تنش خشکی یکی از عوامل محدود کننده عملکرد گیاهان زراعی است . به منظور مطالعه تأثیر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد و معرفی ژنوتیپ های مقاوم و حساس با بررسی شاخص های کمی و فیزیولوژیک در 2 رقم گندم نان و 13 لاین امید بخش گندم دوروم و 3 رقم رایج گندم دوروم ، آزمایش مزرعه ای به صورت 2 طرح بلوک کاملاٌ تصادفی جدا از هم با دو سطح رطوبتی مطلوب (زمانی که رطوبت خاک به 50 درصد fc می رسید )و تحت تنش خشکی ( زمانی که رطوبت خاک به 80 درصد fcمی رسید ) با سه تکرار انجام گرفت . شاخص های کمی مقاومت به تنش مورد بررسی در این تحقیق عبارت بودند از : میانگین هارمونیک) ( hm، شاخص تحمل (tol) شاخص حساسیت به تنش(ssi) ، شاخص تحمل به تنش (sti) ، میانگین هندسی بهره وری (gmp) و میانگین بهره وری (mp)و شاخص های فیزیولوژیک مورد بررسی در این تحقیق عبارت بودند از: سرعت از دست رفتن آب از برگ بریده شده (rwl) ، میزان نسبی رطوبت برگ پرچم(rwc)، میزان آب اولیه برگ (iwc ) و دمای سایه انداز گیاهی . در طی این بررسی ژنوتیپ های امید بخش adyt-2-13 ،چمران ، adyt-1-4 ، کویر ،آریا ،کرخه و adyt-2-4 مقاوم و ژنوتیپ های امید بخش adyt-1-1 ،adyt-2-15 ، adyt-2-1 ،d-81-71 و d-82-16 حساس معرفی شدند .

کارکرد آنزیم های آنتی اکسیدانت و الگوهای باندی آیزوزایم های این آنزیم ها در پانزده رقم کلزا تحت سه تیمار شوری (9/0= ec، 9/6=ec، 9/11= ec) در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی مورد بررسی قرار گرفتند. با افزایش سطح تنش شوری میزان کارکرد آنزیم های pod و sod افزایش و کارکرد آنزیم cat کاهش یافت. ارقام زرفام، rgs ،slm و لیکورد به علت داشتن بالاترین سطح کارکرد آنزیمی و ارقام nk aviator ، rnx 3621 ، هایولا 401، nk karibik ، nk octans ،اکاپی و اپرا با دارا بودن کمترین سطح کارکرد به ترتیب به عنوان ارقام مقاوم و ارقام حساس به شوری معرفی می گردند. بررسی الگوهای باندی آیزوزایم های آنزیم های آنتی اکسیدانت روی ژل اکریل آمید نشان داد که ظهور باندهای جدید در سطوح تنش شوری می تواند با افزایش کارکرد این آنزیم ها در ارتباط باشد که از آنها می توان به عنوان نشانگر های بیوشیمیایی استفاده نمود

چکیده با هم ردیف سازی ژن های رمز کننده ی h+-atpase در گیاهان مختلف نواحی حفاظت شده شناسائی و برای آن ها آغازگرهای دجنره به منظور تکثیر ژن مذکور از گیاهان مورد نظر طراحی گردید. با استفاده از آغازگرهای طراحی شده قطعاتی از ژنوم گیاه aeluropus littoralis طی واکنش زنجیره‏ای پلیمراز تکثیر و توالی یابی گردید. بررسی ها نشان دادند که این توالی‏ها مربوط به ژن h+-atpase غشای پلاسمایی هستند. آران آ از گیاهان aeluropus littoralis و aeluropus lagopoides استخراج و از روی آن cdnas تهیه شد. سپس با طراحی آغازگرهای اختصاصی برای نواحی رمز شونده، قطعاتی با طول های مختلف از cdnas تهیه شده تکثیر گردید. با استفاده از تکنیک تکثیر سریع cdnas، طول کامل 3541 جفت بازی یکی از ایزوفرم ها به دست آمد. این قطعه شامل open reading frame (orf) به طول 2856 جفت باز می باشد که دارای یک ناحیه ی بالا دستی دارای 284 جفت باز و یک ناحیه ی پایین دستی دارای 401 جفت باز است. توالی پروتیینی پیش بینی شده با استفاده از پایگاه اطلاعاتی expasy برای جستجوی موتیف-های شناخته شده جهت بررسی ساختمان و عملکرد پروتیین حاصل استفاده شد. بر اساس شاخص کیت و دولیت تعداد دومین‏های درون غشایی پروتیین رمز شده توسط این ژن 10 عدد مشخص گردید. با انجام سادرن بلاتینگ تعداد 10 تا 11 نسخه برای ژن مورد نظر مشخص شد. همچنین با تجزیه و تحلیل توالی قطعات ژنی تکثیر شده در دو گونه، مشابهت آن در هر دو گیاه و نیز با سایر گیاهان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که توالی ژنی در دو گیاه تا حد زیادی به هم شبیه هستند.

