نام پژوهشگر: مستجاب بهروزی
مستجاب بهروزی حسین نظم فر
با توجه به مفهوم "عدالت فضایی" که به لحاظ جغرافیایی و فضایی، توزیع خدمات عمومی با سیاست¬ها و خط¬مشی¬های اجتماعی و جغرافیایی می باشد و اهمیت تحقق "عدالت توزیعی" در مادرشهر تبریز با توجه به اهمیت منطقه¬ای روز¬افزون این شهر و نیز در جهت پاسخ به فطرت عدالت طلبی انسان از یک سو و ملاحظات سیاسی – اجتماعی در لزوم ایجاد انسجام اجتماعی از سوی دیگر، شتاب روز-افزون دو¬قطبی شدن مناطق و گروه¬های اجتماعی شهر تبریز، لزوم توجه همه محققان و برنامه¬ریزان شهری به "عدالت فضایی" در توزیع خدمات عمومی را طلب می کند. مادرشهر تبریز علاوه بر اینکه از تبعیض طبقاتی در بین گروه های اجتماعی – اقتصادی رنج می برد، از تبعیض فضایی ناشی از توزیع نامناسب خدمات شهری نیز تهدید می شود بنابراین مسئله اصلی این پژوهش کنکاش و تعمق نظری و تجربی درباره موضوع حساس عدالت فضایی در بهره¬مندی خدمات شهری در سطح مادرشهر تبریز است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر روش، ترکیبی از روش¬های توصیفی– تحلیلی می¬باشد و در گردآوری داده¬ها از شیوه¬ی کتابخانه¬ای و اسنادی استفاده شده است. مناطق ده¬گانه تبریز به عنوان واحد¬های جغرافیایی در سنجش "عدالت فضایی" و 15 شاخص تعیین کننده خدمات عمومی برای نیل به این هدف انتخاب شده¬اند. برای وزن¬دهی به شاخص¬های مورد مطالعه از مدل تحلیل شبکه¬ای anp و برای تحلیل و رتبه¬بندی مناطق شهری از منظر برخورداری از خدمات عمومی از مدل¬های تصمیم¬گیری چند¬معیاره شامل تاپسیس، ویکور و الکتر و برای رسیدن به یک نتیجه¬ی واحد از تحلیل داده¬ها در مدل¬های مختلف، از مدل تلفیقی کپلند استفاده شده است. تجزیه و تحلیل شاخص¬ها بیانگر آن است که مناطق 1 و 10 در همه مدل¬های مورد استفاده در تحلیل داده¬ها، از خدمات عمومی شهری برخورداری کامل را دارند، در حالی که مناطق 6 و 8 از این لحاظ فاقد حداقل برخورداری می¬باشند. بر این اساس منطقه 4 به عنوان منطقه برخوردار و مناطق 7، 2، 3 و 5 نیز به عنوان مناطق نیمه برخوردار نشان داده شده¬اند. یافته های حاصل از این پژوهش، عدم انطباق توزیع خدمات عمومی در سطح مناطق مادرشهر تبریز، حتی با کمترین سطح عدالت فضایی را نشان می¬دهد. بنابراین مدیریت شهری مادرشهر تبریز، نیازمند توجه به مناطق نابرخوردار از شاخص¬های خدمات عمومی است.