در مطالعه حاضر 288 جوجه گوشتی یک روزه سویۀ راس 308 با 6 تیمار و 4 تکرار و 12 قطعه جوجه در هر تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی به منظور بررسی اثر بابونه بر صفات بیوشیمیایی خون، پاسخ ایمنی و شمارش باکتری در مقایسه با آنتی¬بیوتیک محرک رشد در جوجه¬های گوشتی انجام شد. تیمارهایی که مورد مطالعه قرار گرفتند شامل تیمار 1 به عنوان شاهد با جیره پایه، تیمار 2 با جیره پایه به همراه 450 گرم در تن آنتی بیوتیک محرک رشد فلاوومایسین، تیمار 3 به همراه 05/0 درصد عصاره بابونه به همراه جیره پایه و تیمارهای 4 و 5 و 6 به ترتیب 05/0، 1/0 و 3/0 درصد پودر بابونه به همراه جیره پایه تغذیه شدند. در پایان پرورش، از هر تکرار دو جوجه به صورت تصادفی انتخاب شده و کشته شدند و نمونه خون و مدفوع آنها جمع¬آوری گردید و برای آنالیز به آزمایشگاه فرستاده شد. نتایج نشان داد که مصرف خوراک در تیمار 3/0% پودر بابونه نسبت به تیمارهای شاهد و 05/0% پودر و 05/0% عصاره افزایش معنی¬داری نشان داد (05/0p<). همچنین در این آزمایش تیمار دریافت کننده 3/0% پودر بابونه باعث افزایش ماندگاری گله شد. تیتر آنتی¬بادی علیه بیماری آنفولانزا در تیمارهای 1/0% و 3/0% پودر بابونه در مقایسه با تیمار شاهد افزایش یافت (05/0>p). پودر و عصاره بابونه hdl و تری¬گلیسیرید را کاهش داد. تیمارهای 05/0% عصاره و 05/0% پودر بابونه سبب کاهش کلسترول و ldl در مقایسه با گروه شاهد شد (05/0>p). استفاده از عصاره اتانولی و پودر بابونه سبب کاهش تعداد باکتری¬های سالمونلا، اشرشیاکولی و کلی¬فرم شد. همچنین اثر بابونه بر روی وزن اندام¬های احشایی تنها بر وزن سنگدان در تیمار 3/0% پودر اثر معنی¬داری نشان داد (05/0>p ). به طور کلی پودر گیاه دارویی بابونه در دوز 3/0% باعث بهبود صفات عملکردی و سلامتی دستگاه گوارش جوجه-های گوشتی شد.

به منظور ارزیابی سطوح متفاوت پروبیوتیک حاوی لاکتوباسیلوس با آنتی بیوتیک محرک رشد برخصوصیات عملکردی، فراسنجه های بیوشیمیایی خون، شمارش باکتری های روده، مورفولوژی روده و پاسخ ایمنی در جوجه های گوشتی مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش با 300 قطعه جوجه گوشتی مخلوط نر و ماده یک روزه سویه تجاری راس 308 در قالب طرح کاملا تصادفی با 15 واحد پرورشی شامل 5 تیمار و 3 تکرار و در هر تکرار 20 قطعه جوجه گوشتی استفاده شد. تیمار اول به عنوان شاهد با جیره پایه تغذیه شده و تیمار دوم با جیره پایه به همراه 45/0 درصد آنتی بیوتیک محرک رشد فلاوومایسین بوده و از سه سطح متفاوت پروبیوتیک تجاری پریمالاک به عنوان تیمار3 (3560/0 درصد)، تیمار4 (4750/0 درصد)، تیمار 5 (5930/0 درصد) پروبیوتیک استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده خوراک مصرفی، افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراکی تفاوت معنی داری بین تیمارها در دوره های آغازین، رشد، پایانی و کل دوره مشاهده نگردید (05/0p>). برای صفات درصد وزن اندام های داخلی، وزن سنگدان، به طور معنی داری در تیمارهای پروبیوتیک افزایش داشته است (p=0/009)، برای اندام داخلی طحال، به طور معنی داری (p=0/019) در تیمارهای پروبیوتیک کاهش داشته است. در مورد اندام داخلی پانکراس، کبد و پیش معده اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد (05/0p>). در مورد قلب، اختلاف معنی داری بین گروه شاهد و بقیه تیمارها وجود نداشت (p=0/069). برای اندام داخلی کبد، اختلاف معنی داری بین گروه های آزمایشی مشاهده نشد (05/0p>). نتایج فراسنجه های بیوشیمیایی خون، در موردalt و ggt در تیمارهای 3 و 5 به طور معنی داری کاهش داشته است (05/0p<). برای کلسترول، تری گلیسیرید، آلکالین فسفاتاز alp، hdl و ldl، آلبومین و پروتئین تام اختلاف معنی داری بین تیمارهای مختلف مشاهده نشد (05/0p>). نتایج پاسخ ایمنی تیترهای خونی علیه ویروس های نیوکاسل، برونشیت عفونی و آنفلونزای پرندگان در بین گروه های آزمایشی معنی دار نبود (05/0p>). نتایج شمارش باکتریایی، در مورد باکتری اشرشیاکولی، کلی فرم ها و سالمونلا اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد (05/0p>).نتایج ارتفاع ویلوس، عمق کریپت و نسبت ارتفاع ویلوس به عمق کریپت بافت روده کوچک اثر معنی داری در بین تیمارهای مختلف مشاهده نگردید (05/0p>).

به منظور بررسی اثرات استفاده از پروبیوتیک تجاری بر روی عملکرد، خصوصیات لاشه، فراسنجه های خونی و مورفولوژی روده جوجه های گوشتی، تعداد 240 قطعه جوجه خروس سویه تجاری راس 308، در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار، 3 تکرار و 16 قطعه جوجه در هر تکرار در یک دوره 42 روزه بر روی بستر پرورش یافتند. تیمارهای آزمایشی شامل تیمار 1: گروه شاهد، تیمار 2: جیره حاوی آنتی بیوتیک محرک رشد، تیمار 3: جیره حاوی پروبیوتیک با دز مصرف توصیه شده شرکت سازنده، تیمار 4: جیره حاوی پروبیوتیک 25 درصد بیشتر از مقدار توصیه شده شرکت سازنده و تیمار 5: جیره حاوی پروبیوتیک 25 درصد کمتر از مقدار توصیه شده شرکت سازنده بودند. نتایج آزمایش نشان داد اثر تیمار های آزمایشی بر خوراک مصرفی، افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی، میانگین وزن زنده، بازده لاشه، بازده ران، بازده سینه، نسبت چربی به وزن لاشه و فراسنجه های خونی شامل کلسترول، تری گلیسیرید، ldl، hdlو مورفولوژی روده شامل ارتفاع، عرض و عمق میکروویلی های روده و تعداد سلولهای گابلت و شمار باکتری های اشرشیاکلی معنی داری نبود (p>0.05). اختلاف معنی داری در مورد صفت چربی محوطه شکمی به وزن زنده و شمار کل باکتری های گرم منفی بین تیمارها وجود داشت (p<0.05). نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از پروبیوتیک در دز مصرف توصیه شده شرکت سازنده نسبت به جیره حاوی آنتی بیوتیک عملکرد بهتری را در بین صفات مورد بررسی در جوجه خروس های گوشتی سویه تجاری راس 308 به همراه داشت.