اسفرزه و خاکشیر از جمله مهمترین گیاهان دارویی هستند که رشد و عملکرد آنها تحت تاثیر تنش خشکی قرار می گیرد. در این پژوهش تعداد 8 اکوتیپ اسفرزه و 12 اکوتیپ خاکشیر در قالب دو آزمایش فاکتوریل مجزا برای هر گیاه بر پایه ی طرح کاملاَ تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که بین اکوتیپ های اسفرزه و خاکشیر از لحاظ صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی تفاوت معنی دار وجود دارد. بیشترین عملکرد در بوته برای اسفرزه در شرایط نرمال و تنش برای اکوتیپ سبزوار و برای خاکشیر در هر دو شرایط به اکوتیپ خاش تعلق داشت که می تواند بیانگر توانایی این اکوتیپ ها برای تحمل به خشکی باشد. در اسفرزه بیشترین وراثت پذیری صفات به صفات وزن تر، وزن خشک و شاخص برداشت (به ترتیب به مقدار 96/11 ، 96/23 و 91/94 درصد) اختصاص داشت. در بررسی وراثت پذیری صفات خاکشیر، بیشترین وراثت پذیری بین صفات مورد بررسی به صفات شاخص برداشت، وزن موسیلاژ و تعدادغلاف به ترتیب به مقدار (99/2، 98/8 و 0/93 درصد) اختصاص داشت. بر اساس تجزیه خوشه ای مشخص شد که اکوتیپ های فریدون شهر و بوشهر (اسفرزه) دارای بیشترین فاصله لینکاژی و ژنتیکی می باشند. تجزیه خوشه ای نشان داد که اکوتیپ های اقلید و اهواز (خاکشیر) دارای بیشترین فاصله لینکاژی و ژنتیکی می باشند در ضمن اکوتیپ های همدان و خاش با کمترین فاصله مشابه ترین اکوتیپ ها نسبت به یکدیگرند.

مطالعه حاضر در قالب دو پژوهش گلخانه ای با هدف بررسی اثر شوری (شاهد، 5، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر) بر رشد، عملکرد و قدرت رقابتی دو رقم گندم (triticum aestivum l.) قدس و بم در برابر دو علف هرز یولاف وحشی (avena fatua l.) و خردل وحشی (sinapis arvensis l.) در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال های 1391 و 1392 اجرا گردید. نتایج آزمایش اول نشان داد که با افزایش سطوح شوری سطح برگ، ارتفاع بوته، وزن تر، وزن خشک، تعداددانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در هر دو رقم گندم کاهش یافت. رقابت با یولاف وحشی باعث کاهش معنی دار سطح برگ، ارتفاع بوته، تعداد دانه و عملکرد دانه در هر دو رقم گندم نسبت به کشت خالص شد. اما رقابت با خردل وحشی کاهش معنی دار در این صفات نسبت به کشت خالص ایجاد نکرد. شوری بسته به شدت تنش باعث کاهش رشد خردل وحشی و یولاف وحشی شد. به طور کلی رقم بم از لحاظ سطح برگ، تعداد دانه و عملکرد دانه نسبت به رقم قدس برتری داشت؛ در حالی که ارتفاع بوته، وزن تر و وزن خشک در رقم قدس بیشتر بود. رقم قدس نسبت به رقم بم موجب کاهش بیشتر رشد علف های هرز گردید نتایج آزمایش دوم نیز نشان دادکه افزایش سطح شوری باعث کاهش سطح برگ، ارتفاع، طول پدانکل،طول سنبله، وزن خشک، تعداد دانه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و پتاسیم و افزایش میزان سدیم شد. رقابت با یولاف وحشی باعث کاهش معنی دار ارتفاع بوته، سطح برگ پرچم، طول پدانکل، تعداد دانه، عملکرد دانه و وزن هزاردانه گندم نسبت به کشت خالص شد. وزن خشک، ارتفاع بوته و میزان پتاسیم یولاف وحشی با افزایش سطوح شوری کاهش و میزان سدیم افزایش یافت. به طور کلی نتایج این آزمایش بیان کرد که رقم بم رقابت کننده بهتری در هر دو حالت شور و غیرشور بود، همچنین شوری موجب کاهش قدرت رقابتی گندم در برابر با علف های هرز شد. مطالعات بیشتر در زمینه بررسی تاثیر شوری بر قدرت رقابتی گندم در تراکم های متفاوت علف های هرز توصیه می شود.

