در این تحقیق زیست چینه نگاری و سنگ چینه نگاری نهشته¬های پرمین بالایی در دو مقطع مجزا (بناریزه و همبست) در ناحیه آباده مورد مطالعه قرار گرفته است. مقطع بناریزه از آهک¬های نودولار مشکی همراه با براکیوپود، مرجان، بریوزوئر و فرامینیفر تشکیل شده است که سن وچیاپینگین معادل پرمین را نشان می¬دهد. مقطع همبست در قاعده از آهک¬های خاکستری رنگ نازک لایه همراه با ماکروفسیل¬های فراوانی به سن پرمین تشکیل شده است به طوری که ماکروفسیل¬ها به فراوانی در این لایه¬ها قابل تعقیب می¬باشند و با ادامه نمونه برداری به سمت بالا به وضوح جلفین زیرین تا بالایی را نشان می¬دهند. این تحقیق همچنین منجر به شناسایی گونه¬ای آمونوئید از جنس araxoceras از بخش جلفین زیرین سازند همبست و نیز کشف vedioceras ventrosulcatum ruzhecev از جلفین بالایی برای اولین بار در ایران شده است. براکیوپودهای به دست آمده از مقطع بناریزه عبارتند از: spinomarginifera sp., leptodus sp., araxathyris sp. براکیوپودهای جمع¬آوری شده در این برش زمان پرمین پسین را نشان می¬دهند. همچنین علاوه بر براکیوپودها، بقایایی از مرجان¬ها، بریوزوئر و نیز فرامینیفرهایی که گویای شرایط کم عمق هستند در این مقطع دیده می¬شوند. مجموعه براکیوپودهای یافت شده در مقطع همبست عبارتند از: araxilevis sp., tyloplecta yangtzeensis, orthothetina sp., leptodus sp. این براکیوپودها حاکی از وجود زون های زیستی araxilevis bed و oldhamina bedاست که سنی معادل جلفین از پرمین پسین را نشان می¬دهند. مجموعه گونیاتیت¬های یافت شده در مقطع همبست عبارتند از: araxoceras tectum ruzhencev, araxoceras sp., araxoceras abarkuense sp. nov., vescotoceras sp., vescotoceras paralleum ruzhencev, vedioceras sp., vedioceras ventrosulcatum ruzhencev, phisonites triangulus shevyrev, phisonites sp., xenaspis sp. گونیاتیت¬های به دست آمده ازاین برش حاکی از وجود زون¬های زیستی زیر می¬باشند: araxoceras bed, vedioceras bed, phisonites bed این زون¬های زیستی جلفین زیرین تا بالایی در سیستم پرمین را نشان می¬دهد. مجموعه کنودنت¬های یافت شده در مقطع همبست عبارتند از: clarkina niuzhuangensis, clarkina leveni, clarkina guangyanensis, clarkina bizarrensis کنودنت¬های به دست آمده از این برش حاکی از وجود زون¬های کنودنتی clarkina leveni zone و clarkina guangyanesis zone می¬باشد. در این مقطع بقایایی از مرجان¬ها، ناتیلوئید، فلس و مهره کمرماهی دیده می¬شود. این منطقه همچنین شامل تجمع فراوانی از گلوله¬های آهنی به صورت متمرکز شده است که درصد بسیار پایین اکسید منگنز (mno) حاصل از آنالیز آنها بیانگر شرایط دریایی کم¬عمق تا فلات قاره می¬باشد. ضمن اینکه کنودنت¬های به دست آمده از این مقطع نیز شرایط دریای کم¬عمق را تأیید می-کند. مجموعه زیستی فوق از برش¬های همبست و بناریزه می¬تواند در مقایسه و کنترل افق¬های پرمین کشورهای همجوار مورد استفاده قرار گیرد.

