فخر و رثا از دیرباز مورد توجه و اقبال شاعران و ادیبان عرب بوده است ، به طوریکه گویا از ابتدای خلقت عرب این دو فن با گوشت و خون آنان عجین گشته است . فخر و رثا از فنون پرکاربرد شعری در ادب عربی هستند ، تا آنجا که هیچ دیوان شـعری را نمی توان یافت که از این دو فـن ، رنگ و بویی نداشته باشد . در این پایان نامه که در پنج فصل تدوین یافته است ، به بررسی فخر و رثا در دیوان شریف رضی ، شهسوار ادب عربی و دانشمند بلامعارض جهان اسلام ، پرداخته ام که به اعتراف همه ناقدان و ادیبان منصف ، در هر دو فن یگانه دوران و بلکه سرآمد روزگار بوده ، مراثی وی جانسوز و فخریات وی سرکوب کننده مدعیان می باشد . به دلیل آنکه اشعار رضی رنگ و بوی سیاست داشته و ضمن دفاع از حریم اهل بیت (ع) چه در فخر و چه در رثا ، بر حق از غصب شده خود که همان خلافت بوده ، پافشاری می نماید ، مورد بی انصافی ناقدان و ادیبان متعصب عرب قرار گرفته است . وی در این دو فن با شاعران بسیاری زورآزمایی می نماید ، تا جائیکه حتی متنبی این اسطوره ادبیات عرب را به هماوردی طلبیده و در مواردی بر او نیز برتری می یابد .

قرآن به عنوان نیکوترین نماد زبان عربی سرشار از جلوه های بدیع و بی بدیلی است که بر آمده از زیر ساخت ها و ارکان اساسی آن همچون صرف، نحو و بلاغت و ... است. در این میان علم صرف با رویکرد های گسترده سهم بسزائی در آرایش این زبان داشته است. ما در این تحقیق بر آنیم تا با بررسی برخی از پدیده های صرفی، اثر آن را در سیاق آیات به بحث بنشینیم لذا در راستای تحقّق این هدف، مطالب ارائه شده به شرح ذیل طرح گردیده است: در باب اوّل با نگرشی به علم صرف زمینه آشنائی بیشتر خواننده را با این علم فراهم نموده ایم که در فصل اوّل تعاریف صرف و در فصل دوم موضوع و در فصل سوم فائده و نهایتاً در فصل چهارم پیشینه ی تاریخی علم صرف عنوان گردیده است. در باب دوم با ارائه شواهد قرآنی به بیان پدیده های صرفی بکار رفته در قرآن مبادرت گردیده و در فصل اوّل آن تأثیر ابواب مزید در لفظ و معنای بعضی از آیات مطرح گردیده است و در پی آن در فصل دوم برخی از کلماتی که به ظاهر مغایر با رویکرد های صرفی به نظر می رسند انتخاب گردیده و آثار احتمالی آن ها بر مضامین آیات بیان شده است و نیز طرح شواهد متأثر از پاره ای تحوّلات صرفی از قبیل ابدال، نحت و ... از مباحث مورد بحث در این فصل می باشد.در فصل سوم با ارائه چند نمونه مختصر از الفاظ به ظاهر مترادف به بیان وجوه اختلاف آنان پرداخته شده است.

چکیده: آرمانشهر، یک جامعه آرمانی و مطلوب در خیال و رویای بسیاری از اندیشمندان بزرگ است که خاستگاه اولیه آن، ایده آلیسم افلاطونی در کتاب جمهوریت می باشد. پژوهش پیش روی به بررسی جایگاه این ایده ی فلسفی در شعر معاصر عربی می پردازد. در این راستا، مطالب در چهار بخش کلی، تنظیم شده است: ابتدا، ضمن معرفی مهمترین آرمانشهرها در گذر تاریخ، نحوه ی ورود اندیشه ی آرمانشهری به حوزه ی شعر و ادب بخصوص مکتب رمانتیسم، بررسی شده است. در بخش دوم به مفهوم دو مقوله زمان و مکان که بخش قابل توجهی از بار معنایی واژه آرمانشهر را دارند، پرداخته شده است. بخش سوم، به معرفی و شرح فنی و محتوایی اشعار معروفی اختصاص یافته است که محمل این ایده ی فلسفی هستند و در بخش پایانی مهمترین درونمایه های ادبیات آرمانشهری به شیوه ی تحلیلی و تطبیقی, بررسی می شوند. کلید واژه ها: آرمانشهر، شعر معاصر، زمان، مکان، درونمایه ها.

چکیده رساله/پایان نامه : این پایان نامه ، پژوهشی پیرامون «کارکرد تصویر هنری در نهج البلاغه، بر مبنای 114 خطابه ی امام (ع) می باشد که با یک مقدمه در مورد هدف از نگارش رساله و پیشینه بررسی تصویر مخصوصاً در نهج البلاغه و روند پژوهش آغاز می شود. این رساله در سه بخش تنظیم شده است؛ بخش اول به بررسی طبیعت تصویر و مسائل مربوط به آن اختصاص دارد. در بخش دوم روش های تصویر آفرینی در نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفته است. بخش سوم نیز خطبه های صدوچهارده گانه نخست نهج البلاغه را از نظر اقسام تصویر و مولفه های آن مورد بررسی و کنکاش قرار داده است و از آنجا که در تمامی خطبه ها چه کوتاه و چه طولانی پدیده تصویر هنری را می توان مشاهده نمود اکثر تصویرهای برجسته را ذکر و بررسی نموده و از برخی موارد چشم پوشیده ام چرا که تصویر در خطبه های امام موج می زند و بررسی تمامی تصاویر و مولفه ها در 114 خطابه ی امام در این نوشتار ممکن نیست و از صدها برگ نیز تجاوز می نماید.