شوری یکی از مهم ترین تنش های غیرزنده محدود کننده رشد و تولید محصولات زراعی است. از راهکارهای موثر برای مقابله با آن، تولید و معرفی ارقام پرمحصول و مقاوم به شوری است. به منظور شناسایی و معرفی بهترین ژنوتیپ ها از لحاظ مقاومت و عملکرد ، 18 ژنوتیپ گندم تتراپلوئید در سال زراعی 91-90 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در منطقه باجگاه مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایشی به صورت فاکتوریل در بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل ژنوتیپ (18ژنوتیپ گندم تتراپلوئید) و فاکتور دوم سطوح شوری (پنج سطح 0، 50، 100، 150، 200 میلی مولار کلرید سدیم) بود. تنش شوری به طور جداگانه هم در مرحله جوانه زنی و هم در مرحله رویشی (55 روز بعد از کاشت در مرحله پنچه زنی) صورت گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که سطوح مختلف تنش شوری باعث کاهش معنی دار بسیاری از صفات مورد مطالعه هم در مرحله جوانه زنی و هم در مرحله رشد رویشی گردید. ژنوتیپ های شماره سیمیت 705 و 715 مقاوم ترین ژنوتیپ ها در مرحله جوانه زنی بودند و در سطوح بالای شوری از سرعت و درصد جوانه زنی بالایی برخوردار بودند. با استفاده از معیارهای بیوشیمیایی و محاسبه شاخص های تنش و بررسی همبستگی آنها با عملکرد، ژنوتیپ های سیمیت و d-81-13 به عنوان ژنوتیپ های مقاوم برگزیده شدند. نتایج رگرسیون نشان داد که شاخص برداشت بیشترین تاثیر را بر روی عملکرد دانه دارد که از آن می توان در جهت انتخاب لاین های برتر استفاده نمود. عملکرد دانه نسبت به بقیه صفات از وراثت-پذیری کمتری برخوردار بود که در انتخاب مستقیم ژنوتیپ هایی با عملکرد دانه بالا نمی تواند اثر مطلوبی داشته باشد، اما با توجه به وراثت پذیری بالا و نقش تاثیر گذار برخی از اجزای عملکرد بر عملکرد دانه می توان از آنها به عنوان شاخص انتخاب برای بهبود عملکرد دانه استفاده کرد.

این پژوهش با هدف تعیین معیارهای انتخاب فیزیولوژیک، مورفولوژیک و بیوشیمیایی برای ارزیابی تحمل خشکی در جو انجام شد. آزمایش در گلخانه بخش زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. فاکتورهای این آزمایش ژنوتیپ (25 رقم و 7 لاین اصلاحی) و رژیم آبی (آبیاری مطلوب و تنش کمبود آب) بودند. نتایج نشان داد که تنش کمبود آب موجب کاهش معنیدار ارتفاع بوته، طول دم گل آذین، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت و محتوای نسبی آب برگ شد. در شرایط مطلوب، عملکرد بیولوژیک و وزن هزار دانه و در شرایط تنش، عملکرد بیولوژیک و تعداد دانه در سنبله بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشتند. فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربیک پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز و همچنین میزان پرولین و مالون دی آلدئید تحت تاثیر تنش خشکی افزایش معنی داری نشان داد. در شرایط مطلوب، همبستگی مثبت و معنی داری بین فعالیت سوپراکسیددیسموتاز و عملکرد دانه مشاهده شد در حالی که، در شرایط تنش کمبود آب، علاوه بر سوپراکسیددیسموتاز، پرولین نیز همبستگی مثبت معنی داری با عملکرد دانه داشت. شاخص فیزیولوژیک محتوای نسبی آب برگ نیز همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش کمبود آب نشان داد. بر اساس روش رگرسیون گام به گام، سطح برگ، وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله در شرایط مطلوب به عنوان موثرترین صفات بر عملکرد دانه شناخته شد در حالی که در شرایط تنش فقط تعداد دانه در ستبله موثرترین شناخته شد. به طور کلی با توجه به تجزیه های آماری انجام شده می توان ژنوتیپ های ebyt88-90(2)، ebyt88-90(3)، ebyt88-90(4) و دانه سیاه را به عنوان متحمل ترین و ارقام گوهر، ترش و کارون به عنوان حساس ترین ژنوتیپ ها به تنش کمبود آب معرفی کرد.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی در گندم، تعداد سی و پنج ژنوتیپ گندم نان (triticum aestivum l.) شامل 2 رقم شاهد (شیراز و کراس بولانی) و 33 ژنوتیپ بومی طی دو سال زراعی (1390-1389 و 1391-1390) در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در منطقه باجگاه ارزیابی گردیدند. کشت ژنوتیپ ها در قالب طرح کرت های خردشده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی تغییر معنی داری در بسیاری از صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ایجاد نمود. بیشترین عملکرد دانه در هر دو سال زراعی در شرایط تنش به ژنوتیپ های 24، 13، 31، 16، 22، 35 و 23 اختصاص داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که عملکرد در شرایط تنش و آبیاری مرسوم همبستگی معنی دار و مثبتی با شاخص هایmp, gmp, hmp وsti داشت. بیشترین وراثت پذیری در سال اول و دوم به صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه و تعداد سنبلچه در سنبله به ترتیب با مقادیر (34/67، 15/77)، (50/75، 35/71) و (51/68، 77/83) تعلق داشت. بر اساس شاخص اسمیت هیزل، لاین‏های شماره 23، 31، 35، 24، 16، 27، 13، 22 و 34 دارای بیشترین عملکرد دانه در شرایط تنش بودند و جزء لاین‏های متحمل قرار گرفتند. واژه?های کلیدی: گندم، تحمل خشکی، ژنوتیپ های بومی??، بازده انتخاب، وراثت پذیری???????????????????????????????????????????????????

