آیین¬مهر یکی از پرشکوه¬ترین آیین¬های ایران باستان است. آیینی که مدّت¬ها، برهه¬ای از زمان را به خود اختصاص داده و در آن رشد کرده و بالیده و سرانجام نیز خود را در اشکال گوناگون، در اذهان خودآگاه و ناخودآگاه مردم جای داده است. مردم در طول زمان خواسته یا ناخواسته از برخی از برمانده¬های این آیین، در زندگی روزمرّه¬ی خود سود می¬جسته¬اند، کم¬کم این میراث، به دست سرایندگان و فرزانگان، وارد ادبیّات شده و به عنوان برمانده-های کلاسیک، به گنجینه¬ای فرهنگی بدل گشته و از نابودی در امان مانده است. بررسی بازتاب¬های آیین مهر، به خصوص در اشعار شاعر برجسته¬ای چون خاقانی از یک جهت، ارزش و اعتبار این آیین را، حتّی قرن¬ها پس از سقوط آن نشان می¬دهد و از جهت دیگر، آشنایی این شاعر بلندآوازه را نسبت به این آیین جهانی، نمایان می-سازد. از آن¬جا که این آیین، هرچند با وجود بازتاب آن در زندگی مردم، از اصل و ریشه رو به فراموشی است، پس این رساله با توجّه به اشعار شاعر محبوب اهل ادب _خاقانی شروانی_ و برجسته ساختن برمانده¬های این آیین، گَرد چندین و چند ساله¬ای را، که در طول زمان بر آیین مهر حجاب گشته بود پاک کرد و شمّه¬ای از پرتوهای آن را، هر چند مختصر، فروغ و جلایی دوباره بخشید.