شعر ابن معتوق به گفته برخی از بزرگان دارای اهمیت است .چرا که از طرفی اصول اعتقادی شیعه را در جاهای مختلف شعرش بیان کرده است و از طرف دیگر اسلوبی است که او برخلاف اصل رایج دنبال کرده است و آن بساطت ، لطافت ، رقت و دوری از تصنع در شعر است .ولی متاسفانه با وجود زیبایی های شعر ابن معتوق ،کار مستقل و قابل توجهی درباره این دیوان انجام نشده است و این شاعر عرب برای بسیاری از علاقه مندان به ادبیات عصور پیشین ناشناخته بوده و تنها یک کتاب درباره زندگی فردی و ادبی شاعر نوشته شده ، که برای شناساندن این شاعر دیر آشنای عرب کافی نمی باشد. برخی عقیده افراطی ابن معتوق درباره اهل بیت-به گمان اهل تسنن- را علت این امر می دانند که آن ها به انگیزه عدم گسترش این افکار مانع انتشار شعر ابن معتوق می شدند .ولی جذابیت شعر او مخصوصا لطافت غزلش مانع از شهرتش در عصور پیشین نشد. ا با روشن شدن کلیاتی درباره ی موضوع اصلی رساله و بیان فرضیات و پیشینه ی تحقیق و روش کار اینک به فصل بندی رساله اشاره می شود. رساله ای که پیش رو دارید، شامل سه فصل زیر است: فصل اول :زندگی فردی شاعر و بررسی اوضاع ادبی عصر ابن معتوق این فصل به معرفی شاعر و رونمایی از دیوان و خصایص کلی آن و دیدگاه بزرگان ادب درباره ی ابن معتوق پرداخته و سپس اوضاع فرهنگی و ادبی عصر عثمانی به طور مختصر بیان شده است. فصل دوم:بیان اغراض شعری دیوان از میان اغراض ادبی دیوان ،به مدح، بطور کلی و سپس مدح نبوی از پیدایش تا شکوفایی و عوامل نشات آن و مدح اهل بیت و مدایح خانی مورد بررسی قرار گرفته است و بعد از مقدمه ای درباره پیشینه ی آن، این غرض در دیوان به همراه نمونه های شعری و زیبایی های آن ارائه شده است. از آنجا که اکثر قریب به اتفاق دیوان را مدایح تشکیل داده است،تکیه ی این رساله بر این غرض تعلق ب گرفته است و بخش عمده ی تحقیق را تشکیل می دهد.در ادامه، فن غزل در دوره عثمانی و در دیوان ابن معتوق معرفی شده و سپس انواع غزل از جمله غزل عذری ، غزل حربی و غزل زن عربی با نگاهی نقد گونه بر عناصر خیال و عاطفه مورد توجه واقع شده است. فصل سوم:نقد و بررسی در این فصل که مهمترین فصل پایان نامه است،شعر ابن معتوق از نظر عنصر خیال و عاطفه وویژگی های لفظی و معنایی و کاربرد صنایع ادبی در دیوان به همراه نمونه های شعری مورد نقد قرار گرفته است.

شعر جاهلی از مقام ومنزلت والالیی در تاریخ ادبیات برخوردار است. لبید بن ربیعه یکی از شاعران برجسته ی شعر جاهلی است .او یکی از اصحاب معلقات به شمار می آید و معلقه ی او چهارمین معلقه در میان سایر معلقات است.در شعر او مضامین مختلفی چون حکمت، رثا، فخر، وصف و... یافت می شود.پژوهش پیش روی به بررسی زندگی، شخصیت، آثار لبید و مهم ترین مضامین شعری او پرداخته است.

این پایان نامه با نگاهی نو، به کارکرد مثل در قرآن می پردازد و شامل دو بخش می شود که در بخش اول تعریفی جامع از مثل ارائه کرده و تعابیر مختلف آن را در قرآن بررسی می کند و انواع مثل های قیاسی طبیعی و داستانی و اهداف و کارکرد آنها را در مسیر القاء پیام های کلیدی قرآن به مخاطب، مورد مطالعه قرار می دهد و در بخش دوم، تمثیل های قرآنی از منظر زیبایی شناسی ادبی و بیانی مانند ایجاز، تصویر سازی، تناسب لفظ و محتوی و سیاق تألیفی بررسی می گردند . فصل های پایانی به تحلیل ویژگی های مثل های تمثیلی و غیر تمثیلی قرآن و کارکرد های ادبی و تربیتی آنها می پردازد و آماری از تعداد مثل های قرآنی با ذکر اختلاف نظرهایی درباره ی آن ارائه می کند

ادبیات یک کشور همیشه تحت تأثیر عوامل و رخدادهایی است که در آن رخ می دهد.در واقع عوامل محیطی در ادبیات یک کشور تأثیر مستقیم دارد.سیاست از جمله عواملی است که به صورت مستقیم با زندگی مردم در ارتباط است.مردم عراق نیز به دلیل اینکه حاکمیت خود را در زمان عثمانیان از دست داده بودند به دنبال این بودند که به استقلال دست یابند.

این رساله دربردارنده ی یک مقدمه و سه باب است که باب نخست از دو فصل و دو باب دوم و سوم هر کدام از سه فصل تشکیل شده است. در باب نخست، خاستگاه رویکرد تراژیک در سروده های خلیل حاوی مورد بررسی قرار گرفته است؛ منظور از خاستگاه در این بخش از پژوهش آن دسته از عواملی است که در شکل گیری، ماندگاری و نمود بینشی تراژیک و سرشار از اندوه، نومیدی و احساس شکست و ناکامی شاعر، تأثیری انکارناپذیر دارد. فصل نخست این باب به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی- تمدنی لبنان در زمان شاعر پرداخته است. محورهای اصلی این بخش از جستار عبارت اند از: فاجعه ی مصیبت بار فلسطین در سال 1948م، تصمیم جمال عبدالناصر، رئیس جمهور مصر جهت ملی سازی کانال سوئز در سال 1956م، بروز جنگ داخلی در لبنان در سال 1958م، وقوع کودتای نظامی در لبنان و آغاز آشوب های داخلی در سال 1961م، شکست قیام بزرگ عربی از اسرائیل در جنگ ژوئن 1967م و سرانجام پیشروی نیروهای اسرائیلی در خاک لبنان در ششم ژوئن 1982 م. نگارنده تلاش کرده است تا در فصل دوم با بررسی و تأمل در ابعاد گونه گون زندگی، تحصیل، اندیشه، محتوا و مضمون آثار شعری خلیل حاوی و عوامل احتمالی تأثیرگذار بر مرگ او، به واکاوی شخصیت این شاعر و اندیشمند بزرگ دست یازد. در باب دوم رساله ی پیش رو، نمود سازه های تیرگی، تباهی و ویرانی در رویکرد تراژیک سروده های شاعر مورد توجه قرار گرفته است؛ منظور از رویکرد تراژیک، درونی شدن باور نومیدی و شکست و فراگیر گشتن اندیشه ی نابودی، مرگ و تباهی در ذهن شاعر و بروز آن در مفاهیم و واژگان سروده های اوست. فصل نخست این باب به بررسی نمود تیره ی دو مفهوم «پری» و «عشق» در سروده های خلیل حاوی اختصاص یافته است؛ مبانی اندیشگانی که نگارنده در این بخش بر آن ها تکیه نموده است، عبارت اند از: بازگشت به بی گناهی و پاکی نخستین و دوری جستن از پلیدی دوران معاصر و دیگر، توصیف و تصویر عشق کام نایافته ی شاعر به میهن عربی و بانوی شاعر عراقی. فصل دوم باب دوم نیز به بررسی نمود اگزیستانسیالیسم در شعر و اندیشه ی این شاعر پرداخته است، مبانی اصلی شکل دهنده ی این فصل عبارت اند از: بررسی رابطه ی میان مرگ و گناه؛ رابطه ی میان پریشانی، نگرانی و دلهره با احساس گنهکاری؛ توجّه به زمان به عنوان محور اصلی بودن هستنده در جهان و نمود احساس بی قراری و نا امنی و در فصل سوم این باب، نمود ادبیات ویرانشهری با بررسی ویرانشهر جهانی و ویرانشهر عربی در سروده های حاوی مورد توجه قرار گرفته است. مهمترین مولفه های این فصل عبارت اند از: ایستایی زمان، تداخل زمان در مکان، واکنش انسان معاصر در برابر سترونی و ایستایی زمان، حاکمیت پلیدی و شر و تباهی بر جهان، بازتاب نجوای شاعر با پاکی به افسانه پیوسته ی انسان نخستین و ترسیم کشمکش پاکی و پلیدی. باب سوم رساله ی حاضر به بررسی نمود سازه های خیزش فرهنگی و تولد دوباره در سروده ی خلیل حاوی اختصاص داده شده است. نگارنده در فصل نخست این باب، شخصیت و اندیشه ی خلیل حاوی را در آرمان خیزش عربی مورد توجه قرار داده است. دیباچه ی این فصل، بیان جهت گیری خلیل حاوی نسبت به فرهنگ است و بخش اصلی نوشته با واکاوی شعر بلند «البحار و الدرویش» از دفتر رودبار خاکستر آغاز گشته، با بررسی چکامه ی زیبای «الجسر» از همان دفتر و همچنین شعر بلند «رساله الغفران من صالح إلی ثمود» از دفتر تندر زخمی ادامه یافته و با چکامه ی «ضَبابٌ و بُروق» از همان دفتر (تندر زخمی) به پایان رسیده است. فصل دوم به بررسی پیوند میان آنیما از انگاره های روانشناسی یونگ با زایش دوباره در فراخوان خیزش حاوی پرداخته است. در این بخش از رساله پس از ترسیم دورنمایی از آفاق اندیشه ی خلیل حاوی، پیوند میان آنیما و تولّد دوباره و کیفیت تجلی کهن الگوی آنیما- در آن دسته از سروده های خلیل حاوی که ذیل عنوان «تولد دوباره» قابل واکاوی می باشند- در دو دفتر شعر «نهر الرماد» و «بیادر الجوع» مورد واکاوی قرار گرفته است و عوامل زمینه ساز این نوع تجلی در ذهن و زبان شاعر به شکل ضمنی مورد توجه قرار گرفته است. فصل فرجام بخش این رساله نیز به واکاوی نمادهای خیزش در سروده های خلیل حاوی اختصاص یافته است. نویسنده در این فصل، به واکاوی نمادهایی مانند مسیح مصلوب، خضر و لَعازَر در حوزه ی نمادهای دینی، صاعقه و توفان، نمک و گوگرد و غار و باد در گستره ی طبیعت و تموز(بعل)، ایشتر(عشتار) و فینیق(ققنوس) در گستره ی اساطیر پرداخته است.