ریزازدیادی اویشن شیرازی به منظور ارائه بهترین اکوتیپ در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام گردید در این تحقیق سه اکوتیپ اویشن شیرازی شامل: 1-اکوتیپ لار، 2- اکوتیپ زرین دشت، 3- اکوتیپ نیریز با دو نوع هورمون بنزیل ادنین وکینتین هر کدام در چهار سطح (5/0، 1 ، 5/1 ، 2 ، میلی گرم بر لیتر)، به صورت یک ازمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. بعد از هشت هفته از جوانه های استریل بدست آمده از قسمت گره برای ریزازدیادی استفاده شد، گره ها در محیط کشت msکامل و سطوح مختلف از هورمون های بنزیل آدنین وکینتین کشت شدند. بعد از گذشت حدود هفت هفته جوانه های باز یابی شده از گره ها اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که: اکوتیپ لار بیشترین میانگین مقایسات گروهی اکوتیپ ها و اکوتیپ های زرین دشت ونیریز در رده بعدی قرار گرفتند. به طور کلی هورمون بنزیل آدنین تاثیر بیشتری نسبت به هورمون کینتین داشت. اکوتیپ لار به نوع هورمون و غلظت هورمون واکنش بهتری نشان داد. بیشترین میانگین طول شاخساره مربوط به اکوتیپ لار، هورمون بنزیل آدنین با غلظت 5/1 و کمترین میانگین طول شاخساره مربوط به اکوتیپ لار، هورمون کینتین با غلظت 5/1 بوده است.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف شوری بر میزان آنزیم های آنتی اکسیدان برگ، ویژگی های مورفولوژیک و عملکرد گیاه کنجد به عنوان شاخصی از مقاومت به تنش شوری، تحقیقی در سال 92-1391 در گلخانه بخش زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل ترکیبی از سه سطح مختلف شوری (شاهد ،4/6 و 4/10دسی زیمنس بر متر) و نه رقم و لاین کنجد (داراب 14، ورامین 2822، یلووایت، داراب2، شیراز، pal، کرج1، داراب1 و دشتستان) بود. با افزایش تنش شوری وزن هزاردانه، ارتفاع گیاه و میزان عملکرد در کلیه ارقام کاهش یافت. تأثیر تنش شوری بر میزان آنزیم های آنتی اکسیدانت برگ به صورت تغییرات معنی دار در مقدار آنزیم پراکسیداز و کاتالاز مشاهده شد. در بین ارقام کنجد، دوره رشد رویشی از 29 تا 54 روز و دوره رشد زایشی از 60 تا 65 روز متفاوت بود. بیشترین میزان عملکرد در شرایط تنش به ارقام کرج1، داراب2 و داراب1 تعلق داشت. ارقام کرج 1، داراب 2 و دشتستان جزئ ارقام مقاوم به تنش شوری و ارقام شیراز، یلووایت و pal جزئ ارقام حساس به تنش محسوب می شوند. میزان تجمع پتاسیم در گیاه با افزایش شوری کاهش معنی داری یافت و میزان تجمع سدیم در گیاه با افزایش شوری افزایش یافت که این افزایش در ارقام متحمل به دلیل مکانیسم دفع سدیم کمتر بود. تجزیه خوشه ای نشان داد که ارقام مورد بررسی بر اساس صفات اجزاء عملکرد در چهار گروه قرار گرفتند که در گروه اول ارقام متحمل جای گرفتند. همبستگی کلیه صفات با عملکرد معنی دار و مثبت بود و بیشترین میزان همبستگی با عملکرد را صفت وزن دانه در بوته (97/0) داشت.

به منظور بررسی بیان ژن nac2a در برگ¬های گندم نان و سه گونه خویشاوند آن بذر گونه¬هایtriticum aestivum، triticum turgidum، triticum boeticum و aegilops crass در گلدان¬های 2 کیلویی کشت شده و گلدان¬ها در قالب یک طرح کاملاً تصادفی چیده شدند. از برگ¬ها دی‏ان‏ای ژنومی و آران‏¬ای کل استخراج و سپس cdnas ساخته شد. با استفاده از نانودراپ غلظت¬های cdna¬ها و دی‏ان‏اها تعیین شد. آغازگرهای اختصاصی به ترتیب برای تکثیر قطعه‏ای از ژن‏های رمز کننده اکتین (شماره دسترسی: ab181991)، به عنوان ژن مرجع، و nac2a (شماره دسترسی:hm027577.1 ) در گندم نان طراحی شد. با استفاده از نرم افزار totallab شدت باندهای تکثیر شده کمی شده و با هم مقایسه شدند. داده¬ها با استفاده از نرم افزار sas مورد تجزیه تحلیل آماری قرار گرفتند. قطعات 480 و 167 جفت بازی از ژن‏های رمز کننده اکتین و nac2a از ژنوم چهار گونه تکثیر شد. نتایج نشان دادند که ایزوفرم nac2a در هر چهار ژنوم a، b، d و m وجود دارد و تعداد نسخه¬های این ژن در ژنوم t. aestivum (aabbdd) و a. crassa (ddmm) با هم برابر و ازt. turgidum (aabb) بیشتر است و تعداد نسخه¬های این ژن در t. boeticum (aa) از سه گونه دیگر کمتر است. با وجود تفاوت در تعداد نسخه‏ها، میزان بیان این ژن در بین چهار گونه تفاوت معنی‏داری نداشت که نشان¬دهنده وجود مکانیزم‏های خاصی برای تعدیل میزان بیان این ژن در چهار گونه می¬باشد. همچنین در ادامه¬ی پژوهش بیان ژن nac2a در برگ، ریشه و ساقه گندم نان (t. aestivum) و گندم دوروم (t. turgidum) بررسی شد. بر اساس مقایسه میانگین انجام شده میزان بیان این ژن در هر سه بافت برگ، ریشه، ساقه تفاوت معنی¬داری وجود دارد که میزان بیان این ژن در هر دو گونه، در بافت برگ بیشتر از ساقه و در ساقه بیشتر از ریشه است. واژه¬های کلیدی: گندم، بیان ژن، nac2a

