هدف: بر اساس پژوهش های قبلی، عوامل شخصیتی، از پیش بینی کننده های اصلی اعتیاد می باشد، در این راستا، پژوهش حاضر، با هدف مقایسه نیمرخ های سرشتی – منشی مبتلایان به اختلال سوء مصرف مواد و مبتلایان به سوء مصرف الکل و افراد بهنجار اجرا شد. روش: روش پژوهش پس رویدادی و جامعه آماری 90 نفر شامل 3گروه از افراد مبتلا به سوء مصرف مواد، سوء مصرف الکل و عادی در شهر تبریز بود. که از میان آنها 30 نفر سوء مصرف مواد، 30 نفر سوء مصرف الکل و 30 نفر عادی انتخاب شد. ابزار سنجش، پرسشنامه سرشت و منش (tci، کلونینجر و همکاران، 1991) بود. داده ها از طریق تحلیل واریانس چند متغیری و آزمون تعقیبی توکی تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد در بعد نوجویی، بین گروه های سوء مصرف مواد، سوء مصرف الکل و عادی تفاوت معنادار وجود دارد و نمرات افراد مبتلا به سوء مصرف مواد بالاتر از دو گروه دیگر و نمرات افراد مبتلا به سوء مصرف الکل بالاتر از افراد عادی بود. در بعد آسیب گریزی، نمرات گروه سوء مصرف مواد به طور معنادار بالاتر از گروه الکلی و عادی بود. و در بعد پاداش وابستگی، افراد عادی بالاترین نمره را کسب کردند و تفاوت گروه سوء مصرف مواد و عادی معنادار بود. همچنین نتایج تفاوت معنادار در بعد خود راهبری بین گروه های سوء مصرف مواد، سوء مصرف الکل و عادی نشان داد بطوریکه افراد عادی نمرات بالاتریاز دو گروه دیگر بدست آوردند. در نتیجه گیری کلی می توان گفت برخی از ویژگی های سرشتی ومنشی می تواند تفکیک کننده مهمی بین افراد سوء مصرف کننده مواد و الکل و افراد عادی باشد.