در این آزمایش تعداد 192 قطعه جوجه گوشتی یک¬روزه سویه راس 308 در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار، 4 تکرار و 12 مشاهده در هر تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمار اول به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شد و از جیره پایه استفاده نمود. تیمار دوم از جیره پایه به همراه آنتی بیوتیک فلاوومایسین به میزان 045/0% و تیمارهای 3 و 4 از جیره پایه و به¬ترتیب همراه با 0/05 0/1عصاره ریشه کاسنی به صورت مخلوط در جیره استفاده کردند که از روز اول تا 42 روزگی در اختیار جوجه¬ها قرار داده شد. مصرف خوراک، افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک هفتگی در طی دوره آزمایش اندازه¬گیری شد. در پایان آزمایش از هر تکرار 2 جوجه نر و ماده به صورت تصادفی، انتخاب شده و پس از کشتار، نمونه¬گیری از سکوم برای تعیین وضعیت میکروفلور و نمونه¬گیری خون برای تعیین فراسنجه¬های خونی و پاسخ ایمنی صورت گرفت و سپس خصوصیات لاشه مورد ارزیابی قرار گرفت. برای میانگین مصرف خوراک و افزایش وزن تفاوت معنی¬داری بین تیمارها وجود نداشت. ضریب تبدیل غذایی در هفته چهارم برای تیمار 0/05سبت به تیمار آنتی-بیوتیک و تیمار شاهد کمتر بود (0/05≥p)زان ماندگاری در هفته سوم در تیمارهای حاوی عصاره کاسنی نسبت به تیمار آنتی¬بیوتیک بیشتر بود. در فراسنجه¬های خونی پروتئین تام در تیمارهای حاوی عصاره کاسنی نسبت به آنتی¬بیوتیک افزایش معنی¬داری داشت (0/05≥p) در جوجه¬های مصرف¬کننده عصاره کاسنی در مقایسه با تیمار شاهد و آنتی¬بیوتیک، تعداد باکتری¬های کلی¬فرم و اشریشیاکولی کاهش یافت (0/05≥p). تعداد باکتری¬های سالمونلا در تیمارهای حاوی کاسنی و تیمار آنتی¬بیوتیک نسبت به تیمار شاهد کاهش معنی¬داری داشت (0/05≥p)). بر اساس نتایج این آزمایش عصاره کاسنی می¬تواند جایگزین مناسبی برای آنتی-بیوتیک محرک رشد در تغذیه جوجه¬های گوشتی باشد.

در این آزمایش 192 قطعه جوجه گوشتی (راس 308) در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار، 4 تکرار و 12 مشاهده در هر تکرار به منظور بررسی اثر مصرف عصاره اتانولی ترخون در دو سطح مختلف بر عملکرد، فراسنجه های خونی، پاسخ ایمنی و جمعیت باکتری های روده ای جوجه های گوشتی در مقایسه با مصرف آنتی بیوتیک محرک رشد مورد استفاده قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) تیمار شاهد دریافت کننده جیره پایه، 2) تیمار دریافت کننده جیره پایه به همراه 0/045 درصد آنتی بیوتیک محرک رشد فلاوومایسین، 3) تیمار دریافت کننده جیره پایه به همراه 0/05 درصد عصاره اتانولی ترخون و 4) تیمار دریافت کننده 0/1 درصد عصاره اتانولی ترخون همراه با جیره پایه. جیره ها از روز 1 تا 42 روزگی در اختیار جوجه ها قرار داده شدند. خوراک مصرفی و افزایش وزن به صورت هفتگی و ضریب تبدیل و ماندگاری محاسبه گردید. در پایان دوره از هر تکرار دو جوجه انتخاب شده که بعد از نمونه گیری جهت آزمایشات ایمنی و بیوشیمیایی، نمونه گیری جهت بررسی اندام های احشایی و شمارش باکتری های روده ای با کشتار جوجه ها انجام شد. نتایج نشان داد که مصرف عصاره ترخون در هر دو سطح ترخون بر مصرف خوراک در کل دوره اختلاف معنی داری با گروه شاهد و آنتی بیوتیک نداشت. اثر تیمار های آزمایشی در مورد افزایش وزن و ضریب تبدیل تنها در هفته اول پرورش تاثیر معنی¬دار نشان داد (0/05<p). از نظر فراسنجه های بیوشیمیایی خون، تری گلیسیرید، تیمار 0/1 درصد ترخون کاهش معنی داری با گروه آنتی بیوتیک و گروه شاهد نشان داد (0/05<p). اثر تیمار ها بر تیتر ایمنی علیه نیوکاسل و آنفولانزا اختلاف معنی داری نشان نداد. هر دو سطح ترخون به طور معنی داری تعداد باکتری های سالمونلا، اشرشیا کولی و کلی فرم را کاهش داد (0/05<p).

