روشنفکران مسلمان در قرن بیستم به نحوی عمیق دلمشغولی هنجارهایی را می¬یابند که از مدرنیته برآمده¬اند، به¬ویژه مفاهیم آزادی فردی، مساوات اجتماعی و دموکراسی، حاکمیت اکثریت و حاکمیت قانون، که در رده حقوق طبیعی انسان فرار می¬گیرند و با مفاهیم رایج در جوامع اسلامی تفاوت دارند. این پژوهش سعی دارد تا به کمک بررسی و مقایسه اندیشه سیاسی مهدی بازرگان و راشد الغنوشی در باب دموکراسی و با بهره¬گیری از الگوی سازگاری اسلام و دموکراسی، جایگاه دموکراسی و اهمیت آن را در اندیشه اسلامی نشان دهد. فرضیه این پایان¬نامه چنین است که بازرگان دموکراسی را روشی برای حکمرانی و غنوشی آن را ارزشی در سامان¬دهی امور اجتماعی تلقی می¬نمایند. بنابراین در این پایان¬نامه تلاش شده است، با استفاده از الگوی سازگاری اسلام و دموکراسی و بر اساس تحلیل مقایسه¬ای آراء و اندیشه¬های سیاسی- اجتماعی بازرگان و غنوشی به عنوان دو مدل کارآمد و اثرگذار، اما متفاوت از هم مورد تحلیل قرار ¬گیرد. نتیجه این پایان¬نامه مشخص کرد که غنوشی به دموکراسی به عنوان ارزش و فراتر از اسلام می¬اندیشد، ولی بازرگان دموکراسی را در درون دین جستجو می¬کند.

برای سامان دهی امر عمومی نیاز به تکنیک های قابل اجرا و مشروعی است که بتواند صورت اجرایی در جامعه پیدا کند. در این راستا ایرانیان باستان دارای الگوهایی از نظم دهی به قدرت می باشند، یکی از این تکنیک های اصلی سیاست در ایران باستان که در طول تاریخ ایران بارها بازتولید و تداوم داشته است، اندیشه فره ایزدی می باشد. این رساله با محوریت قرار دادن شاهنامه فردوسی که یکی از منابع اندیشه سیاسی ایران در متون باستانی و ادبیات فارسی به جای مانده از دوران کهن می باشند، سعی دارد این تکنیک ایرانی مرتبط با قدرت را مورد واکاوی قرار دهد. از این رو فرضیه ما بر این مبنا قرار دارد که روال مند نبودن مفهوم فرّه ایزدی، علت ایجاد ترس متقابل بین پادشاه و نخبگان سیاسی و در نتیجه روایی شورش، بحران جانشینی و نخبه کشی در مناسبات سیاسی قدرت در شاهنامه است. برای بررسی فرضیه، روش ما در پایان نامه ی حاضر، روش تفسیری متن محور می باشد. بنابراین نگاه ما فقط متوجه به متن و تفسیر آن خواهد بود و تلاش داریم با این روش خوانشی نوین و قرائتی متفاوت از این تکنیک پرکاربرد در سنت ایرانشهری ارائه دهیم و کنکاش کنیم که آیا فرّه دارای روال مندی قانونی و ضابطه کمی و عینی در شاهنامه هست یا خیر؟ بر این اساس در این پایان نامه کیفیت حکومت مندی از منظر تکنیک های فرهمندی و همینطور آسیب شناسی آن مورد واکاوی قرار می گیرد.