شوید (anethum graveolens l.) گیاهی یکساله، معطر، علفی و متعلق به تیره چتریان (apiaceae) است که در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی بر هم کنش اثر شوری (nacl) و نیتروژن (nh4no3) بر ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و تغییرات کمّی و کیفی اسانس گیاه شوید، آزمایشی در سال 1391 در دانشکد? کشاورزی دانشگاه لرستان به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی به صورت گلدانی با شش تکرار و 15 تیمار انجام شد. بذر های گیاه در در گلدان با قطر 25 سانتیمتر حاوی مخلوطی از سه قسمت خاک زراعی، یک قسمت ماسه و یک قسمت کود حیوانی کاشته شدند. در مرحله هشت برگی، تیمار شوری (nacl) با غلظت های 0، 30، 60، 90، 120 گرم سدیم کلراید در هر 100 کیلوگرم خاک و تیمار نیترات آمونیوم با غلظت های 0، 10، 20 گرم در هر 100 کیلوگرم خاک اعمال گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که افزایش سطخ شوری و نیترات آمونیوم اثر معنی داری بر میزان پارامترهای اندازه گیری شده دارد (p<0/01). با افزایش سطح شوری، سرعت رشد نسبی، وزن تر و خشک اندام هوایی، طول ساقه اصلی، وزن تر و خشک ساقه و ریشه و میزان کمّی درصد اسانس کاسته شد امّا فعّالیّت آنزیم ها، میزان قند های محلول، مقدار پروتئین و پرولین افزایش یافت. در حالیکه با اعمال نیترات آمونیوم طول ساقه و ریشه، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، میزان rgr، آنزیم ها، کلروفیل، قند محلول ریشه، قند نامحلول ریشه و اندام هوایی و میزان راندمان اسانس افزایش یافت. امّا قند محلول و نامحلول اندام هوایی کاهش یافت. مجموعاً %90 کلّ اسانس گیاه شناسایی شد که dimpylate (%52/17)، 1-l.phelandrene (%09/57)، apiol (%66/48)، 2-cyclohexane-1-one (%58/24) از ترکیبات اصلی آن هستند.

اندام هوایی گونه های گیاهی bunium persicum ، dorema aucheri، ferullago angulata، ziziphora clinopodioides و scrophularia frigida در فصل بهار و تابستان در سال 1391 از ارتفاعات شهرستان بردسیر در استان کرمان جمع آوری گردید. از گیاه زیره کرمانی b. persicum و چویر f. angulata و کاکوتی z. clinopodioides با روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. از گیاه d. aucheri و م sc. frigida عصاره هگزانی تهیه شد. اسانس و عصاره های حاصل توسط دستگاه gc و gc/ms مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. در بررسی تشریحی، از روش رنگ آمیزی مضاعف با دو رنگ متیلن بلو و کارمن زاجی استفاده شد. در این بررسی مشخص شد که کانال های ترشح کننده در سه گونه b. persicum f. angulata و z. clinopodioides در پارانشیم ساقه و برگ وجود دارد اما تعداد و قطر آنها با هم متفاوت است. در گیاه کاکوتی کرک های ترشحی در سطح ساقه و برگ به فراوانی مشاهده می شود و در گیاه مخلصه بخش ترشحی مشاهده نگردید. در اسانس گیاه b. persicum عمده ترین ترکیبات 3-کارن-10-آل (99/27%)، ?-ترپینن (93/23%)،کومین آلدئید (53/20%)، 2-کارن-10-آل (49/9%) و 4 - ترپینولن (01/7%) بودند. در اسانس . f.angulata، -ا?وسیمن (02/40%)، ?- فلاندرن (47/14%) و?- فلاندرن (43/14) عمده ترین ترکیبات بودند و در اسانس z. clinopodioides عمده ترین ترکیبات شامل: (+)- پولِگون (41/52%)، دی هیدروکارویل استات (13/14%)، 1،7 – سینئول (98/12%) و d- نئوایزومنتول (19/4 %) بودند. در عصاره بذر d. aucheri دی اتیل فتالات(15/79%) و دی بوتیل فتالات (73/5%) عمده ترین ترکیبات بودند. در این پژوهش، اثر آنتی اکسیدانی عصاره های متانولی و اسانس های حاصل از گونه های مورد مطالعه با دو روش بی رنگ شدن بتاکاروتن–لینولئیک اسید و میزان مهارکنندگی رادیکال dpph بررسی و میزان ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در روش dpph، عصاره های متانولی اثرات آنتی اکسیدانی قویتری نسبت به اسانس ها دارند و بیشترین میانگین بازدارندگی از اکسیداسیون به ترتیب مربوط به عصاره ساقه زیره، عصاره گل کاکوتی، عصاره بذر زیره و عصاره بذر و میوه مخلصه است، در حالی که در روش بتاکاروتن لینولئیک اسید خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس ها بسیار بیشتر از عصاره ها بود که درصد مهار اکسیداسیون ?-کاروتن لینولئیک اسید اسانس زیره ، اسانس کاکوتی، عصاره ساقه اُشترک، عصاره بذر اُشترک و عصاره ساقه گارچی از بقیه موارد بیشتر است.