این آزمایش به منظور بررسی اثرات عصاره اتانولی نعناع فلفلی در جوجه های دریافت کننده srbc (گلبول قرمز خون گوسفندی) بر صفات عملکردی، شمارش باکتری های روده ای و پاسخ های ایمنی به صورت طرح کاملا تصادفی در قالب فاکتوریل با 4 تیمار و 4 تکرار و 10 قطعه جوجه یک روزه (مخلوط نر وماده) نژاد راس 308، در هر تکرار اجرا گردید. تیمار 1 به عنوان گروه شاهد با جیره پایه تغذیه شده، تیمار 2 جیره پایه همراه با 450 گرم در تن آنتی بیوتیک فلاوومایسین، تیمار 3 جیره پایه به همراه 1/0 درصد نعناع فلفلی و تیمار 4 جیره پایه به همراه 2/0 درصد نعناع فلفلی دریافت کردند. در پایان هر هفته پرورش خوراک مصرفی، افزایش وزن و تلفات توزین و ثبت شد. در سنین 28 و 35 روزگی میزان 5/0 سی سی srbc در عضله سینه سمت راست هر پرنده تزریق شده و در روزهای 35 و 42 روزگی از هر تکرار دو نمونه جهت بررسی تیتر ایمنی (تیتر آنتی بادی علیه نیوکاسل و آنفولانزا، تیتر آنتی بادی علیه srbc، شمارش سلول های ایمنی خون) خون گیری به عمل آمد. در روز 42 جهت بررسی پروتئین فاز حاد c خونگیری به عمل آمد. پس از کشتار صفات احشایی و تعداد باکتری های دستگاه گوارش مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که اثر عصاره نعناع فلفلی بر روی عملکرد طیور معنی دار نبود. درصد لاشه و وزن سنگدان در تیمارهای دریافت کننده عصاره نعناع فلفلی به طور معنی-داری افزایش و وزن قلب به طور معنی داری کاهش یافت (05/0?p). افزودن عصاره نعناع فلفلی به جیره جوجه های گوشتی باعث افزایش پاسخ ایمنی از طریق افزایش تولید آنتی بادی بر علیه srbc و همچنین افزایش تیتر آنتی بادی علیه بیماری نیوکاسل در 42 روزگی شد. در بررسی گلبول های سفید خون در 35 و 42 روزگی مشاهده شد که گلبول های سفید خون در هر دو روز به طور معنی داری افزایش پیدا کرد و درصد هتروفیل و ائوزینوفیل تنها در 42 روزگی در تیمار دریافت کننده عصاره نعناع فلفلی به طور معنی داری کاهش یافت (05/0?p). استفاده از عصاره نعناع فلفلی با توجه به اثر ضدمیکروبی خود میزان عفونت در بدن را کاهش داده و بنابراین باعث کاهش تولید crp شد که تفاوت این کاهش نسبت به بقیه تیمارها معنی دار بود (05/0?p). تیمارهای دریافت کننده عصاره نعناع فلفلی باعث کاهش جمعیت باکتری های مضر دستگاه گوارش شد که این کاهش معنی دار بود (05/0?p). اثر متقابل استفاده از عصاره نعناع فلفلی و همچنین تزریق گلبول قرمز خون گوسفندی در جوجه های گوشتی بر روی افزایش وزن و میزان ماندگاری معنی دار بوده به طوری که در زمانی که به جیره جوجه های گوشتی 2/0 درصد عصاره نعناع فلفلی افزوده شد و تزریق srbc صورت گرفته نسبت به زمانی که از همین دوز عصاره گیاه مذبور استفاده شد ولی srbc تزریق نشد، میزان ماندگاری به طور معنی داری افزایش و افزایش وزن بدن به طور معنی داری کاهش نشان داد. به طور کلی می توان چنین نتیجه گرفت که اثر عصاره نعناع فلفلی تاثیری بر صفات عملکردی و ماندگاری در جوجه های گوشتی نداشته ولی اثرات مثبتی بر پارامترهای ایمنی و خصوصیات لاشه باکتری های روده کور داشتند.