یعد الشاعر المناضل مظفر النواب من أهم شعراء جیل ما بعد روّاد الحداثه و رائد الحداثه العامیه فی العراق ، و کان و لا یزال یضطلع بدور بارز فی نشر الوعی و فضح الممارسات الإنهزامیه للسلطه کما له دور بارز فی الإبداع الشعری ، هذه الرساله محاوله لدراسه جانب من مظاهر التجدید فی شعره الفصیح دراسه تحلیلیه حیث قسمناها علی ثلاثه أبواب ، تناولنا فی الباب الأول صوره الشعریه و فی الباب الثانی اللغه الشعریه وأما فی الباب الثالث فقد تناولنا الإیقاع حیث أهم الأوزان الشعریه التی وظفها فی شعره ، یمثّل شعر مظفر النواب انعکاساً لحیاه الفقراء و المضطهدین و صدی للحنین و الشوق و الوفاء و العاطفه الصادقه تجاه معاناه أخیه الإنسان . و یمتاز شعره بالدقه فی التصویر و التعبیر السهل الممتنع یستعمل کل المواد المتاحه و المتوفره من عامیه و فصحی بإبداع فیکون عالماً حقیقیاً فیه کون و لون و حرکه و موسیقی و تجدید أسلوباً و مضموناً .

: غاده السمان شاعر سوری عصر معاصر است که زن ، عشق ، تبعیض و تعصب ستیزی از بن مایه های اصلی اکثر اشعارش می باشد. در جهان او را بیشتر بعنوان نویسنده می شناسند، و به خاطر وجوه مشترکی که با فروغ دارد او را « فروغ شعر کشورهای عربی » نامیده اند. فروغ شاعرایرانی ست که از اجتماع و عشق و ...با زبانی ساده و روان سخن رانده است و با اشعارش ، فریاد اعتراض خود را بر ضد عوامل انحطاط جامعه آشکارا بیان کرد. در این نگارش ، نگارنده ،زندگینامه و اشعار دوبانوی شاعر را مورد بررسی قرار داده و تشابه و اختلاف در مضامین را بر می شمرد و به این نتیجه می رسد که چگونه دو شاعر در دو برهه ی زمانی نزدیک بهم تا این اندازه می توانند از مشابهت برخوردار باشند و از دریچه احساس و عاطفه ی این دو زن ، جهان و مسائل موجود در آن را بنگرد ، و به اندیشه ای نو و بدیع در تطبیق میان ادبیات فارسی و عربی دست یابد

آغاز قرن بیستم، طلیعه ی تحولاتی شگرف در سطح جوامع انسانی بود. این تحولات، هنر و به ویژه شعر را تحت تأثیر خود قرار داد. لذا شعر این قرن، پژواک همه ی جریانات و تحولاتی شد که انسان تجربه می کرد، یکی از مهم ترین این پدیده ها که بازتاب آن را در اشعار «جمیل صدقی الزهاوی» و «معروف الرصافی» می توان جستجو کرد، زنگار جهلی است که اذهان عوام گرفتار آن بود، و شعر آن دو از تیررس شراره های این بحران به دور نماند و آن ها با انعکاس آسیب های جهالت و سفاهت در شعر خود، کوس بیداری را به صدا در آوردند تا لوای شعر اصلاح طلب را در بستر کهن ادبیات عرب به اهتزاز درآورده باشند و نغمه های تجدید دعوت به علم و اندیشه را در روح نسل آینده به ودیعه بگذارند. این نغمه های دعوت به علم و رهایی از جهل در طراوت بخشیدن به شعر عراق و احیای دیباچه ی هنر شعری رصافی و زهاوی نقش به سزایی داشت. در این پژوهش ابتدا به اوضاع سیاسی ، اجتماعی و ادبی عراق پرداخته و سپس معنا و مفهوم علم و جهل از دیدگاه های مختلف و در ادامه عوامل جهل واکاوی شده است. در انتها، معنای این دو واژه در خلال اشعار زهاوی و رصافی مورد بررسی قرار گرفته است.

مقامات به داستان هایی با نثر مسجّع و متصنّع اطلاق می گردد که توسط بدیع الزمان همدانی (358هـ)به وجود آمد و ادامه و پرورش آن، توسط حریری(446هـ) صورت گرفت. سپس با ظهور زمخشری (467هـ)، مقامات با سبکی متفاوت از مقامات آن دو به نگارش درآمد. سعی ما بر این است تا با مقایسه مقامات زمخشری با قبل از خود، وجوه اشتراک و افتراق مقامات و میزان تأثیرپذیری آن نمایان گردد. در فصول اولیه، ابتدا از مقامه و مقامه نویسی یاد شده و سپس با بیان زندگی نامه آن ها، وجوه بیانی و بدیعی مقامات مورد مقایسه قرار گرفت. در فصل چهارم با بررسی موضوع، اسلوب و اغراض در مقامات و مقایسه آن ها با یکدیگر، قابلیت های نمایشی مقامات بررسی شد. در فصل پنجم با بررسی تطبیقی مقامات، جنبه های اخلاقی و اجتماعی و نحوه انعکاس آن در مقامات بیان شده است. در فصل ششم با ذکر نکاتی از ساختار دستوری مقامات به مقایسه دایره واژگان آن پرداخته شده که هر یک از این فصول به طور کلی به بررسی مباحث جدید می پردازد. نتایج بحث حاکی از آن است که زمخشری با شکستن اسلوب رایج مقامه نویسی، بر مقامه نویسان بعد از خود نیز تأثیر گذاشته و اسلوب او مورد تقلید قرار گرفته است.