چکیده تالاب انزلی با وسعتی در حدود km2200 در سواحل جنوب غربی دریای خزر در استان گیلان واقع شده است. در منطقه مورد مطالعه به منظور تعیین الگوی توزیع رسوبات، شناسایی فاکتورهای موثر در رسوب گذاری، کانی شناسی و منشأیابی تعداد 27 نمونه از بخش های آبی مختلف تالاب و رودخانه های منتهی به تالاب تهیه شد و از نظر ویژگی های بافتی و کانی شناسی مورد مطالعه قرار گرفت. در رسوبات این منطقه 5 رخساره رسوبی ماسه ای، ماسه با کمی گراول، ماسه گلی با کمی گراول، ماسه گلی و گل ماسه ای تشخیص داده شد که در محیط دلتائی ته نشست شده اند. توزیع اندازه ذرات نشان می دهد که اندازه رسوبات از گراول ریز تا گل متغییر است و بطور متوسط فراوانی گراول 15/0%، ماسه 82% و گل 17% می باشد. ماسه دانه ریز و ماسه خیلی دانه ریز از فراوانترین اندازه ذرات در رسوبات منطقه می باشند. این رسوبات دارای جورشدگی خوب تا بد هستند و از لحاظ گردشدگی از کاملاً گرد شده تا کاملاً زاویه دار متغییر اند. بطوریکه در بخش جنوب غربی منطقه (حوضچه سیاه کشیم) اکثراً ذرات به صورت زاویه دارند و در بخش مرکزی منطقه (حوضچه هندخاله و کانال های ورودی آب تالاب به دریا) ذرات به صورت زاویه دار تا گرد شده اند. همچنین در بخش شرقی (حوضچه شیجان) ذرات غالباً به صورت گرد شده تا نیمه گرد شده اند. بنابراین وجود ذرات زاویه دار حاکی حمل و نقل کوتاه و ذرات گرد شده (کوارتز و کانی های سنگین) حاکی از حمل و نقل طولانی است. پتروگرافی نهشته های ماسه ای تالاب انزلی نشان می دهد که رسوبات به ترتیب فراوانی از 1/40% خرده سنگ های آذرین (72/23% آذرین بیرونی، 38/16% آذرین درونی)، 5/12% دگرگونی، 12% رسوبی، 71/24% کانی های سبک (7/13% کوارتز، 56/10% فلدسپات) و 88/10% سنگین (23/7 سنگین روشن، 66/3% تیره) تشکیل شده اند. در این میان خرده سنگ های گرانیت، پگماتیت، گابرو، دیوریت، بازالت، آندزیت، توف، اسلیت، فیلیت، انواع شیست ها، گنایس، کوارتزیت، مرمر، کربنات، ماسه سنگ، سیلت استون، چرت و کانی های سبک کوارتز، فلدسپات، مسکوویت و مجموعه کانی های سنگین پیروکسن، بیوتیت، آمفیبول، اپیدوت، کلریت، آپاتیت، گارنت، سیلیمانیت، تورمالین، اسفن، اسپینل، زیرکن، هماتیت، گوتیت، مگنتیت، پیریت و لیمونیت شناسایی شده اند. خرده سنگ های آذرین درونی، خرده سنگ های رسوبی، کوارتز و کانی های سنگین از جنوب غرب تالاب به سمت شرق، یک روند کاهشی را نشان می دهند و خرده سنگ های آذرین بیرونی به سمت شرق تالاب، با یک روند افزایشی همراه هستند. خرده سنگ های دگرگونی در قسمت مرکزی تالاب فراوانی کمتری را دارند. با ترسیم داده های اجزای تشکیل دهنده بر روی نمودار مثلثی فولک ترکیب آنها را (معادل سنگی) لیتارنایت تا فلدسپات لیتارنایت نشان می دهد. همچنین با استفاده از دیاگرام مثلثی دیکنسون (q-f-l) می توان نتیجه گرفت که به احتمال زیاد رسوبات ماسه ای این ناحیه از خاستگاهی با موقعیت تکتونیکی قوس ماگمایی سرچشمه گرفته اند.

منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی واقع در طول جغرافیایی 49 درجه و 20 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 30 درجه و 27 دقیقه شمالی در جنوب غربی ایران و در سواحل شمالی خور موسی در شهرستان ماهشهر واقع شده است. برای مطالعه رسوب شناسی و آلودگی فلزات سنگین در رسوبات سطحی منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر از 25 ایستگاه نمونه برداری انجام گردید. برای تاثیر نقش عوامل فیزیکوشیمیایی رسوب شناسی بر تغییرات غلظت عناصر پارامتر های کربنات کلسیم (58-06/26درصد)، ماده آلی (3/33-10 درصد)، (32/9-3/7) ph، (75+ تا 90- میلی ولت) eh و (4/30-67/3 میلی زیمنس بر سانتی متر) ecاندازه گیری گردید. غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری گردید. غلظت فلزات سنگین بر حسب ppm به ترتیب فراوانی در نمونه ها شامل روی (933-05/25)، نیکل (3/107-35/24)، مس (5/192-14)، کبالت (35/364-75/2)، کادمیوم (88/3-051/0) و جیوه (83/0-06/0) می باشد. غلظت روی، نیکل، کبالت، مس، کادمیوم و جیوه در رسوبات منطقه بر اساس استاندارد u.s.epa بیش از حد معمول در خاک-های طبیعی می باشد. بر اساس استاندارد جهانی سازمان حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا میزان آلودگی خاک در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی مقدار عناصر کادمیوم، نیکل، کبالت، روی، مس و جیوه در چند ایستگاه بالاتر از حد استاندارد جهانی است و گاهاً به حد خطرناکی رسیده است. بر اساس مقادیرمرجع اعمال شده و محاسبه ضریب غنی شدگی فلزات (ef)، منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی از نظر غلظت فلزات سنگین کادمیوم، نیکل، روی، کبالت، مس و جیوه دارای روند زیر می باشد. cd >co >zn >hg >ni >cu همچنین بر اساس مقادیر به دست آمده از شاخص درجه آلودگی اصلاح شده (mcd) و مقایسه با استانداردهای آن درجه آلودگی در ایستگاه های p2 و p24 درجه متوسط از آلودگی و برای ایستگاه هایp14، p17 و p19 درجه بالاتر از آلودگی نشان می دهد. و در بقیه ایستگاه های موجود در منطقه درجه آلودگی پایین می باشد. جهت تولید محصولات پتروشیمی نیاز به فرآورده های پایه می باشد. این فرآورده ها مستقیماً از هیدروکربن های موجود در نفت خام و یا موجود در گازهای طبیعی بدست می آید. در منطقه مورد مطالعه از برش های نفت خام مانند نفتا و گازطبیعی استفاده می گردد. سنگ های پوشاننده اطراف منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شامل سنگ های آهکی، مارنی، ماسه ای و تبخیری ها می باشد و در منطقه سنگ های آذرین و دگرگونی وجود ندارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که منابع معدنی با خاستگاه آذرین و دگرگونی به دلیل عدم وجود در منطقه مورد مطالعه نمی تواند در آلودگی منطقه اثر گذاشته باشد. لذا می توان نتیجه گرفت که آلودگی منطقه مورد مطالعه مرتبط به همان خاستگاه مخازن هیدروکربنی ( برش های نفت خام و گاز طبیعی) و فعالیت های انسانی ناشی از فعالیت کارخانجات اطراف منطقه بوده باشد.