با استفاده از تکنیک پی¬سی¬آر یک ایزوفرم جدید رمز کننده عامل رونویسی انگشت روی از گیاه هالوفیت aeluropus littoralis جداسازی، همسانه سازی و توالی یابی شد. برای این منظور با استفاده از یک جفت آغازگر که بر اساس توالی ژن alsap1 طراحی شده بود اقدام به جداسازی ناحیه رمز شونده ژن alsap2 شد. طی واکنش پی‏سی‏آر یک قطعه حدود 530 جفت بازی از ژنوم گیاه aeluropus littoralis تکثیر شد. قطعه تکثیر شده همسانه سازی و توالی یابی شد. نتایج نشان داد که قطعه تکثیر شده شامل ناحیه رمز شونده یک ژن zfp می‏باشد. نتایج همچنین مشخص کردند که این ژن دارای یک چهارچوب خوانش باز 480 جفت بازی می‏باشد که یک پروتئین 159 اسید آمینه‏ای را رمز می‏کند.همچنین بررسی الگوی بیان ژن پروتئین انگشت روی در آلوروپوس لیتورالیس تحت شرایط تنش فلزات سنگین انجام شد. نتایج نشان داد که فلزات سنگین مختلف تاثیر متفاوتی روی رشد گیاه و میزان بیان ژن alsap2 دارند. بررسی بیان ژن رمز کننده پروتئین انگشت روی نشان داد که در سطح µm 50 بیشترین میزان بیان ژن مربوط به سرب در زمان 72 ساعت و کمترین میزان بیان آن مربوط به شاهد بود. همچنین مشاهده شد که مقدار فلزات در گیاه بدون تاثیر بر رشد گیاه افزایش یافت. این نتایج نشان می¬دهد که این گیاه ممکن است فلزات سنگین را به خوبی در خود نگه داشته و در این میان ژن alsap2 نقش مهمی بازی می کند. به طور کلی می توان گفت که میزان بیان ژن در گیاه تحت تاثیر نوع فلز، غلظت فلز، اندام مورد نظر، زمان تنش و شرایط تنش تغییر می کند.

تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده ی تولید محصولات زراعی در جهان می باشد. کنجد به طور معمول در نواحی خشک و نیمه خشک که اغلب شرایط خشک باعث مشکلات جدی در تولید می شود، رشد می کند. به منظور بررسی مقاومت به خشکی ژنوتیپ های مختلف کنجد، تعداد 9 ژنوتیپ در سال زراعی 91-1390 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی با دو سطح رطوبتی مطلوب (100 درصد ظرفیت مزرعه) و تنش خشکی (50 درصد ظرفیت مزرعه) و با سه تکرار اجرا شد. نتایج حاصل نشان داد که تنش خشکی باعث تغییر معنی داری در بسیاری از صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی شد. در بین شاخص های تنش مورد ارزیابی شاخص های تحمل تنش (sti)، میانگین هارمونیک (hm)، میانگین بهره وری (mp) و میانگین هندسی (gmp) دارای کارایی بیشتری در شناسایی ژنوتیپ های مقاوم بودند. همچنین از شاخص های بیوشیمیایی کاتالاز دارای توانایی بیشتری در نشان دادن ژنوتیپ های مقاوم از حساس بود. رقم محلی شیراز به عنوان رقم متحمل و رقم یلووایت به عنوان رقم حساس شناخته شدند.

بررسی چند نشانگر بیوشیمیایی و عملکرد دانه لوبیا در شرایط تنش خشکی به کوشش: زهرا اسلامی خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی در جهان است. به منظور بررسی برخی صفات بیوشیمیایی، عملکرد و اجزای عملکرد در ارقام مختلف لوبیا و شناسایی بهترین معیار و مرحله رشد در انتخاب ارقام مقاوم، 10 رقم لوبیا در سال زراعی 91-1390 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در منطقه باجگاه مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش تیمار اصلی (تنش آبی) در دو سطح آبیاری نرمال (100 درصد fc ) و تنش آبی (60 درصد fc ) و تیمار فرعی ارقام لوبیا (10 رقم ) می باشد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تنش خشکی بسیاری از صفات مورد مطالعه را به طور معنی داری تغییر داد. معیارهای بیوشیمیایی دارای بیشترین ضریب اطمینان برای شناسایی ارقام مقاوم بودند. همچنین کاتالاز و پراکسیداز به عنوان بهترین معیار های بیوشیمیایی مقاومت به خشکی شناخته شد. بیشترین تغییرات برای صفات مورد اندازه گیری در مرحله پرشدن نیام صورت گرفت. ژنوتیپ های قرمز اختر، چیتی خمین، چیتی e9، چیتی e10 مقاوم ترین و ژنوتیپ های سفید ژولسی و چیتی صدری حساس ترین و ژنوتیپ های سفید پاک، سفید شکوفا، قرمز ناز، قرمز گلی به عنوان ارقام حد واسط مقاوم و حساس معرفی شدند. واژه های کلیدی : خشکی، عملکرد، کرت های یک بار خرد شده، معیار های بیوشیمیایی