رساله حاضر تلاشی است اندک پیرامون نگرشی برنامه نگاری با تأکید بر رسائل صاحب بن عباد. صاحب بن عباد از نویسندگان ، شاعران و دانشمندان بزرگ قرن چهارم می باشد . او از اولین وزیران بزرگ ایرانی ودوستدار علم و ائمه اطهار بود .این رساله شامل چهار باب است که مطالبی پیرامون نامه نگاری وانواع رسائل و آداب و رسوم نویسندگی در عصر جاهلی وخصوصیات نامه نگاری در عصر اسلامی وانواع رسائل در عصراموی ونیز رسائل وانواع دیوان ها در عصرهای مختلف عباسی تاقرن چهارم را بیان می کند .علاوه بر آن زندگی نامه صاحب بن عبادو شخصیت علمی وادبی اوونیز اوضاع سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی زمان او مورد بررسی قرار می دهد، وبه بیان رسائل صاحب بن عباد از نظر ارزش تاریخی وادبی ومضامین وصنایع ادبی به کار رفته درآن ها، می پردازد. هدف این رساله ، آشنایی با نامه نگاری وویژگی ها وانواع آن ، ومعرفی شخصیت ممتاز صاحب بن عباد نویسنده و کاتب معروف قرن چهارم می باشد . نگارش این رساله ، به روش پژوهشی، کتابخانه ای واستفاده از منابع و مآخذ مربوطه وفیش برداری ، بوده و اطلاعات ، بوسیله کتاب ها و مقالات و مجلات و سایت های اینترنتی ، گردآوری شده است .

رساله ای که پیش رو دارید، با هدف تحلیل ساختار روایت و واکاوی عناصر داستان های کوتاه نویسنده معاصر سوری زکریا تامر و تطبیق آن با داستان های غلامحسین ساعدی نگاشته شده است. هدف از تطبیق آثار دو نویسنده معاصر سوری و ایرانی، به هیچ وجه ثابت کردن تأثیر پذیری این دو نویسنده از یکدیگر نیست،بلکه پژوهش حاضر می کوشد تا نزدیکی دیدگاهها و شباهت ساختاری آثار این دو نویسنده هم عصر را بررسی کند.شباهت های ساختاری و ژرف ساختی مو جود در داستان های این دو نویسنده و همعصر بودن آن ها نگارنده این رساله را بر آن داشت تا از بین نویسندگان متعدد عربی و فارسی زبان،به تحلیل ومقایسه آثار ایشان بپردازد.برای نیل به این مقصود،تمام مجموعه های داستان کوتاه ساعدی،با عناوین:شب نشینی باشکوه،ترس و لرز،عزاداران بیل،دندیل،واهمه های بی نام و نشان،گور و گهواره و آشفته حالان بیداربخت را برگزیده ایم و از میان مجموعه های داستان کوتاه تامر،5 مجموعه نخست او تحت عناوین: صهیل الجواد الابیض،الرعد،دمشق الحرائق،الربیع فی الرماد والنمور فی الیوم العاشر که از لحاظ زمانی هم عصر با آثار ساعدی بوده است،انتخاب شده است

رساله حاضر با هدف بررسی پدیده بیگانگی در داستان های نویسنده و شاعر فلسطینی جبرا ابراهیم جبرا و واکاوی عناصر داستان و ساختار روایت شناسی این داستان ها و ارتباط این عناصر و ساختار با مفهوم بیگانگی به رشته تحریر در آمده است. در عصر کنونی ساکنان سرزمین فلسطین به دلیل رویارویی با بحران هایی مانند آوارگی و غربت، ترس از استعمار و فشارهای اقتصادی و سیاسی، بیش از دیگران گرفتار بیگانگی بوده اند. جبرا ابراهیم جبرا از ادبایی است که به دلیل هم زمانی با فاجعه فلسطین، احساس غربت ناشی از آن را در آثار خود منعکس نموده اند. سه داستان السفینه، البحث عن ولید مسعود، و الصیادون فی شارع ضیق از برجسته ترین رمان های او در تجلی بیگانگی به شمار می رود. در این پژوهش پس از ارائه کلیات مربوط به ادبیات فلسطین و زندگی و آثار ادبی جبرا و شرح انواع بیگانگی و عناصر داستان و مباحث روایت شناسی در بخش اول، سه داستان یاد شده، در بخش دوم مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفته اند. مفهوم بیگانگی با صور گوناگون آن در این داستان ها معرفی شده و ارتباط عناصر داستان، ساختار روایت شناسی با این مفهوم نشان داده شده است.

دو قرن چهارم و پنجم هجری، عصر طلائی شعر عربی در ایران به حساب می آیند؛ به طوری که در تمامی نواحی ایران جنبش عظیمی را در رابطه با شعر عربی شاهد هستیم. یکی از این نواحی که سهم عمده ای در رشد و شکوفایی شعر عربی در ایران داشته، اما هنوز در رابطه با آن پژوهشی صورت نگرفته، سیستان است. حال آنکه ایالت سیستان خصوصا چهار شهر زرنج، سیستان، غزنه و بست در آن،از مهمترین مراکز علمی و ادبی ایران در قرن چهارم و پنجم محسوب می شده است. از اینرو پژوهش حاضر در نظر دارد با بررسی مسائل مختلف و مهمی همچون حدود جغرافیایی سیستان، ویژگی های شعر عربی، پیشگامان شعر عربی و آنگاه بررسی اغراض و عناصر زیبایی شناسی در شعر عربی سیستانیان، بخشی از مباحث مربوط به شعر عربی در سیستان را فرا روی خوانندگان گرامی قرار دهد.

کتاب " الرحلات الخیالیه فی الشعر العربی الحدیث"، اثر محمد الصالح السلیمان است که در سال 1999 در دیرالزور به چاپ رسید. از جمله موضوعات مورد بررسی در این کتاب می توان به انواع سفرنامه های خیالی، موضوعات این گونه سفرنامه ها، منابع فرهنگی و ادبی و علمی و دینی آن و انگیزه ی شاعران در روی آوری به نگارش این گونه سفرنامه ها اشاره کرد. وی در این اثر به بررسی سفرنامه های خیالی چندین شاعر از جمله معلوف، زهاوی،ابن شهید، معری، محمد فراتی، عباس محمود عقاد، نسیب عریضه،قلعچی، الهمشری،فقی، انیس خوری المقدسی می پردازد. محمد الصالح السلیمان به طور کلی سفرهای خیالی را به چند نوع تقسیم نموده و برای هرکدام، شعری از شاعران فوق را گواه و شاهد برمی گیرد.

