امروزه نانو اکسیدآهن (fe3o4) یکی از نانو مواد مورد استفاده به شمار می رود، بنابراین انسان و حیوانات در معرض روز افزون آن قرار گرفته اند. لذا هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرات تماس پیش از تولد با نانو ذرات اکسید آهن و یون آهن بر حافظه فضایی موش های بالغ بود. به این منظور 40 سر موش سوری ماده جفت گیری نکرده نژاد nmri به چهار گروه ده تایی تقسیم شدند. گروه های کنترل، nio100 و nio1000 به ترتیب صفر، 100 و 1000 میکروگرم بر کیلوگرم نانو اکسیدآهن، و گروه آهن، 100 میکروگرم بر کیلوگرم یون آهن را به صورت زیر جلدی دریافت کردند. درمان ها از چهار روز قبل از مجاورت موش-های ماده با نر شروع و به صورت یک روز در میان تا زمان زایمان ادامه یافت. یادگیری فضایی زاده ها در سن 50 روزگی توسط ماز آبی موریس مورد سنجش قرار گرفت. در مرحله آموزش سرعت شنا، مدت زمان سپری شده و مسافت طی شده تا یافتن سکوی پنهان در گروه های تیمار شده با نانو ذرات اکسیدآهن و یون آهن بیشتر بود (05/0>p) که نشان دهنده افزایش فعالیت حرکتی این گروه ها بود، در حالی که در مرحله بازخوانی نقص عملکردی فقط در گروه های تیمار شده با نانو ذرات اکسیدآهن (01/0p<) و خصوصا در گروه های ماده مشاهده شد. بنابراین توانایی یادگیری و تثبیت حافظه پس از مواجهه قبل از تولد با یون آهن و خصوصا نانو ذرات اکسیدآهن دچار آسیب شد و شدت اختلال در اثر مواجهه با نانوذرات اکسید آهن به خصوص در گروه های ماده بیشتر بود.