در این پژوهش روشی جدید برای انتقال ژن به جو به واسطه اگروباکتریوم و بدون نیاز به کشت بافت مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور جوهای شش ردیفه رقم ریحان و دو ردیفه رقم ارس در گلخانه کشت شد و ارقام شش ردیفه aydanhanim،maris otter و maris trojan کشت شده در مزرعه برای انتقال ژن انتخاب شدند. با استفاده از سرنگ های بسیار نازک انسولین، باکتری های آگروباکتریوم حاوی پلاسمید pbi121 دارای ژن gus به ناحیه تخمدان گیاه جو تزریق شد. عملیات تزریق در چهار مرحله انجام گرفت که عبارت بودند از مرحله (1) زمانی که سنبله به طور کامل در غلاف برگی قرار داشت، مرحله (2) زمانی که یک سوم از ریشک ها از غلاف برگی خارج شده بودند، مرحله (3) زمانی که دو سوم ریشک ها از غلاف برگی خارج شده بودند و مرحله (4) زمانی که سنبله به طور کامل از غلاف برگی خارج شده بود. پس از پایان دوره پرشدگی بذرها، بذرها کشت شدند و با رسیدن گیاهچه جو به مرحله دو تا سه برگی، استخراج دی ان ای از بافت برگ صورت گرفت. با استفاده از واکنش زنجیره ای پی سی آر برای ژن gus، وجود یا عدم وجود این ژن در گیاهان نسل اول بررسی شد. پس از کاشت بذرهای تراریخته نسل اول، تمامی مراحل بالا جهت بررسی انتقال ژن به نسل دوم نیز انجام شد که در این تحقیق 36 نمونه نسل اول و 10 نمونه نسل دوم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تمامی بذرهای به دست آمده از گیاهانی که در آنها تزریق انجام شده بود تراریخته هستند. تحقیق انجام شده در این پژوهش منتج به معرفی روشی سریع و آسان برای انتقال ژن به جو بدون نیاز به کشت بافت و با کارآیی انتقال ژن بسیار زیاد شد. مشخص شد که این روش هیچ محدودیتی در ژنوتیپ های مختلف جو ندارد و فراوانی انتقال ژن در تمام ارقام استفاده شده برابر بود.