کتاب "جنبش طالبان، از پیدایش تا سرنگونی" نوشته "محمد سرافراز" در باره یک جنبش شبه نظامی متحجر و تندروی مذهبی سخن به میان آورده که در سال 1994م در افغانستان به قدرت رسید و در سال 2001م و پس از حوادث 11 سپتامبر سرنگون شد. در این کتاب به بررسی جغرافیای سیاسی مذهبی افغانستان پرداخته است. نقش قدرت های بزرگی همچون آمریکا، انگلیس، ایران، پاکستان و عربستان در این کشور از جمله مسائلی است که با شیوه ای علمی و منطقی پرده از آن برداشته شده است. در مرحله بعدی سطوح مختلف تحلیلی در موضوعات سیاسی، فرهنگی، مذهبی و اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان پس از بیان پیشینه تاریخی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی این جنبش به پایان کار آن اشاره می کند. شیوه ای که در این پژوهش انتخاب شده ، روش اسنادی همراه با بهره گیری از مطالب نوشتاری مثل کتاب و مقاله و مصاحبه ها و تحقیق در مستندات و ادله های موجود است .تحلیل مسائل مربوط به پیدایش جنبش طالبان و سقوط آن به صورت تحقیق در دیدگاه های مختلف پیرامون این قضیه و نیز به شیوه تحلیلی خواهد بود .

اگزیستانسیالیسم یا وجودگرایی از جدیدترین مکاتب فلسفی غرب در قرن20 است که تصویرگر اضطراب و تشویش مردم جهان پس از جنگ های جهانی بوده و تأثیرات بنیادینی بر ادبیات جهانی نهاده است. اندیشه های این مکتب از اوایل دهه ی50 و به دنبال تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی سوریه بعد از استقلال، در ادبیات داستانی این کشور پدیدار گشت و به طور قابل ملاحظه ای بر نویسندگان دهه ی60 و به شکلی ضعیف تر بر نویسندگان دهه ی70 تأثیرگذاشت. رساله ی حاضر با تکیه بر آثار مطاع صفدی؛ نماینده ی جریان اگزیستانسیالیسم در دهه ی50، زکریا تامر و هانی راهب؛ نمایندگان دهه ی60 و جرج سالم نماینده ی دهه ی70، به بررسی این تفکرات بویژه در دهه ی60 می پردازد و از این رهگذر درصدد است تا تأثیرپذیری ادبیات داستانی معاصر سوریه از ادبیات غرب و جریان های فکری-فلسفی آن را به طور ملموسی نشان دهد. واکاوی آثار این چهار نویسنده ی سوری که اگزیستانسیالیسم بیشترین نمود را در آثارشان دارد، به خوبی بیانگر تأثیرپذیری داستان های این سه دهه از فلسفه ی اگزیستانسیالیسم است و حکایت از آن دارد که در آثار داستانی معاصر سوریه خطوط داستان بیشتر از اگزیستانسیالیسم الحادی که بیش از اگزیستانسیالیسم ایمان‏باور در کشورهای عربی رواج یافته بود تأثیر پذیرفته و ردپای اندیشه و خطوط فکری سارتر، کامو و کافکا را بیشتر از سایر نویسندگان می توان در این داستان ها دنبال نمود. ضمن آنکه مؤلفه های پوچ گرایی، غربت و بیگانگی، وانهادگی و پرتاب شدگی، آزادی و اختیار، حذف ارزش های اخلاقی، عصیان و شورش، مسئولیت، احساس گناه، مرگ اندیشی و سرانجام یأس و بدبینی را از مهمترین مفاهیم و مقولات اگزیستانسیالیستی در داستان های معاصر سوریه نشان می دهد. این رساله با رویکردی تحلیلی-تطبیقی سعی نموده است که در عین تحلیل مؤلفه ای در یک داستان، نمونه هایی متناسب با آن از متن عربی به همراه ترجمه ی آنها بیاورد و آن داستان را با نمونه ی غربی اش در صورت وجود، تطبیق نماید.

بیداری اسلامی جریانی است که از سال 2011 در بیشتر کشور های عربی آغاز شده است واکنون نیز همچنان ادامه دارد . یوسف القرضاوی ، یکی از شاعران بیداری اسلامی محسوب می شود که دو دیوان شعری به نام های «لفحات ونفحات» و« المسلمون القادمون» دارد .این دیوان ها در بردارننده ی قصاید بسیار ارزشمندی است و بیانگر زبان روان و اندیشه ی واقعیت گرا شاعر است و سهم بسیاری در بیان مشکلات و مسائل مردم دارد ورساله ی حاضر،پژوهشی است پیرامون مضامین شعر یوسف القرضاوی،شاعر معاصر مصری.

شایدبتوان گفت کتاب نوگرایی درتمامی ابعاد شعرمینگردبخصوص شعرعرب وقانونهای جاری برشعرمدرن رادرخلال شعرافرادی مثل حاوی نشان میدهد شعر سندباد درهشتمین سفرش ووجوه سندباد اعراض معنادار آدمی ازدنیای بیرون ومکاشفه وسیروسلوکش دردنیای درون را به تصویر میکشدوسعی درپرده برانداختن از نیات واهداف والای انسانی نهفته دراین اشعار رادارد نویسنده نوگرایی را نوعی طغیان مثیت وسازنده برتحولات سیاسی واجتماعی وفرهنگی زمان میداند عواملی که نمی توان تاثیرشان رابرادب نادیده گرفت لیکن ذات فرد را اهم امور میداندچراکه درپی پافرانهادن ازط ذات محدودیتهای دنیای بیرون راحقیر میشماردپس عصیان برخود سنگ بنای شعر مدرن است گرچه دراین بنا نیم نگاهی به موروثات گذشته ومفاهیم ان دارد.دراین اثر طرزتفکرحاوی اهمیت خاص داشته وعقیده وی که ادبیات درمحدوده تاریخ نمیگنجد وتلاش برای ارجاعات تاریخی وتفسیر موضوعی رمانتیسم راضربه زننده به شعروشاعری میداند حاوی شاعر سه نسل حال وگذشته وآینده استنویسنده راه نوگرایان را از سنت شکنانی که نوعی غریب گویی وبرهنگی سخن را اشاعه میدهند جدامیداند چراکه جز واژگانی وارداتی چیزی بر ادب نیفزوده اند نویسنده اشعار شاعرانی مثل بدرشاکرسیاب وآدونیس ومحمد الماغوط راازنظر گذرانده وحظ بردن از اشعارشان رابه خواننده وگذار میکند.