علف مارl.) (capparis spinosa گیاهی است علفی یک ساله و درختچه ای که در مناطق گرمسیری و نیمه استوایی پراکنش دارد. در طب سنتی ایران این گیاه برای درمان رماتیسم، التهاب، امراض کبدی و کم خونی استفاده می شود. هندوانه ابوجهل گیاهی بیابانی، دارویی و غنی از روغن است که در افریقا، کشورهای عربی و هند پراکنش دارد. با توجه به ترکیبات شیمیایی مفید و استفاده های سنتی از این گیاهان هدف بررسی و مقایسه خواص آنتی اکسیدانی و بیولوژیکی عصاره های اندام های مختلف گیاه علف مار و هندوانه ابوجهل است. در این مطالعه پس از جمع آوری گیاه و خشک نمودن آن در سایه عصاره های متانولی به روش خیساندن تهیه شد، برای ارزیابی خواص آنتی اکسیدانی از دو روش دی فنیل پیکریل هیدرازیل و بتا-کاروتن لینولئیک اسید استفاده شد. همچنین اندازه گیری ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی به ترتیب با استفاده از شاهد های گالیک اسید و کوئرسیتین انجام شد. نتایج نشان دادکه بیشترین وکم ترین مقدار فعالیت به دام اندازی رادیکال آزاد در روش dpph درگیاه علف مار به ترتیب درعصاره برگ ( g/mg? 83/4 ic50=) و ساقهg/ml) ? 86/6 ic50=) و در گیاه هندوانه ابوجهل به ترتیب در عصاره ساقهg/ml)?12/4(ic50= و برگ (g/ml?46/5 ic50=) مشاهده شد. اما بیشترین درصد فعالیت آنتی-اکسیدانی در روش بتا-کاروتن لینولئیک اسید مربوط به عصاره های برگ علف مار با میزان 57/82 درصد و عصاره برگ هندوانه ابوجهل 78/79 درصد و کمترین فعالیت آنتی اکسیدانی در میوه علف مار با میزان67/44 درصد و در میوه هندوانه ابوجهل 08/47 درصد مشاهده شد، بیشترین میزان ترکیب های فنولی در عصاره برگ علف مار mg/g) 73/28 ) و عصاره ساقه هندوانه ابوجهل (mg/g 15/22) و بیشترین ترکیب های فلاونوئیدی در عصاره برگ علف مار ( mg/g87/5) و میوه هندوانه ابوجهل (mg/g 09/4 ) به دست آمد. به طور کلی می توان گفت عصاره های متانولی اندام های مختلف گیاه علف مار و هندوانه ابوجهل، سطوح مختلفی از فعالیت آنتی اکسیدانی از خود نشان دادند، همچنین عصاره متانولی برگ و میوه گیاه علف مار بر روند ترمیم زخم ناشی از برش و بیمار های پوستی بسیار تاثیر گذار بوده است.

به منظور مطالعه اثرات برهمکنش شوری و اسیدآسکوربیک بر برخی ویژگی¬های فیزیولوژیکی گیاه مرزه¬¬خوزستانی (satureja khuzistanica)، آزمایشی به¬صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار سطح شوری با غلظت¬های صفر(شاهد)، 40، 80 و 120 گرم در 100 کیلوگرم خاک nacl و دو سطح اسیدآسکوربیک با غلظت¬های صفر (شاهد) و 2 میلی¬مولار، با 6 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که مقدار رنگیزه¬های فتوسنتزی در 40 و 120 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک، کاهش و در 80 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک افزایش یافت، اما میزان قند محلول، پرولین و پروتئین و کارواکرول در 40 و 120 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک، افزایش و در 80 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک کاهش یافت. در حالی¬که در تیمارهای دارای اسیدآسکوربیک، مقدار رنگیزه¬های فتوسنتزی در 40 و 120 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک، افزایش و در 80 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک کاهش یافت و میزان قند محلول، پرولین و پروتئین در 40 و 120 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک، کاهش و در 80 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک افزایش یافت. مقدار کارواکرول تا 80 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک کاهش و سپس تا 120 گرم نمک در 100 کیلو گرم خاک افزایش یافت. مقدار گلیسین¬بتائین و مالون¬دی¬آلدهید در 40 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک کاهش و تا 120 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک افزایش یافت. در حضور اسیدآسکوربیک، در 40 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک افزایش و تا 120 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک کاهش یافت. کاتالاز در حضور و عدم حضور اسیدآسکوربیک، از صفر تا 120 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک افزایش یافت. پراکسیداز، ازصفر تا 120 گرم نمک در 100 کیلوگرم خاک بتدریج افزایش و در حضور اسیدآسکوربیک، بتدریج کاهش یافت. جوانه¬زنی نیز در قالب طرح کاملاً تصادفی در غلظت¬های شوری صفر، 30، 60، 90، 120 و 150 میلی¬مولار و اسیدآسکوربیک در غلظت¬های صفر و 2 میلی¬مولار صورت گرفت که مولفه¬های جوانه¬زنی در 30 میلی¬مولار نمک کاهش و بعد تا 90 میلی¬مولار افزایش و از 90 تا 150 میلی¬مولار کاهش یافت و در حضور اسیدآسکوربیک تغییرات مولفه¬های جوانه¬زنی راندمان بالاتری داشت.کلیه تغییرات در سطح احتمال 95% معنی¬دار بود. این نتایج نشان می¬دهد که اسیدآسکوربیک به¬عنوان یک آنتی¬اکسیدانت، آسیب¬های ناشی از تنش شوری را جبران می¬کند.