این مطالعه با هدف بررسی مقایسه ای تاثیر عصاره اتانولی مرزه خوزستانی و آویشن شیرازی با آنتی بیوتیک محرک رشد فلاوومایسین بر عملکرد، شمارش باکتری های روده کور و پاسخ ایمنی در جوجه های گوشتی انجام گرفته است. در این آزمایش تعداد 200 قطعه جوجه گوشتی نژاد راس 308 به صورت طرح کاملا تصادفی در قالب فاکتوریل با 5 گروه آزمایشی که هر گروه دارای 4 تکرار و در هر تکرار10 قطعه جوجه انجام گرفت. گروه های آزمایشی شامل گروه 1 به عنوان شاهد، گروه 2 جیره پایه به همراه 045/0 درصد آنتی بیوتیک محرک رشد فلاوومایسین، گروه 3 جیره پایه به همراه 05/0 درصد عصاره مرزه خوزستانی گروه 4 جیره پایه به همراه 05/0 درصد عصاره آویشن شیرازی و گروه 5 جیره پایه به همراه 025/0 درصد عصاره مرزه خوزستانی و 025/0 درصد عصاره آویشن شیرازی بودند. در پایان هر هفته پرورش، خوراک مصرفی، افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی و تلفات اندازه گیری و ثبت شد. در سنین 28 و 35 روزگی میزان 5/0 سی سی srbc (گلبول قرمز خون گوسفندی) در عضله سینه سمت راست تکرارهای زوج تزریق شده و در روزهای 35 و 42 روزگی از 2 پرنده از هر تکرار جهت بررسی تیتر ایمنی (تیتر آنتی بادی علیه نیوکاسل و آنفولانزا، تیتر آنتی بادی علیه srbc و شمارش تعداد گلبول های سفید خون) خون گیری به عمل آمد. در روز پایانی آزمایش (42روزگی) 2 پرنده از هر تکرار به طور تصادفی انتخاب و ضمن خونگیری جهت اخذ سرم به منظور اندازه گیری پروتئین فاز حاد، به منظور بررسی صفات احشایی و شمارش باکتری های روده کور کشتار شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که اثر گروه های آزمایشی بر روی میزان خوراک مصرفی، میانگین افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی، به جز هفته اول پرورش در هیچ یک از هفته های پرورش معنی داری نبودند. اثر گروه های آزمایشی بر میزان ماندگاری و باکتری های روده کور معنی دار نبود (05/0>p). گروه های آزمایشی باعث افزایش معنی دار درصد لاشه شدند و همچنین وزن قلب و وزن بورس فابرسیوس به طور معنی داری کاهش پیدا نمود (05/0>p) تیتر آنتی بادی علیه بیماری نیوکاسل در سن 35 روزگی تحت تاثیر گروه های آزمایشی قرار گرفت (05/0>p). بالاترین تیتر در گروه05/0 درصد عصاره آویشن مشاهده شد، در حالی که تیتر آنتی بادی علیه بیماری آنفولانزا در سن 35 و42 روزگی و تیتر علیه نیوکاسل در سن 42 روزگی تحت تاثیر گروه های آزمایشی قرار نگرفتند (05/0>p). اثر گروه های آزمایشی بر روی تیتر آنتی بادی علیه srbc معنی دار بود (05/0>p). بالاترین تیتر آنتی بادی متعلق به گروه05/0 درصد عصاره ی آویشن بود. در بررسی سلول های خون در 35 روزگی گروه ترکیب عصاره مرزه و آویشن به طور معنی داری سبب افزایش درصد لنفوسیت های خون و کاهش نسبت هتروفیل به لنفوسیت شد (05/0>p). در سن 42 روزگی گروه 05/0 درصد عصاره آویشن به طور معنی داری سبب افزایش درصد لنفوسیت های خون شد. (05/0>p). گروه 05/0 درصد عصاره مرزه به طور معنی داری سبب افزایش درصد ائوزینوفیل های خون شدند (05/0?p). گروه ترکیب عصاره مرزه و آویشن به طور معنی داری سبب کاهش پروتئین های فاز حاد در جوجه های گوشتی شد (05/0>p). تزریق گلبول قرمز خون گوسفند به عنوان یک عامل خارجی در کل دروه پرورش تنها برروی درصد مونوسیت ها ی خون در سن 42 روزگی اثر معنی دار ی گذاشته است به طوری که تکرارهای دریافت کننده گلبول قرمز خون گوسفند به طور معنی داری سبب کاهش مونوسیت های خون شدند (05/0>p). به طور کلی می توان چنین نتیجه گرفت که اثر داروهای گیاهی (مرزه، آویشن و ترکیب آن دو) تاثیری بر صفات عملکردی و ماندگاری و باکتری های روده کور در جوجه های گوشتی نداشته ولی اثرات مثبتی بر پارامترهای ایمنی و خصوصیات لاشه داشتند.

