یکی از اعمال فیزیولوژیکی بزاق حفاظت از سطح مخاط در ناحیهء فوقانی دستگاه گوارش و حفظ سلامت دندانها و بافت دهان در مقابل مواد عفونت زا و مواد شیمیایی است . اخیرا" دانشمندان اتفاق رای دارند که عمل موضعی مواد سرطانزا روی مخاط دهان نقش عمده ای در سرطانزایی نواحی حلق و حنجره دارد و وضعیتهای نرمال مخاط حفرهء دهان بدون دفاع نبوده و ترشحات غدد بزاقی قادرند مخاط دهان را در مقابل موادیکه حتما" سرطانزا هستند محافظت کنند. بنظر میرسد که تغییر عملکرد غدد بزاقی نقش پاتوژنتیک مهمی در سرطانهای نواحی فوقانی دستگاه گوارش داشته باشد بطوریکه کاهش در ترشح پروتئین بزاق بیمارانیکه از سرطان دهان، حلق و حنجره رنج می برند مشاهده میشود. منظور اینکه کیفیت و کمیت بزاق هر دو میتوانند از عوامل نشانگر بیماریهای دهان و دندان بوده و در تشخیص بیماریها و اختلالات سیستمیک و یا موضعی دارای ارزش باشند. برخلاف سایر غدد ترشحی، غدد بزاقی با تغییرات هورمونی کنترل نمی شوند بلکه سیستم اتونوم عامل اصلی کنترل عملکرد غدد بزاقی میباشد و نیکوتین، سیگار بعنوان اصلی ترین عامل فارماکولوژیکی سیگار میتواند باعث تحریک گانگلیونهای اتونوم سیستم اعصاب مرکزی گردد و شاید تغییر عملکرد و مرفولوژی این غدد را سبب شود و در نتیجه در کیفیت و کمیت بزاق موثر باشد. بنابراین تاثیرات احتمالی استعمال سیگارت در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بزاق حائز اهمیت است . در این تحقیق اندازه گیری پروتئین تام و بعضی یونهای بزاق در افراد سیگاری و غیر سیگاری مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است . روش کار : نمونه های بزاق تحریک شده 28 داوطلب مرد سیگاری و 31 داوطلب مرد غیر سیگاری بعنوان گروه کنترل در دامنه سنی 29-41 سال مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به عوامل موثر بر ترکیبات بزاق که شامل -1 circadian rhytms -2 تاثیر نوع محرک -3 اثرات رژیم غذایی -4 هورمونها -5 سن -6 بعضی بیماریها -7 مصرف دارو میباشند در نمونه گیری از داوطلبین به این نکات توجه شد. سپس میزان پروتئین تام نمونه ها(mg/ml) توسط متد لوری و با دستگاه اسپکتروسکوپ ماوراء بنفش مرئی در طول موج 580 نانومتر و میزان یونها سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم روی و سرب با استفاده از دستگاه flame atomic absorbtion spectroscopy مدل 680 ساخت کارخانهء شیماتسو اندازه گیری شد و در نهایت بر روی نتایج آزمون t انجام شد. نتایج : نتایج نشاندهندهء کاهش میزان پروتئین تام (mg/ml) و کلسیم (meq/l) و افزایش میزان سرب (meq/l) در بزاق افراد سیگاری .