گیاهان دارویی یکی از منابع بسیار ارزشمند در گستره وسیع منابع طبیعی ایران هستند که در صورت شناخت علمی،کشت، توسعه و بهره برداری صحیح می توانند نقش مهمی در سلامت جامعه، اشتغالزایی و صادرات غیر نفتی داشته باشند.در این تحقیق تلاش شد تا با ایجاد شرایط بهینه برای جوانه زنی بذر گیاه دارویی آویشن دنایی جهت تولید و پرورش بیشتر کشت درون شیشه این گیاه به منظور کالزایی ،باززایی مناسبتر و به دنبال آن افزایش محصولات ثانویه ارزشمند این گیاه به هدف کاربردهای بنیادی و گسترده در صنعت داروسازی پرداخته شد وخوشبختانه به نتایج جالبی دست یافیم.

دانشمندان از گذشته در جستجوی یافتن راههایی برای ترمیم زخم پوستی بوده اند. پتانسیل گیاهان در ترمیم زخم جذاب و بحث انگیز است. در این مطالعه، تاثیر استعمال موضعی عصاره متانولی مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری بر روی ترمیم زخم پوستی موش سوری مورد ارزیابی قرار گرفت.مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی هستند و ممکن است فرآیند ترمیم زخم را تسهیل نمایند.

تنش شوری یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که رشد گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد.تنش شوری از طریق کاهش پتانسیل اسمزی و اختلال در جذب برخی عناصر غذایی رشد و عملکرد محصولات زراعی را محدود می کند گیاهانی که در خاک شور رشد می کنند به دلیل خواص اسمزی علاوه بر تنش شوری با تنش کم آبی مواجه شده، که این عامل سبب کاهش سرعت رشد گیاه می شود این امر موجب اختلال در تقسیم سلول و بزرگ شدن سلول ها شده و تمام واکنش های متابولیکی گیاه را تحت تأثیر قرار می دهد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تنش شوری بر خصوصیات فیزیولوژیک و کمیّت و کیفیّت اسانس گیاه مرزه ریشینگری (satureia rechingerii)در قالب بلوک های کامل تصادفی در شش تیمار و سه تکرار انجام گرفت؛ سطوح مختلف شوری آب آبیاری شامل غلظت های صفر(شاهد) 30، 60، 90، 120، 150گرم nacl در 100 کیلوگرم خاک بودند که یک هفته بعد از آخرین تیمار به منظور انجام آنالیزهای رشد گیاهان از محیط کشت خود جدا شدند. نتایج تجزیه های آماری نشان داد که تنش شوری اثر معنی داری برپارامترهای رشد، عملکرد اندام های رویشی، مقدار کلروفیلa ،b و کل، آنزیم های اکسیدازی، انباشت پرولین، پروتئین و درصد اسانس داشت. به طور کلی تنش شوری سبب کاهش طول ساقه، وزن خشک اندام هوایی، ریشه،rgrو lwr شد. همچنین میزان کلروفیل a و b و کل، قندهای نامحلول اندام های هوایی و ریشه کاهش یافته ولی بر میزان قندهای محلول اندام هوایی و ریشه، پرولین، پروتئین، آنزیم پراکسیداز و کاتالاز افزوده و سبب نوساناتی در مقدار اسانس گیاه مرزه(saturjea rechingerii ) شده است

