نام پژوهشگر: روح الله میرزایی
محمود دره رودی هدی قاسمیه
مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران با محدودیت های هیدرولوژیکی فراوانی روبرو هستند که این محدودیت ها، اغلب به دلیل کمبود بارش و پراکنش نامنظم بارندگی است. در حال حاضر جمع-آوری آب باران، یکی از روش های موثر در مدیریت منابع آب است. در این پژوهش با توجه به سوابق تحقیق و مطالعات صورت گرفته، معیارهای موثر شیب، تراکم زهکشی و ضریب رواناب به عنوان معیارهای اصلی به منظور مکان یابی عرصه های مناسب جمع آوری آب باران در حوزه آبخیز حسین آباد بلوک عنبرآباد انتخاب شدند. سپس درجه اهمیت و وزن هر کدام از معیارها و زیرمعیارها با استفاده از فرایند تحلیل سلسه مراتبی (ahp) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (fahp) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج وزن دهی معیارها با استفاده از روش های مذکور، نشان داد که معیار شیب به ترتیب با وزنی معادل 558/0 و 535/0 در روش های ahp و fahp، در اولویت اول و معیارهای ضریب رواناب و تراکم زهکشی، به ترتیب در اولویت های دوم و سوم قرار گرفتند. در مرحله بعد، نقشه های نهایی به منظور مکان یابی مناطق مستعد برای جمع آوری آب باران به دست آمدند. نتایج تحقیق نشان داد که مناطق کاملاً مناسب در هر دو نقشه، در شمال و شمال شرقی و بخشی نیز در شرق، جنوب و جنوب شرقی قرار دارند. بنابراین اختلاف چندانی در محدوده گسترش در هر دو نقشه وجود ندارد؛ اما نکته قابل تأمل این است که درصد طبقات بسیار مناسب و مناسب به ترتیب در روش های ahp و fahp، برابر 10/60 و 47/66 درصد است؛ همچنین مقایسه دو روش استفاده شده با توجه به ضریب کاپای 75% نشان داد که بیشترین سلول های جابه جا شده در طبقات مناسب و کاملاً مناسب است. در نهایت با توجه به طبقه های مناسب و کاملاً مناسب به دست آمده از روش fahp، موقعیت مناطق مناسب برای عملیات اجرایی جمع آوری آب باران شامل استخرهای آبگیر، مخزن نفوذ در روی زمین، مخزن نفوذ در امتداد جریان آبراهه ها، سدهای اصلاحی، پیتینگ، کنتورفارو، روش های غیردرجا و سکوبندی در منطقه مطالعاتی مشخص شدند. در نهایت عملیات پیتینگ با مساحتی برابر 53/2855 هکتار، بیشترین مساحت و عملیات سکوبندی با مساحتی برابر 01/1 هکتار، کمترین مساحت را به خود اختصاص دادند.