این پژوهش به زیبایی شناسی در شعر نزار قبانی می پردازد، او یکی از شاعران برجسته عصر جدید است که برای عاشقان شعر عربی در حدود سی وپنج مجموعه شعری از خود برجای گذاشته ، مفهوم زیبایی را در انواع مختلف آن بکار گرفته ودر شعر خود از تشبیه ، استعاره و کنایه بهره جسته است ، او هنگامیکه تصویری را در ذهن خود ایجاد می کرد می خواست که هر چیزی را به شعر تبدیل کرده خواننده را همراه وهمسفر خود کند ، پس اوشاعر خیال پرداز وتصویر گر زیبایی است، این پژوهش سعی دارد مفاهیم زیبایی واهمیت آن را در زندگی ما بطور عام نشان دهد ،ونقش اساسی که نزار قبّانی در طول زندگی شعری وادبی خود ایفا نموده است ، بر این اساس به بعضی نمونه ها تا جائیکه دراین پژوهش امکان داشت اشاره کردیم ، مخصوصا تصویرگری زن که ستون فقرات شعر او می باشد ،پس بدین سان شاعر زن و زیبایی نامیده شده است ، زندگی و پیگیری راههایی که در زمینه هنر و اطلاع یافتن از زیبایی شناسی شعر و نثر او می باشد پس به مقدار بضاعتمان خواسته ایم که از آن دریای پر خروش متلاطم از کلمات و استفاده بی نظیر و خاصی که شاعر از آن کرده ،و باعث شده که مدرسه مستقلی از شعر عربی معاصر بوجود آید راتدوین کنیم پس بیهوده نیست که اورا شاعر زیبایی ها بنامیم ، و این نوع از شعر، شاعر را به تقدیس زیبایی در همه ی پدیده های زندگی رهنمون می سازد، پس والاترین الفاظ را درباره آن بکار می گیرد، و اوست که عاشق زندگی است و هر کسی شعرش را بخواند او را دنیای از شوق و شیفتگی که از آن نمونه های از احساس زیبایی شناسی شکفته می شود را می بیند.

چکیده دانش نحو یا همان دستور زبان عربی در سیر تحول و پیشرفت خود، راهی بس طولانی را پشت سر نهاده تا از پس روزگاران کهن ، با تلاش زبان شناسان و دانشمندان بسیار به گونه مدون و امروزین خود به دست ما رسیده است . مهم ترین انگیزه پیدایش و البته تکامل آن را باید پس از ظهوراسلام و در دهه های نخستین قدرت گرفتن و به حکومت رسیدن مسلمانان جست و جو کرد. آن گاه که عرب های مسلمان با افزودن بر گستره ی نفوذ اجتماعی و جغرافیایی حکومت خود ناگزیر با مردمانی از نژاد های دیگر در آمیختند . نتیجه طبیعی چنین آمیزشی ، دگرگونی در مظاهر زندگی و آداب و رسوم هر دو نژاد – عرب و غیر عرب – بود . بر این اساس ، رفته رفته ، زبان ایشان نیز دسخوش تغییراتی شد و پس از مدت کوتاهی به اشتباهات گفتاری یا همان پدیده ی ( لحن) انجامید. در این میان، قرآن کریم و نگهداری از آن،که از جایگاه ویژه ای نزد عموم مسلمانان برخوردار بود، ایشان را برآن داشت تا ازنفوذ این اشتباهات و غلط گویی ها در خوانش قرآن و در نتیجه، تحریف آن جلوگیری کنند . علاوه بر این تلاش عمومی ، عرب زبانان انگیزه ی دیگری نیز برای مبارزه با پدیده ی ( لحن ) داشتند و آن حفظ زبان نیاکان و مادریشان بود . با این انگیزه ها ، اندک اندک دانشمندان، دستور زبان عربی را از لابه لای گفته ها و نوشته های فصیح و در رأسشان ، قرآن کریم ،استنباط و تدوین نمودند تاهم عرب زبانان و هم عربی آموزان را هم از اشتباه در خواندن قرآن کریم ، به عنوان کتاب آسمانی و متنی مقدس و هم از سهو و خطا در گفتار باز دارند . در این میان، ( سیبویه ) و اثر جاوید او ( الکتاب ) از جایگاهی ویژه برخوردارند . این اهمیت ویژه به اندازه ایست که می توان آن دو را بنیان گذار دانش نحو و الگویی برای تمام نحویان و زبان دانان در رشد و تکامل دانش نحو ، به گونه تدوین یافته ی آن دانست. از طرف دیگر، از آن جایی که دانش تفسیر از دانش های زبانی ، از جمله ( نحو ) ، جدایی ناپذیر است و چنان چه از نوشته های مفسران و آنان که پیرامون اعجاز بیانی قرآن کریم نگاشته اند بر می آید ، تاثیر سیبویه و نظرات وی به خوبی در آراء ایشان و در نتیجه تدوین دانش تفسیر نمایان است ، به گونه ای که می توان گفت ، تاثیر سیبویه در توجیه و تفسیر جنبه ی زبانی قرآن کریم ، کم تر از تاثیر وی در دانش نحو نیست . بنابر این شایسته است آراء و اندیشه های مهم سیبویه که در تفسیر بدان پرداخته شده است، مورد تحلیل و بررسی قرارگیرد تا بدین وسیله به واکاوی زاویه ای دیگر از شخصیت علمی وی پرداخته شود. البته نگارنده، اعتراف دارد که چنین پژوهشی نه در قالب یک پایان نامه دانشگاهی شدنی است و نه یک نو آموز به تنهایی ، یارای انجام آن را خواهد داشت، اما چنان که بزرگان ، سیبویه و کتابش را به درستی به دریا مانند کرده اند ، در این نوشته کوشش شده است تا از آن دریای ژرف، به گنجایش کوزه ای بر گیریم ، باشد که تشنه ای ، به جرعه ای از عطش خویش بکاهد . واژگان کلیدی: سیبویه – الکتاب – نحو – تفسیر – شاهد قرآنی

فن مقامه نویسی یکی از شاهکارهای ادبی در ادبیات عربی به شمار می آید. این فن از ابتدای ظهورش تا به حال مورد توجه بسیاری از ادباء قرار گرفته است و کاتبانی مشهوری در این عرصه ظاهر شده و مهارت خود را در این میدان به نمایش گذاشته اند. از جمله نویسندگانی که در این زمینه به قلم فرسایی پرداخته است، جلال الدین سیوطی (849- 911) می باشد. او با ابداع روشی جدید و با وارد کردن علوم مختلف به وادی مقامات، آن را از لفظ پردازی صرف خارج کرده است. در مقامات او نوعی مقایسه و فخر فروشی به چشم می خورد. بررسی این موضوع زمینه مناسبی را برای پژوهش گران فراهم می کند تا تحقیات بیشتری را در زمینه آثار ادبی سیوطی انجام دهند. پژوهش حاضر مبتنی بر مبانی نظری و روش تحلیلی- توصیفی است. سعی ما بر این است تا با تحلیل و بررسی مقامات سیوطی، موضوع، اهداف، میزان نوآوری و تأثیر و تأثر او نمایان گردد. نتایج به دست آمده حاکی از این است که سیوطی ساختار و مبادی مقامه نویسی را شکسته است و با ایجاد نوآوری در این فن بر مقامه نویسان بعد از خود تأثیر گذاشته است.