این مطالعه به منظور ارزیابی عملکرد دانه و برخی صفات زراعی و فیزیولوژیکی گندم و همچنین مکان یابی ژن های های کنترل کننده این صفات انجام گرفت. در این مطالعه تعداد 167 لاین خالص نوترکیب (ril) به همراه والدین آنها (serim82 و babax ) در قالب طرح آلفا-لاتیس با دو تکرار در محیط های آبیاری، تنش گرما، خشکی و تنش های توام گرما و خشکی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب در سال زراعی 90-1389 و 91-1390 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس با استفاده از روش حداکثر درستنمایی (reml) نشان داد که اثرات تنش مرکب خشکی و گرمای انتهایی بر صفات بسیار بیشتر از اثر هر یک از این تنش ها به طور جداگانه می باشد. وزن دانه حساسیت بیشتری نسبت به تنش خشکی داشت در حالی که حساسیت تعداد دانه در تنش گرمای انتهایی بیشتر بود. لاین های خالص نوترکیب برای تمام صفات تفکیک متجاوز نشان دادند. تمام صفات به شدت تحت تاثیر اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط (gei) بودند که نشان دهنده کنترل ژنتیکی پیچیده و مستقل این صفات تحت تنش خشکی، گرما و تنش مرکب بود. در تمام محیط ها همبستگی عملکرد دانه با وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و تعداد دانه در متر مربع بالا و مثبت بود، در حالیکه روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی و دمای کانوپی در هر دو مرحله رشد رویشی و پر شدن دانه همبستگی منفی با عملکرد دانه نشان دادند. روز تا سنبله دهی، دمای کانوپی در مرحله پر شدن دانه، وزن هزار دانه و تعداد دانه در متر مربع مهم ترین صفات سازگار به تنش خشکی و گرمای انتهایی بودند. به طور خاص، دمای کانوپی در مرحله پر شدن دانه می تواند به عنوان یک معیار سریع و موثر برای غربالگری تعداد زیادی ژنوتیپ در محیط های تحت تاثیر تنش گرما و خشکی استفاده شود. تعداد 131 نشانگر ssr، 212 نشانگرaflp و 145 نشانگر dart که قبلا توسط مک اینتایر و همکاران (2010) برای تهیه نقشه ژنتیکی جمعیت serim82/babax استفاده شده بود به همراه یک نشانگرest-ssr و یک نشانگر ssr که در این مطالعه بین والدین چند شکلی نشان داده بودند جهت تشکیل نقشه ژنتیکی مورد استفاده قرار گرفتند. این نشانگرها در 29 گروه پیوستگی (lg) منتسب به 20 کروموزوم گندم توزیع شدند. هیچ نشانگری به کروموزوم d3 اختصاص نیافت. تجزیه و تحلیل qtl با روش مکان یابی فاصله ای مرکب (cim) نشان داد که qtl های مهم کنترل کننده صفات، بر روی کروموزوم های b1، d-a1، b2، a4، b4، a5، b5، d-a6 و d-b7 قرار داشتند. مهمترین نواحی ژنومی کنترل کننده صفات روز تا سنبله دهی، وزن هزار دانه و عملکرد روی گروه های پیوستگی b1، d-a1، a4 و d-b7 قرار داشتند. یک qtl بزرگ اثر بر روی گروه پیوستگی d-b7 در فاصله نشانگری acc/cat-10 - cfd0014 برای بیشتر صفات وجود داشت که درصد بالایی از تنوع را توجیه کرد. در فاصله نشانگری 1d-barc0062 - 1d-gdm0111 و در ناحیه یک ژن زودرسی (earliness per se gene) یک qtl بزرگ اثر برای صفت روز تا سنبله دهی یافت شد که می توان از آن برای همسانه سازی موضعی (positional cloning) همانند آنچه در ژن های حساسیت به طول روز (pdp) و بهاره سازی (vrn) انجام گرفته است، استفاده کرد. بیشترین تعداد qtl های هم-مکان روی کروموزوم b1 یافت شدند. هم-مکانی qtlهای کنترل کننده صفات روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی، وزن هزار دانه و عملکرد دانه احتمالا نشان دهنده وجود یک خوشه ژنی برای کنترل این صفات در نزدیکی نشانگر 7d-acc/cat-10 می باشد. qtl های تنش اختصاصی بزرگ اثر در این مطالعه، که در دو و یا هر سه محیط مشترک هستند، می توانند در اصلاح برای محیط های تحت تاثیر هر دو تنش گرما و خشکی مفید باشند. تجزیه و تحلیل qtl با روش دو مکانی نشان داد که اثرات اپیستازی و همچنین اثرات متقابل محیطqtl× بر بسیاری از صفات کمی مورد مطالعه تاثیر گذار هستند. در مجموع 72 qtl اصلی با اثرات افزایشی (m-qtl) و 35 qtl با اثرات اپیستازی (e-qtl) برای تمام صفات (به جز دمای کانوپی در مرحله پر شدن دانه) وجود داشت.m-qtl های کنترل کننده صفات بین یک تا 3/43 درصد از تنوع فنوتیپی صفات را توجیه کردند. از 72 m-qtl، 20 مورد دارای اثرات متقابل با محیط بودند. به طور کلی، اهمیت اثرات اپیستازی کمتر از اثرات افزایشی بود. بالاترین اثر e-qtl ها در کنترل روز تا سنبله دهی (8/11 درصد) مشاهده شد. مقایسه تجزیه و تحلیل qtl با دو روش تک مکانی و دو مکانی نشان داد که 68 درصد از m-qtl ها در روش دو مکانی، در روش تک مکانی cim در همان مکان و یا در فواصل نشانگری مشترک نیز وجود دارند. نتایج تجزیه و تحلیل qtl با هر دو روش نشان داد که نشانگر 7d-acc/cat-10 می تواند یک کاندید برای انتخاب به کمک نشانگر (mas) جهت انتخاب لاین های زودرس با وزن هزار دانه و عملکرد بالا باشد. حضور جابجایی کروموزومی 1bl/1rs سبب کاهش تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در متر مربع و عملکرد گردید. در حالی که وزن هزار دانه، spad، تعداد سنبلچه در سنبله و تراکم سنبلچه در سنبله در حضور این جابجایی افرایش یافتند. بر اساس نتایج این تحقیق جابجایی کروموزومی 1bl/1rsنمی تواند یک منبع مناسب از تنوع ژنتیکی برای افزایش عملکرد دانه در محیط های تحت تاثیر تنش گرما و خشکی باشد.

ویروس ها از جمله عوامل زیانباری هستند که به طور معمول باعث کاهش عملکرد و خسارت اقتصادی می شوند. در نیمه جنوبی کشور ویروس های موزائیک ایرانی ذرت و کوتولگی زبر ذرت از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. درچند سال اخیر ویروس کوتولگی زبر در استان فارس که بزرگ ترین استان تولید کننده ذرت می باشد بصورت طغیانی درآمده و خسارت فراوانی وارد کرده است. شیوع این بیماری یافتن ارقام و لاین های مقاوم یا متحمل را ضروری می سازد. براین اساس با توجه به فراهم بودن شرایط آلودگی طبیعی به ویروس کوتولگی زبر ذرت آزمایشی در قالب طرح بلوک با سه تکرار در تابستان سال 1390 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی زرقان اجرا شد. تیمارها شامل 35 لاین ذرت بودند. طی این آزمایش مشخص شد که ویروس کوتولگی زبر ذرت اثر کاهشی شدید روی ارتفاع بوته دارد و در درجات شدیدتر منجر به عدم تشکیل بلال در بوته می شود. بهترین شاخص برای غربالگری لاینهای متحمل و حساس ارتفاع بوته می باشد. با توجه به درصد کاهش ارتفاع بوته در شرایط بیماری نسبت به نرمال لاین های k3547/5 و k3640/5 و k3615/2 و k3640/3 به عنوان متحملترین لاینها معرفی شدند. به منظور بررسی 35 لاین فوق نسبت به ویروس موزاییک ایرانی ذرت، آزمایشی در قالب طرح کاملأ تصادفی با 15 تکرار در گلخانه بخش ویروس شناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام شد. طی این آزمایش و بر اساس آزمون الیزا مشخص شد که لاین k120 فاقد آلودگی بود و به عنوان لاین مقاوم معرفی می شود. واژه های کلیدی: کوتولگی زبر ذرت، موزائیک ایرانی ذرت، لاین مقاوم، ذرت

چکیده ندارد.