در این آزمایش تعداد 500 قطعه مرغ تخم‏گذار نژاد لگهورن سفید، سویه های‏لاین w36 در سن 55 هفتگی، در قالب طرح کاملاً تصادفی با اندازه‏گیری‏های تکرار شونده در زمان با 5 تیمار، 5 تکرار و20 مشاهده در هر تکرار در سه دوره چهارده روزه‏ی آزمایشی (جمعاً 42 روز) مورد بررسی قرار گرفت. گروه اول به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شد و از جیره پایه استفاده نمود. گروه دوم از جیره پایه به همراه آنتی بیوتیک فلاوومایسین به میزان 05/0% و گروه‏های 3 و 4 و 5 از جیره پایه و به ترتیب همراه 1/0% ترکیب محرک افزایش ضخامت پوسته، 1/0% مخلوط عصاره‏های گیاهی آویشن، پونه و رازیانه و 1/0% ترکیب محرک افزایش ضخامت پوسته به‏همراه مخلوط عصاره‏های گیاهی آویشن، پونه و رازیانه به صورت مخلوط در جیره استفاده شده است که از ابتدای دوره اول تا انتهای دوره سوم در اختیار مرغ‏ها قرار داده شد. مصرف خوراک، ضریب تبدیل غذایی، میانگین وزن و درصد تولید تخم‏مرغ به‏صورت هفتگی در طی دوره‏های آزمایش اندازه گیری شد. در پایان هر دوره آزمایشی آزمایش از هر تکرار 1 عدد تخم‏مرغ به صورت تصادفی، انتخاب و پس از شماره‏گذاری، کیفیت داخلی و خارجی آن‏ها اندازه‏گیری شد. در پایان دوره آزمایش از هر تکرار یک قطعه مرغ به‏صورت تصادفی انتخاب شد و از آن‏ها نمونه گیری خون برای تعیین فراسنجه های بیوشیمیایی خون و پاسخ ایمنی صورت گرفت. برای میانگین مصرف خوراک تفاوت معنی داری بین تیمارهای آزمایشی وجود نداشت. ضریب تبدیل غذایی برای تیمار 3 نسبت تیمار شاهد کمتر بود (05/0>p). بیشترین درصد تولید تخم‏مرغ در تیمار 3 به دست آمد که با تیمار شاهد اختلاف معنی‏دار نشان داد (05/0>p). میانگین وزن تخم‏مرغ در تیمار شاهد بیشتربود که به‏غیر از تیمار آنتی‏بیوتیک محرک رشد، با سایر تیمارها اختلاف معنی‏دار نشان داد (05/0>p). کمترین مصرف خوراک، ضریب تبدیل غذایی و بیشترین درصد تولید تخم‏مرغ در دوره اول به‏دست آمد که اختلاف آن با سایر دوره‏ها از لحاظ آماری معنی‏دار بود (05/0>p). بیشترین میانگین وزن تخم‏مرغ در دوره سوم به‏دست آمد که با سایر دوره‏ها اختلاف معنی‏دار داشت (05/0>p). میانگین خوراک مصرفی و میانگین وزن تخم‏مرغ تحت‏تأثیر اثر متقابل دوره و تیمار قرار گرفتند (05/0>p). اثر متقابل تیمار و دوره بر ضریب تبدیل غذایی و درصد تولید تخم‏مرغ معنی‏دار نبود. هیچ‏گونه اختلاف معنی‏داری بین تیمارهای آزمایشی بر فراسنجه‏های کیفی تخم‏مرغ وجود نداشت. بیشترین وزن مخصوص تخم‏مرغ در دوره دوم به‏دست آمد که اختلاف آن با سایر دوره‏ها معنی‏دار بود (05/0>p). بیشترین واحد هاو مربوط به دوره سوم بود که با سایر دوره‏ها اختلاف معنی‏دار داشت (05/0>p). ارتفاع