چکیده دریاچه خزر یکی از اکوسیستم‎های آبی مهم کشور بوده، به این ترتیب بررسی توزیع فلزات سنگین در رسوبات این منطقه از اهمیت زیست محیطی خاصی برخوردار است. باتوجه به اینکه بخش عمده فلزات سنگین در رسوبات ساحلی ایران حاصل فرسایش سنگ‏های حوضه آبریز است، مطالعه این رسوبات و تعیین منشا آن‏ها می‎تواند روشی مفید برای تشخیص میزان و منشا طبیعی این فلزات باشد. به کمک این تحقیق می‎توان تعیین نمود عوامل مختلف محیطی چه تأثیری در انتقال و تجمع فلزات سنگین دارد. منطقه مورد مطالعه در خط ساحلی دریای خزر (دهانه رودخانه چالوس رود تا انتهای تالاب میانکاله) واقع شده است. در بخش های غربی منطقه 9 نمونه از دهانه رودخانه های ورودی به دریا و سواحل قابل دسترسی برداشت گردید. 15 نمونه از ماسه‎های سطحی ساحلی از دهانه رودخانه تجن تا انتهای تالاب میانکاله در فواصل 5 کیلومتری و 5 نمونه از بخش جنوبی خلیج گرگان برداشت شده است. دانه‏بندی رسوبات به روش الک خشک انجام گردید. جهت مطالعات پتروگرافی از نمونه‎های ماسه‎ای با اندازه 25/0 میلیمتر مقطع نازک تهیه شد. همچنین برای مطالعات دقیق‎تر پتروگرافی کانی‏های سنگین موجود در نمونه ها توسط برموفرم جداسازی شده و از آن ها مقطع نازک و صیقلی تهیه گردیده است. طبق مطالعات میکروسکوپی کانی های سیلیکاته روشن از جمله کوارتز و فلدسپات، کانی های سنگین غیرفلزی پیروکسن، آمفیبول، بیوتیت، کلریت، زیرکن، گلوکونیت، آپاتیت و روتیل و کانی‎های فلزی از جمله هماتیت، مگنتیت، گوتیت، ایلمنیت و پیریت و خرده سنگ‎های آذرین، رسوبی و دگرگونی در نمونه ها مشاهده شده اند. خرده سنگ های آذرین و کانی های سنگین عموما از گابرو، بازالت، تراکی بازالت، آندزیت، دیوریت تریاس پل سفید، ولکانیک ها و سنگ های آهن دار ژوراسیک سمنان و سنگ های نفوذی نیمه ولکانیک اسیدی حدواسط و بازیک بهشهر، گابروهای قائمشهر، بازالت و آندزیت بازالت چالوس و آندزیت بازالت سازند فجن در آمل منشا گرفته اند. خرده سنگ‎های رسوبی نیز از واحدهای ماسه سنگی سازندهای میلا، خوش ییلاق و بهرام، دورود، شمشک، تیزکوه و ... که در محدوده حوضه های آبریز لاهیجان- نور، هراز- نکا و قره سو- گرگان رخنمون شده‎اند نشات گرفته اند. منشا خرده سنگ های دگرگونی نیز از شیست های گرگان می باشد. جهت تعیین میزان غلظت فلزات سنگین از ذرات در اندازه ماسه (0625/0-2 میلیمتر) استفاده شده است. غلظت عناصر موجود در محلول توسط دستگاه جذب اتمی مدل pu9100-phillips تعیین شده است. عناصر به ترتیب فراوانی غلظت عبارتند از fe، mn، zn، cr، co و sr. عناصر روی و آهن در برخی از نمونه های بخش جنوبی خلیج گرگان (s26 و s27) و کبالت در نمونه های s1 و s9 و استرانسیم در s29 غنی شدگی کمی نشان می‎دهند. عنصر کادمیوم در تمامی نمونه‎ها از غنی شدگی خیلی زیاد برخوردار است. سایر عناصر در تمامی نمونه ها بدون غنی شدگی هستند. نتایج آنالیز جذب اتمی و مطالعات پتروگرافی روند مشابهی بین درصد فراوانی برخی از کانی های سنگین و غلظت فلزات سنگین را نشان می دهد. zn با مجموع پیروکسن و آمفیبول و کانی های اپاک، co با بیوتیت و کانی های اپاک، cdو آمفیبول، cr با کانی های اپاک روند مشابهی نشان می دهند. دلیل ارتباط عناصر با کانی های مذکور را می توان شرایط تشکیل و تشابه شعاع یونی این فلزات با عناصر موجود در ساختار کانی ها و جایگزینی این عناصر با یکدیگر در نظر گرفت.