دکتر شوقی ضیف، ادیب مصری، از نویسندگان بزرگ معاصر است. او تألیفات بسیاری دارد که مشهورترین کتا ب های او، در زمینه ی تاریخ ادبیات عربی است که چندین مجلد دارد. جلد پنجم آن به عصر دولت ها وامارت ها در شبه جزیره ی عربستان، عراق وایران از سال 334ق تا ابتدای دوره ی معاصر، اختصاص دارد. پایان نامه حاضر ترجمه ی بخش پایانی این کتاب از صفحه ی 450 تا 603 است. در بخش آغازین، وی در مورد چند تن از نویسندگان برجسته ی رسائل دیوانی عراق وآثار وعقاید آنان سخن می گوید ونمونه هایی از آثار آنان را می آورد؛ سپس به ایران می پردازد و اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن را طی این سده ها که دوره ی رشد وبالندگی علوم مختلف است، مورد بررسی قرار داده واز جریان های مذهبی و رواج زهد وتصوف در این عصر سخن می راند؛ واین که حاکمان و وزیران، با ایجاد مدارس وکتابخانه در بیشتر شهرها وحمایت از دانشمندان وشاعران، سهم بسزایی در پیشرفت وشکوفایی علوم مختلف داشتند. در ادامه به شکوفایی شعر و کثرت شاعران ایرانی عربی سرا می پردازد و چند تن از شاعران سرآمد را در زمینه ی موضوعات شعری مثل: مدح، رثا، فخر وهجا وشکوا نام می برد و نمونه هایی از اشعار ایشان را مورد بحث وبررسی قرار می دهد.

قرن چهارم و پنجم هجری شاهد شکوفایی ادبی بی¬نظیری بوده که شعر و نثر ادبیات عربی در دیگر دوره¬ها از آن بهره-مند نبوده است؛ زیرا بدنبال گسترش دولت¬های کوچک محلی، مراکز ترویج اندیشه و تولید ادبی در سراسر حکومت اسلامی افزایش یافت و با توجه به اینکه گرگان یکی از مراکز چهارگانه تمدن ایرانی آن زمان (قصر صاحب بن عباد، قصر ساسانیان در بخاری، قصر پادشاهان خوارزم و قصر شمس المعالی قابوس بن وشمگیر در گرگان و طبرستان) به حساب می¬آید، رساله حاضر قصد بررسی میراث ادبی ارزنده¬ی به جای مانده از علما و ادبای گرگانی بزرگی، مثل عبدالقاهر جرجانی، قاضی جرجانی، قابوس بن وشمگیر و أبو الحسن جوهری و...و دیگر ادیبانی مثل بدیع الزمان همدانی، صاحب بن عباد و ابن سینا را که از دورترین سرزمین¬ها به گرگان سفر کرده بودند، دارد؛ لذا این پژوهش طی سه فصل به بررسی ادبیات عربی گرگان در قرن چهارم و پنجم هجری می¬پردازد؛ فصل اول به بررسی جغرافیای منطقه گرگان سپس به بررسی حیات سیاسی و تاریخی، اجتماعی و اقتصادی می¬پردازد. فصل دوم به حیات فرهنگی، ادبی، جایگاه علمی گرگان، پیشگامان ادب عربی در گرگان و اغراض شعری و نثری گرگانیان اختصاص یافته است و فصل سوم به بررسی زیبایی شناسی، موسیقی و صور خیال شعر عربی تازی سرایان گرگان می پردازد.

شعر، کلامی موزون و مقفّی و برخوردار از خیالی بکر، تصاویری بلیغ و تأثیر گذار است. نه تنها از کهن ترین روزگار وجود داشته است بلکه همزاد نیروی احساس بشری، قلمداد می‏شده با ذوق و طبع آدمی ارتباط تنگاتنگ یافته است. بی آنکه بخواهد در چارچوب رشد عقلی ، دانش عمیق یا پیشرفت متمدنانه محدود و محصور گردد. شعر عربی از گذشته تاکنون دوره های مخلتفی را پشت سر گذاشته است و از جمله آن دوره‏ی جاهلی و دوره‏ی اسلامی است که در پژوهش حاضر از رهگذر بررسی اشعار سه تن از شاعران مخضرم یعنی حسان بن ثابت ، کعب بن زهیر و عبدالله بن رواحه بدان پرداخته شده است. تاکید پژوهشگر در اینجا بر شعر دوره‏ی اسلامی و نشان دادن نقش شاعران نامبرده در پیشبرد اهداف پیامبر اسلام(ص) و گسترش شعائر اسلامی است و نیز اینکه چگونه اسلام آورده و عوامل اسلام آوردنشان چه بوده است. این پژوهش مشتمل بر مقدمه و سه بخش اصلی است و هر بخش در سه فصل جداگانه بررسی شده است. شاکله اصلی بحث در حقیقت همان بخش سوم است که در هر فصل آن به طور جداگانه هدف اصلی بررسی شده است .در بخش پایانی نیز ضمن اشاره کوتاه به نقش تبلیغاتی شعر در زمان پیامبر، به تحلیل نظریات مطرح شده در سه بخش اصلی و نتیجه گیری کلی وتحلیلی پرداخته شده است. از نتایج مهم بحث اینکه: شعر عربی در گذر زمان فراز و فرودهایی داشته است و همواره شاعرانی معارض و مدافع وجود داشته اند. شعر کاملاً از نظر پیامبر(ص) مردوده نبوده است بلکه شعرهای غیر اخلاقی و مخل اهداف اسلام را نپذیرفته اند. در میان شاعران مورد بحث، حسان بن ثابت، علیرغم اینکه به سختی و با حساسیت بیشترین در مقایسه با دو همتایش اسلام آورد؛ اما در مبارزه با مشرکان و دفاع از اسلام بیشترین نقش را داشت.

شنیدن آوای ناشی از تلاوت قرآن موجب ایجاد انفعال در عقل روح و جسم جان انسان می¬شود. بعضی دانشمندان علوم قرآنی راز این تأثیر را در اعجاز بیانی و بعضی دیگر آن را ناشی از محتوای عمیق قرآن و یا مقوله ساختاری آن دانسته اند. در حقیقت راز جاذبه قرآن موسیقی ویژه¬ی آن است؛ که حاصل تناسب های کمی، تألیفی یا عددی است. موسیقی قرآن از مقوله زبانی است که ناشی از تناسب های صوت، لفظ، معنی و ساختار آن است. این تناسب ناشی از عوامل متعدی چون حروف، حرکات و اصوات و مخارج آن، ترکیب و تألیف، مقاطع، فواصل، تقدیم و تأخیر، تقارن، تضاد، مشاکله حذف و اضافه، هنجار گریزی، آشنایی زدایی در اسماء و افعال و حتی نحوه کتابت و قرائت و... است؛ که در جهت رسیدن به یک هدف کلی (دینی) حرکت می کنند. آهنگ های صوتی در قرآن متنوع و متغایرند اگر صوتی از حروف جهری و شدید باشد مقطع بسته و باعث اضطراب و هراس اغلاغ و انفجار می شود؛ و هرگاه صدایی در کنار حروف لین (الف، واو، یاء) قرار گیرد، نرم، آرام و مقاطع باز و متحرک می شوند و موجب نشاط و شادمانی، آرامش و امنیت می گردند. با عنایت به این که سوره های مکی مربوط به آغاز وحی است و در آغاز وحی نیاز به انفعالات روحی، روانی، حسی، وعقلی بیشتری احساس می شود عوامل موسیقایی قرآن عموماً در جزء سی وبخصوص در سوره های مکی بیشتر از سوره های مدنی است. به همین دلیل در این سوره ها همنوائی و تنوع در ریتم بیشتر است.