سفیده در دوره سوم بیشتر بود که با سایر دوره‏ها اختلاف معنی‏دار نشان داد (05/0>p). مقاومت پوسته تخم‏مرغ در دوره اول و دوم بیشتر بود که با دوره سوم اختلاف معنی‏دار داشت (05/0>p). فراسنجه‏های کیفی تخم‏مرغ تحت‏تأثیر اثر متقابل تیمار و دوره قرار نگرفتند. تیمارهای آزمایشی اثرات معنی‏داری بر فراسنجه‏های بیوشیمیایی خون و تیتر آنتی‏بادی علیه عامل مولد بیماری نیوکاسل نداشتند. بیشترین تیتر ایمنی بر علیه بیماری آنفولانزا با استفاده از تیمار 4 به‏دست آمد که با تیمار 3 اختلاف معنی‏دار داشت(05/0>p)، اما با سایر تیمارها اختلاف معنی‏دار نشان نداد. بر اساس نتایج به‏دست آمده استفاده از 1/0% ترکیب عصاره‏های گیاهی و محرک افزایش ضخامت پوسته اثرات مفیدی بر عملکرد مرغ و خصوصیات کیفی تخم‏مرغ نداشت.

مطالعه حاضر به منظور بررسی اثرات افزودن عصاره اتانولی پونه در جیره غذایی به عنوان جایگزینی برای آنتی بیوتیک محرک رشد و بررسی تاثیر آن بر عملکرد تولیدی، کیفیت تخم، فراسنجه های بیوشیمیایی و ایمنی بلدرچین تخم گذار انجام شد. در هفته 35 بلدرچین ها بر اساس وزن و درصد تولید تخم انتخاب شدند. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار و 3 تکرار ( هر تکرار دارای 12 قطعه بلدرچین تخم گذار) شامل کنترل، عصاره اتانولی 0/1 و 0/2 درصد پونه و 0/4 درصد آنتی بیوتیک محرک رشد تتراسایکلین انجام شد.

طبق نتایج حاصل از آزمایش اول مقدار عصاره اتری و ماده آلی در محصول فرعی کشمش بیشتر (05/0p?) و مقدار ماده خشک، پروتئین خام، الیاف شوینده خنثی، الیاف شوینده اسیدی و خاکستر کمتر از یونجه بود (05/0p?) و مقدار لیگنین شوینده اسیدی بین دو نمونه مشابه بود. ترکیبات فنولی کل و تانن کل در محصول فرعی کشمش بیشتر از یونجه بود. نتایج آزمایش دوم نشان داد که قابلیت هضم ماده آلی و ماده خشک محصول فرعی کشمش نسبت به یونجه بیشتر (05/0p?) و قابلیت هضم الیاف شوینده خنثی و پروتئین خام کمتر بود (05/0p?) و نتایج آزمایش سوم نشان داد که نرخ تولید گاز محصول فرعی کشمش بیشتر از یونجه بود (05/0p?) ولی پتانسیل تولید گاز بین دو نمونه معنی دار نبود و با اضافه-کردن محصول فرعی کشمش به یونجه نرخ تولید گاز افزایش یافت (05/0p?)، ولی اثر معنی داری بر پتانسیل تولید گاز نداشت. پتانسیل ماده آلی قابل تجزیه محصول فرعی کشمش بیشتر از یونجه بود (05/0p?) و با اضافه کردن محصول فرعی کشمش به یونجه مقدار آن افزایش یافت (05/0p?). با توجه به اینکه ارزش غذایی3 تیمار جایگزینی یونجه نزدیک به هم بوده ولی نسبت 50:50 یونجه به محصول فرعی کشمش قابل توجه است که ضمن داشتن ارزش غذایی بالاتر نسبت به 3 تیمار تولید گاز کمتری را به خود اختصاص داده است.