چکیده سازند نایبند در برش دیزلو و در 60 کیلومتری شمال شرق اصفهان رخنمون دارد. در این پژوهش، به مطالعه-ی نهشته های آواری بخش های گلکان (واحد تحتانی) و قدیر (واحد فوقانی) این سازند پرداخته شده است. دو واحد مذکور با ضخامت 170 متر، از لایه های متناوب ماسه سنگ و گلسنگ تشکیل شده است. مطالعات پتروگرافی نهشته های آواری این واحدها نشان دهنده وجود کانی های کوارتز، فلدسپار ها (پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، میکروکلین)، مسکوویت و کانی های سنگین نظیر زیرکن، تورمالین، بیوتیت، کلریت، اپیدوت، گلوگونیت، پیروکسن و ... ،خرده سنگ های دگرگونی، آذرین و رسوبی و خرده های عناصر اسکلتی می باشد. بر اساس درصد هریک از عناصر سازنده ماسه سنگ ها، سه پتروفاسیس ساب آرکوز، ساب لیتارنایت و هیبریدی تشخیص داده شده است. در رخنمون مورد مطالعه 7 رخساره سنگی دانه متوسط (hcs, scs, sh,sp, sm, sr, se) و یک رخساره دانه ریز (fl) شناسایی شد. ایکنوفسیل های مشاهده شده نیز شامل اثر فسیل های مربوط به ایکنوفاسیس کروزیانا (baroccoichnites, cochlichnus, helicolitius, didymoulichnus, fucusepsis, palaeophycus planolites,) و اثرات فسیلی ارگانیسم های فرصت طلب (arenicolites)، متعلق به ایکنوفاسیس آرنیکولایتس می باشند. براساس رخساره ها و آثار فسیلی مجموعه رخساره های سنگی شامل مجموعه رخساره بخش دور ناحیه بالایی دور از ساحل، بخش نزدیک ناحیه بالایی دور از ساحل، بخش دور ناحیه دور از ساحل-حدواسط، بخش نزدیک ناحیه دور از ساحل-حدواسط، و مجموعه رخساره بخش پایینی حاشیه ساحلی شناسایی شدند. انواع افق های پرفسیل بخش های گلکان و قدیر سازند نایبند شامل تجمعات باقیمانده قاعده ای، افق های زیستی مرکب یا چند گانه، و افق های پرفسیل حاصل از تجمع در موقعیت زندگی می باشد، که در موقعیت های مختلف ستون چینه شناسی تشکیل شده اند. محیط رسوبی این نهشته ها با استفاده از رخساره ها و مجموعه رخساره ها، ایکنوفاسیس ها و افق های پرفسیل، بخش بالایی منطقه دور از ساحل تا بخش پایینی حاشیه ساحل و در شلف آواری تحت تاثیر طوفان می باشد. بر اساس مطالعات ژئوشیمی عناصر اصلی، سنگ منشا ماسه سنگ های واحدهای مورد مطالعه شامل ماسه-سنگ های رسوبی، سنگ های دگرگونی درجه متوسط تا بالا، گرانیت، و سنگ های حدواسط آذرین می باشد . جایگاه زمین ساختی ماسه سنگ های مورد مطالعه در محدوده حاشیه فعال قاره ای قرار دارند. مطالعه آب و هوای دیرینه و هوازدگی در ناحیه منشا بر اساس ترکیب عناصر اصلی ماسه سنگ های مورد مطالعه نیز نشان-دهنده شرایط نیمه مرطوب، و هوازدگی متوسط تا نسبتا شدید، در ناحیه منشا بوده است. فرایندهای دیاژنزی مشاهده شده در نهشته های آواری مورد مطالعه، شامل فشردگی فیزیکی و شیمیایی، و سیمانی شدن (هماتیتی، کلسیتی، سیلیسی، دولومیتی و رسی) می باشد. جانشینی دانه ها توسط سیمان کربناته و دگرسانی فلدسپار ها از دیگر فرایندهای دیاژنتیکی تاثیرگذار بر روی نهشته های واحدهای مذکور می-باشد