چکیده: مسلماخراسان بزرگ،ازکهن ترین وپهناورترین سرزمین های اسلامی بوده است که ازنظروسعت جغرافیایی بخش بزرگی ازافغانستان،ایران وآسیای میانه راشامل می شده است.نفوذدین اسلام وادب ملازم آن یعنی زبان عربی درقرن اول هـ .ق باعث گردیدادب عربی بویژه ادبیات قرآنی وشعرعربی دراین سرزمین گسترش یابداین امرتاجایی پیش رفت که شعرای فارسی درقرون بعدمتاثرازاسلوب،وزن وقافیه ی شعرعربی گردیدند وممارست آنان باعث ظهور و نبوغ علما وادبای بزرگی دربین آنان گردید.شکی نیست که موقعیت سیاسی وفرهنگی خراسان بسیاری ازعرب ها رانیز واداشت تا به امیدرسیدن به دانش واقتصاد بهتر،سرزمین خودرا ترک کرده ودراین دیارسکونت گزینند.درادامه باوجودحوادث وکشمکش های سیاسی مختلفی که درطول قرن های اولیه ی اسلامی دراین منطقه رخ داد بعدهاپایگاهی برای رشد ونمو ادبای بزرگی گردیدکه نظیرآن درعالم اسلام یافت نمی شدکه ازآن جمله می توان ازثعالبی،خوارزمی،باخرزی،بستی،بدیع الزمان و......نام بردبه طوری که آنان نبوغ خویش رادرانواع شعر وادب عربی به نمایش گذاشتند. دراین بین قرن چهارم وپنجم هـ .ق(بخصوص دوره ی حگومت سامانیان) که عصرطلایی ادب ایران یه شمارمی آیدبرجسته ترین علماوادبا باتاثیرازمضامین قرآن وسیرت نبوی درزمینه های مختلف علوم قرآنی وادبیات عربی ظهورکردند. ثعالبی در"یتیمه الدهر"باخرزی در"دمیه القصر"طیف زیادی ازادیبان پارسی تازی گورا نام می برند که فراتراز ادبای فارسی است که عوفی درلباب الالباب ذکرکرده.لذا این ادیبان وشعرا توانایی واستعدادخویش رادرشاخه های مختلف ادب عربی چون؛صرف،نحو وعلوم بلاغی(معانی،بیان وبدیع)آشکارنمودند.پژوهش پیش روی برآن است تامقوله کنایه ومضامین پیرامون آن را- که ازشاخه های علم بیان است- ازخلال آثارادبای خراسان-جویا شودودراین راستا مطالب درچهاربخش کلی تنظیم شده است: 1- بررسی اوضاع سیاسی،اجتماعی وفرهنگی خراسان درقرن 4و5 2- علم بلاغت،تاثیرقرآن ونقش ایرانیان درتدوین آن. 3-سیری درزیباشناسی کنایه 4 -بررسی مضامین ومفاهیم کنایه

قرآن کریم و شعر قدیم عربی، از مهمترین مصادر استشهاد در زبان عربی بشمار می آید که نحویان در توجیهه وتدوین بسیاری از قواعد صرفی و نحوی از آن استفاده می کردند. با توجه به اینکه پایه و اساس قواعد صرف و نحو مبتنی بر سخن قدیم عرب اعم ازشعر و نثر و نیز آیات قرآن کریم است، نحویان از میان منهابع استشههاد در نحهو متفهاوت عمهل کردند. بدین معنا که برخی بیشتر شعر قدیم را برای توجیه قواعد نحو برگزیدند و برخی دیگر، سایر منابع استشهاد از جمله قرآن کریم را برای این کار مناسب می دیدند. ما در این رساله در پی آنیم تا جایگاه قرائت های قرآن کریم و شعر قدیم را در بین مصادر استشهاد نحویان تبیین نماییم و برای نقد و بررسی این موضوع مباحث خود را در چهار بخش تقسهیم نمهوده ایم: 1 علم نحو و مکاتب نحوی بصره و کوفه - 2 بررسی مهمترین منابع استشهاد نحویان - 3 تبیین معیارهای اعتبار شهواهد -نحوی با توجه به دیدگاههای نحویان و میزان اعتبار شعر قدیم به عنوان یکی از منابع استشهاد با توجه به معیارها و مهلا های استشهاد نحویان 4 میزان استناد نحویان به آیات قرآن کریم و چگونگی رویکرد نحویان بهه هنگهام تعهارا قاعهد هی - نحوی با قرائت های قرآنی.

نهج البلاغه از جمله کتابهایی است که مورد اهتمام قدامی و محدثین قرار گرفته و به خوانش و شرح آن پرداختند. در این رساله به این امر دست یافتیم که مفهوم جهل و جاهلیت در دانشگاهها و مراکز آموزشی از جهت اصطلاح مورد بحث کامل قرار نگرفته است؛ لذا در این بحث در پی آنیم که مفهوم جهل و جاهلیت را از متون استخراج کنیم. امید است که این امر باعث ازاله ی آنچه را که از موارد مردود و بی اساس به آن التصاق و نسبت دادند گردد. و هم چنین رغبت در وارد کردن اصطلاح امیر المومنان به عمل بعد از اینکه در عمل و گفتار مورد بی توجهی قرار گرفت. پس این رساله در پی آشنایی با اصطلاح و شکل گیری آن بوده و هم چنین بیان ارزش آن و امکان تطبیق آن بر متون. و به تبیین مفهوم جهل در لغت و اصطلاح پرداخته؛ و این بحث ارتباط جهل با صفات و مشتقات آن را حاصل کرده و به بررسی مفهوم جاهلیت و تاریخ و خصوصیات و عیوب آن پرداخته و بیان مهم ترین این ارتباط ها، به همراه مهم ترین نتایجی که به آن رسیدیم.

چکیده ندارد.

این رساله پژوهشی موضوعی در شعر بولس سلامه شاعر مسیحی لبنانی است که در آن دیوان حماسه عیدالغدیر او مورد بررسی قرار گرفته است .این رساله شامل پنج فصل می¬باشد که در فصل اول آن اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران زندگی شاعر مورد بررسی قرار گرفته که خود شامل سه بخش اوضاع سیاسی، اوضاع اجتماعی و اوضاع فرهنگی است. فصل دوم شامل پنج بخش است که در آن به ترتیب زندگینامه بولس سلامه، تحلیل شخصیت شاعر، دیدگاه اجتماعی وی، تأثیر بیماری بر دیدگاه و ادب او و بخش آخر آن نیز به معرفی آثار و بررسی سبک نثر وی به طور مختصر اختصاص یافته است. فصل سوم فصلی است در حماسه که چهار بخش حماسه و ویژگیهای آن، انواع حماسه، حماسه در ادبیات جهان، و حماسه در ادبیات عربی در آن گنجانده شده است. فصل چهارم به ویژگیهای حماسی حماسه عیدالغدیراختصاص یافته. در ابتدای این فصل بخشی کوتاه با عنوان بولس سلامه علل وانگیزه-های انتخاب موضوع آورده شده و در بخش دوم ویژگیهای حماسی حماسه عیدالغدیر مورد بررسی قرار گرفته است. فصل پنجم این رساله نیز به موضوع حماسه عیدالغدیر و داستان آن و تطبیق بین تاریخ و سروده¬های شاعر اختصاص یافته است.