یکی از مهمترین زمینه هایی که شاعران شیعی به طور گسترده درباره آن به سخن سرایی وشعر پرداخته اند، یادآوری مصیبت های خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم، و مرثیه سرایی برای شهدا و کشتگان آنان است. که این زمینه بعد از رحلت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله وسلّم به وجود آمد و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام در سال 61 ه. به اوج خود رسید. ازسویی دیگر در عراق معاصر شاهد شاعران بسیار بزرگ و ارزنده ای هستیم، که در آغاز قرن جدید خود را در تیر رس حوادثی دیدند که قرن گذشته هرگز چنین حوادثی به خود ندیده بود. شاعرانی که با نقل وقایع سیاسی دوران خود وتحولاتی که عراق به چشم خود دیده، تأثیرات به سزایی در شعر اصیل عربی گذاشته اند. از جمله در مراثی، مجال گسترده ای برای بیان موضوعات متعدد فراهم آوردند. بدین لحاظ، نوشته حاضر با بهره گیری از کاوشهای کتابخانه ای و یادداشت برداری و با تکیه بر دواوین شاعران ، رثا را از جهت انواع، انگیزه ها، و زمینه هایش مورد بحث و بررسی قرار می دهد. همچنین با معرفی برخی مراثی أهل بیت علیهم السلام در عراق معاصر، به سیر تحول آنها به تأثیر از رویکردهای مذهبی، سیاسی و اجتماعی توجهی خاص نشان داده است .