تحقیقات مقدماتی، حساس ترین مرحله از فرایند کیفری است، زیرا اولین مواجهه متهم با دستگاه عدلیه کیفری در همین مرحله می باشد و اساس و شالوده پرونده کیفری در این مرحله تشکیل می شود - بنابراین توجه به اصول دادرسی عادلانه در این مرحله از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این مرحله که هنوز مجرمیت کسی مشخص نیست ، اقدامات بایستی تحت حاکمیت اصل برائت انجام شود . مهم ترین اصول کلی دادرسی عادلانه حاکم بر مرحله تحقیقات مقدماتی،تضمین حق آزاد بودن متهم و امکان سلب آن در موارد استثنایی، اطلاع رسانی به متهم و خانواده¬ وی، اعلام حق سکوت، اعلام حق انتخاب وکیل و لزوم معقول بودن مدت بازداشت موقت را می توان نام برد. استقلال مقام تحقیق (بازپرس) از مقام تعقیب (دادستان) یکی از جلوه های مهم شکل گیری دادرسی عادلانه محسوب می شود. وحدت مقام تعقیب و تحقیق و انجام کلیه اقدامات توسط شخص واحد به حقوق دفاعی متهم خلل وارد می کند، دادستان نماینده جامعه، طرف دعوی کیفری می باشد و تعقیب متهم را عهده دار است وطبیعی است چنین شخصی نمی تواند به دلیل فقدان اصل بی طرفی امر تحقیق و جمع آوری ادله له یا علیه متهم راعهده دار شود. مقام تعقیب در مرحله تحقیق مقدماتی بایستی در جهت حفظ نظم عمومی که بواسطه ارتکاب جرم مخدوش شده، تمام تلاش خود را صرف کشف حقیقت و ایجاد زمینه مناسب برای اجرای عدالت بکار بندد، از طرف دیگر در این مرحله هنوز مجرمیت شخص تحت تعقیب احراز نگردیده و باید در پرتو حاکمیت اصل برائت گام برداشت و به بهانه حفظ نظم عمومی بی جهت امکان سلب حقوق و آزادی های فردی فراهم نشود، پس مرحله تحقیقات مقدماتی از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار است و وجود مقام تعقیب و تحقیق و تفکیک این دو مقام از هم، در تحقق دادرسی عادلانه نقش بسزایی دارد. در تحقیق حاضر سعی می شود ساختار مقام تعقیب و تحقیق و تفکیک آنها از هم در دادرسی عادلانه و مقام تعقیب و تحقیق در نظام دادرسی ایران ضمن معرفی معیارها و ضوابط دادرسی عادلانه ناظر به تحقیقات مقدماتی، از جمله تضمین حق آزاد بودن متهم و سلب آن در موارد استثنایی، اطلاع رسانی به متهم و خانواده وی، اعلام حق سکوت، اعلام حق انتخاب وکیل و لزوم معقول بودن مدت بازداشت موقت تبیین، و خلاء هاو نقص های موجود در وضعیت حقوقی کشورمان که اکثر موارد مذکور در قوانین فعلی جایگاهی ندارد ، به همراه راهکارهای پیشنهادی موردبررسی قرار گیرد.