرپذیری آلودگی خیلی کم، کم، متوسط، متوسط تا زیاد و زیاد برای سال 1387-1386 در فصل خشک و حدود 25/17، 88/40، 49/19، 76/14 و 59/7 درصد از سطح منطقه به ترتیب دارای خطرپذیری آلودگی خیلی کم، کم، متوسط، متوسط تا زیاد و زیاد در فصل تر می باشد. برای سال 1393-1392 حدود 23، 29/35، 4/19، 96/14 و 6 درصد از منطقه دارای خطرپذیری آلودگی خیلی کم، کم، متوسط، متوسط تا زیاد و زیاد در فصل خشک و حدود 44، 4/15، 7/20، 8/17 و 1 درصد از منطقه دارای خطرپذیری آلودگی خیلی کم، کم، متوسط، متوسط تا زیاد و زیاد در فصل تر می باشد.

اندرکنش منابع آب سطحی و زیرزمینی همواره در بیلان بندی منابع آب از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. این اندرکنش معمولا بعنوان یک شرط مرزی داخلی در مدلسازی آب های زیرزمینی در نظر گرفته شده و وضعیت دقیق اندرکنش منابع بر یکدیگر در خلال فرآیند مدلسازی مشخص می گردد. مدلسازی اندرکنش این دو در مقیاس های بزرگ نظیر حوضه های آبریز، نیاز به تجزیه و تحلیل مقادیر زیادی از داده های مکانی دارد که با نرم افزارها و تکنیک های معمول دقت کافی نداشته یا به لحاظ مدیریت داده ها و زمان محاسباتی بسیار ناکارآمد می باشند. در این زمینه، مدل سازی آب های زیرزمینی به دلیل کارآیی بالا و هزینه های کمتر نسبت به روش های دیگر منابع آب مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور، آبخوان دشت صحنه با مساحت 79 کیلومترمربع که در شمال شرق استان کرمانشاه واقع شده است، توسط gms 7.1 شبیه سازی شد. ابتدا مدل مفهومی با استفاده از ابزار gis آماده و سپس مدل عددی ایجاد گردید. پس از آن مدل در حالت پایدار برای یک ماه(مرداد ماه 85)اجرا و کالیبره شد. سپس مدل از مهر 1384 تا شهریور 1385 در حالت ناپایدار طی 12 دوره تنش کالیبره و پس از بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی، مدل برای دوره زمانی از مهر 1385 تا اسفند 1386 صحت سنجی شد. نهایتا نتایج برای سناریوهای مختلف از جمله پیش بینی وضعیت سطح آب در 5 سال آینده، پیش بینی وضعیت آب های زیرزمینی در شرایط خشکسالی و ترسالی و ارتباط رودخانه و آبخوان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.