نام پژوهشگر: امیرعباس شکرائیان
امیرعباس شکرائیان محمد راضی جلالی
عقرب گزیدگی یکی از خطرهای کلان بهداشت و سلامت انسان و حیوان ها به ویژه در مناطق گرمسیری است. کژدم مزوبوتوس یوپئوس یکی از 6 کژدم مهم و خطرناک در منطقه خوزستان و ایران است. در این پژوهش، اثرات سم این کژدم بر تابلوی خونی (cbc) و شکنندگی اسمزی گلبول های قرمز (of) و همچنین مقایسه کارایی آنتی ونوم پلی والان و ماده ی آنتی اکسیدان کوارستین در حفاظت از گلبول های قرمز در رت مورد بررسی قرار گرفته اند. تعداد 100 سر رت نر نژاد ویستار به طور تصادفی به 5 گروه دسته بندی شدند. گروه 1 (گروه کنترل) سرم فیزیولوژی (5/0 میلی لیتر)، گروه 2 (گروه سم) سم عقرب (mg/kg 5/1)، گروه 3 (گروه درمان با پادزهر) سم کژدم (mg/kg 5/1) و پس از 20 دقیقه آنتی ونوم (ml/kg 5/2)، گروه 4 (گروه درمان با کوارستین) سم کژدم (mg/kg 5/1) و پس از 20 دقیقه کوارستین (mg/kg 200)، گروه 5 (گروه درمان با پادزهر و کوارستین) سم کژدم (mg/kg 5/1) و پس از 20 دقیقه پادزهر (ml/kg 5/2) و کوارستین (mg/kg 200) را به صورت درون صفاقی دریافت کردند. خون گیری از درون قلب در زمان های 1، 3 و 24 ساعت پس از تزریق سم و در هر بار از 6 سر رت انجام گرفت. یافته های به دست آمده از هموگرام نشان دهنده ی کاهش شاخص های اریتروسیتی شامل pcv و hb، 24 ساعت پس از تزریق سم در گروه های 2 و 4 بود. ولی در گروه های 3 و 5 با تجویز پادزهر چنین کاهشی دیده نشد. یافته های آزمایش of نشان داد که میزان شکنندگی گلبول های قرمز در گروه 2 با دریافت سم، افزایش می یابد که این افزایش در رقت های 45/0، 40/0 و 35/0 درصد بافر نمکی، نسبت به گروه کنترل معنادار بود (05/0p<). در دیگر گروه ها تغییری در میزان شکنندگی نسبت به گروه دریافت کننده سم و همچنین در ساعت های گوناگون خون گیری دیده نشد. سم کژدم مزوبوتوس یوپئوس با آسیب زدن به غشای گلبول قرمز و احتمالا از راه کانال های یونی روی غشا سبب افزایش همولیز و شکنندگی اسمزی گویچه های قرمز خون می گردد. تجویز آنتی ونوم و یا کوارستین به طور جداگانه یا همزمان در دوز و زمان بکار رفته در این مطالعه، نتوانست از گلبول های قرمز و کاهش شکنندگی اسمزی آن ها در پی تزریق سم محافظت نماید.