مواد و روش ها: در این تحقیق ابتدا گیاه مورد نظر که عمدتاً بومی استانهای لرستان، کردستان وکرمانشاه می باشد جمع آوری وجداگانه خشک گردید (قسمتهای ساقه، برگ، گل). سپس هر بخش از گیاه بصورت مجزا آسیاب وجهت تهیه عصاره متانولی مورد استفاده قرار گرفت، به این ترتیب که با تهیه کیسه های مخصوص، هرکدام از بخش ها در الکل متانول 98 درصد قرار گرفته و بعد از جمع آوری عصاره، پس از 48 ساعت و در سه نوبت جهت تغلیظ سازی با دستگاه روتاری تغلیظ گردید. در این مطالعه تجربی، 45 سر رت نر مورد استفاده قرار گرفت که بطور تصادفی در چهار گروه عصاره متانولی 98 % (گل، ساقه، برگ) و شاهد به مدت بیست و دو روز تیمار شدند. با ایجاد زخم بصورت دایره ای به قطر1سانتی متر در ناحیه پشت گردن شامل سه لایه پوست (اپیدرم، درم، هیپودرم)، نمونه هایی در روزهای سوم، هفتم، چهاردهم و بیست ودوم بعداز تیمار برای مطالعه میکروسکوپی گرفته شد. توسط نرم افزارspss نسبت به آنالیز داده ها اقدام و نتایج بوسیله آزمون کروسکالوالیس وفریدمن با هم مقایسه شدندنتایج این تحقیق نشان داد که عصاره های متانولی تهیه شده از گل، ساقه و برگ گیاه دافنه ماکروناتا در بهبودی و افزایش سرعت ترمیم زخمهای پوستی موثر می باشد

به منظور بررسی اثر کود آلی ورمی کمپوست بر خصوصیات فیزیولوژیک، مورفولوژیک و بیوشمیایی ارقام نخود (کرج و پیروز) در شرایط تنش خشکی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار به اجراء درآمد. فاکتورهای مورد آزمایش عبارت بودند از: نسبت خاک و ورمی کمپوست در 4 سطح 0:100، 10:90، 20:80، 30:70 و 3 سطح از تنش خشکی شامل بدون تنش خشکی (100 درصد ظرفیت زراعی)، تنش خشکی ملایم (75 درصد ظرفیت زراعی) و تنش خشکی شدید (25 درصد ظرفیت زراعی). در حالت کلی سطوح ورمی کمپوست در شرایط تنش ملایم توانست اثرات کاهشی تنش خشکی بر صفات جوانه زنی، مورفولوژیکی، فتوسنتزی، فیزیولوژیکی و بیوشمیایی را جبران کند اما در شرایط تنش شدید سطوح ورمی کمپوست تأثیری در کاهش اثرات منفی تنش نداشت.

آب قابل دسترس، عامل اصلی محدود کننده رشد و تولید محصول در مناطق خشک می باشد. نتایج بررسی ها موید این است که محلول پاشی متانول نقش موثری در تحمل به خشکی گیاهان 3 کربنه دارد. در این راستا به منظور بررسی اثر محلول پاشی متانول بر خصوصیات فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و بیوشمیایی لوبیا (ارقام صدری و cos16) در شرایط تنش خشکی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار درآمد. عامل محلول پاشی متانول با 4 سطح، شاهد (بدون محلول پاشی) ، 10، 20 و 30 درصد حجمی بود که به هر کدام از سطوح 2 گرم در لیتر گلیسین اضافه شد. محلول پاشی 3 بار طی فصل رشد گیاه (4 هفته بعد از کاشت، اوایل گلدهی و اوایل غلاف دهی) و با فواصل زمانی 10 روز صورت گرفت. عامل خشکی نیز شامل تنش خشکی شدید (25 درصد ظرفیت مزرعه)، تنش خشکی ملایم (75 درصد ظرفیت مزرعه) و بدون تنش خشکی (100 درصد ظرفیت مزرعه) بود. نتایج نشان داد بین سطوح مختلف متانول و تنش خشکی تفاوت معنی داری (p 0.05) از نظر میزان کلروفیل a، b، کارتنوئید، کلروفیل کل، نسبت کلروفیل a به b، فتوسنتز خالص، عملکرد کوانتومی فتوشمیایی (fv/fm)، co2 بین سلولی، تعرق، کارایی مصرف آب، ارتفاع بوته، تعداد و طول شاخه در بوته، وزن خشک اندام هوایی، تعداد و وزن خشک برگ، وزن خشک ریشه، سطح، طول و حجم ریشه، غلظت پتاسیم، کلسیم و سدیم در برگ و ریشه، پروتئین محلول برگی، پرولین و فعالیت آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز وجود داشت. محلول پاشی با سطح 10 و 20 درصد حجمی، موجب افزایش معنی داری در صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی نسبت به دیگر سطوح شد. به طور کلی می توان گفت کاربرد محلول پاشی 10 درصد حجمی منجر به افزایش معنی دار صفات مورفولوژی و محلول پاشی با غلظت 20 درصد منجر به افزایش معنی دار صفات فیزیولوژیکی لوبیا شد.