یکی از عوامل محدود کننده در تولید محصولات زراعی از جمله گندم، مسئله شوری است . یکی از راه های مقابله با مشکل شوری، استفاده از ژنوتیپ مقاوم می باشد. از آنجائی که انتخاب مستقیم ژنوتیپهای مقاوم فقط در مناطق شور امکان پذیر است ، به نژادگران در تلاش می باشند تا معیار یا معیارهائی را جهت شناخت این ارقام بدست آورند. یکی از معیارهای مورد استفاده، بررسی تغییرات حاصل از تنش در الگوی الکتروفورزی پروتئین ها و یافتن ارتباط آن، با تحمل و حساسیت ارقام می باشد. بدین منظور شش ژنوتیپ گندم با ذرجات مختلف تحمل، در محیط هیدروپونیک تحت چهار تیمار شوری، 70، 140 و 210 میلی مول نمک طعام (تدریجی یا ناگهانی) قرار گرفتند. نمونه برداری براساس نوع آزمایش ، در زمانهای مختلف صورت گرفت . (مرحله پنج برگی یا دو و ده روز پس از اعمال تنش ) برای تفکیک زیر واحدهای پروتئین کلب نمونه ها، از الکتروفورز ژل یک بعدی با استفاده از تکنیک sds-page استفاده گردید. میزان تجمع باندها با استفاده از دستگاه دانسیتومتری تعیین گردید. بررسی الکتروفورزی پروتئین های کل برگ در تیمارهای نمک و شاهد شباهتهای اساسی را در بین ارقام نشان داد و پلی پیتدی که منحصر به یک رقم خاص و یا مختص به یکی از تیمارهای نمک باشد مشاهده نگردید. در نمونه برداری دو روز پس از اعمال تنش ، تفاوت آشکاری بین باندهای پلی پپتیری مشاهده نگردید، در حالی که در تنش ده روز، دو دو باند 54 و 56 کیلودالتونی تغییرات کمی و کیفی بارز و در برخی از باندهای دیگر تا حدودی شدت رنگ متفاوت مشاهده گردید. مقایسه بین باندهای پروتئینی در تنش کوتاه مدت و دراز مدت نشان داد که اثرات کوتاه مدت تنش شوری، اساسا"تحت وضعیت غیرایستائی بررسی می شوند. در یان فاصله زمانی گیاه در حال تطبیق با شرائط تنش می باشد. اثرات دراز مدت ، احتمالا" در نوعی شرایط ایستائی انجام می گیرد. این شرائط نشان دهنده تصویر واقعی از انطباق و پاسخ گیاه به تنش می باشد. در ژل 15 درصد آکریل آمید، باندهای 15 و 56 کیلودالتونی، در شرایط طبیعی و تنش تغییرات مشابهی نشان داده اند و افزایش غلظت نمک خصوصا در 210 میلی مول منتهی به کاهش در سطح این دو پلی پپتید شده است . با توجه به این که این تغییرات در تمام ارقام صورت گرفته است ، بنظر می رسد نوعی واکنش گیاه به تنش باشد و از آنجائی که روند آنها متفاوت است ، احتمالا به تفاوت در زمینه ژنتیکی و تنوع پذیری هر یک از ارقام در واکنش به شوری ارتباط دارد. تجزیه کلاستر ژنوتیپها براساس داده های کمی و کیفی نوارهای پروتئینی با استفاده از ماتریس عدم تشابه ژنتیکی و با روش upgma صورت گرفت . نتایج نشان داد که در شرایط تنش ، تحمل یا حساس بودن، بیشتر متاثر از الگوی باندینگ می باشد تا شدت تجمع باندها. بررسی های کمی و کیفی نشان داد که در تنش کوتاه مدت ، واکنش ژنوتیپ ها مشابه بوده، لیکن تفاوت بین ژنوتیپ ها در تنش دراز مدت می شود.

تحمل به شوری دو رقم جو بهاره بنامهای افضل (متحمل ) و ریحان (حساس ) و جمعیتهای f1 و f2 آنها درسه سطح شوری (5 و 14 و 25 دسی زیمنس بر متر) در یک آزمایش گلخانه ای در دانشکده کشاورزی شیراز در سال 1377 ، بصورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی، در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند.

در این پژوهش هفت رقم و یک لاین گلرنگ بهاره در شرایط آبیاری مطلوب و محدود در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی همبستگی شاخص پاسخ به خشکی ‏‎dri‎‏ با اجزای عملکرد نشان داد که این شاخص با وزن هزار دانه و شاخص برداشت غوزه در شرایط آبیاری مطلوب و درصد روغن و پروتئین دانه در شرایط آبیاری محدود همبستگی مثبت و معنی داری دارد.بنابراین این صفات در پاسخ به تنش ازاهمیت خاصی برخوردار بوده و احتمالا با ژنهای مقاومت به خشکی رابطه نزدیکی دارند.برای تعیین بهترین شاخص های فیزیولوژیک و بررسی روابط درونی آنها ازتجزیه به عامل ها استفاده شد.