توان کارآزماییهای بالینی براساس نقطه پایانی واقعی تعیین می شود که می تواند هم از لحاظ زمان وهم از لحاظ تعداد بیماران کاری طاقت فرسا باشد و از اینجاست که نقاط پایانی جانشین از شهرت بالایی برخوردار شده اند. تاکنون هر بیومارکری که معیارهای پرنتایس را برآورده می کرد به عنوان جانشین معرفی می شد ولی به علت اندازه گیری جانشین بعد از انتساب درمان این جانشین ها دارای اریبی پس تصادفی سازی بوده اند. در مبحث جانشین اصلی به دنبال یافتن جانشینی بدون اریبی یعنی جانشینی که برای پیش بینی اثر درمان روی نقطه ی پایانی بالینی هم لازم و هم کافی باشد هستیم. برای از بین بردن اریبی پس درمان، از طبقه بندی اصلی استفاده می شود که به دلیل ساختاری که دارد تحت تاثیر درمان نیست و سپس استنباط ها را روی این طبقات انجام می دهیم این استنباط ها علی بوده و جانشینی که هم لزوم علیتی و هم کفایت علیتی را برآورده کند جانشین اصلی نام دارد. پارامترهای توصیفی اثرات علی به دلیل وجود مقادیر گمشده قابل توصیف نیستند و با معرفی نمونه گیری مورد-گروهی از یک متغیر پیشگوی زمینه ای که همبستگی قوی با جانشین دارد اقدام به پیش بینی این مقادیر می شود. در اینجا سعی می شود بعد از یافتن جانشین های آماری و تعیین اثرات مستقیم و غیر مستقیم، جانشین اصلی را روی داده ها ی بدست آمده از مطالعه ی همگروهی تاریخی انجام شده روی 492 فرد که 363 نفر افراد گروه مورد که با گاز خردل مواجهه داشته و ساکن شهر سردشت بوده اند و 129 نفر به عنوان افراد گروه مورد که با گاز خردل مواجهه نداشته و ساکن شهرربط در مجاورت سردشت بوده اند بررسی شود.

در اغلب مطالعات پزشکی وقوع نقاط پایانی بالینی مستلزم زمان و هزینه ی فراوانی است، همچنین از نظر اخلاقی نگهداشتن بیماران در مطالعه به مدَت طولانی، به خصوص مطالعات درمان-دارونما، درست نیست. به همین دلیل امروزه توَجه زیادی به استفاده از مارکرهای حیاتی که بتوانند جانشین نقاط بالینی شوند شده است. اما در مطالعات جدید نسبت اثر درمان یا مواجهه توصیف شده توسط یک مارکر جانشین به دو قسمت تقسیم می شود: اثر مواجهه توسط مارکر جانشین و اثر مواجهه توصیف نشده توسط مارکر جانشین. همچنین در مطالعاتی که نسبت اثر مواجهه توسط چند مارکر جانشین محاسبه شده روابط علَی- معلولی بین آنها در نظر گرفته نشده است. در حالیکه به دلیل پیچیدگی مکانیزم بیولوژیکی برآورد نسبت اثر تنها با یک مارکر جانشین تقریباً غیر ممکن است و همچنین تغییر در یک مارکر حیاتی ممکن است به دلیل تغییر در سایر مارکرها باشد و نمی توان این روابط علَی- معلولی را نادیده گرفت. در این پایان نامه روشی برای بررسی روابط علَی- معلولی بین مارکرهای حیاتی ارائه شده است. این کار با کمک تحلیل مسیری، که تعمیمی از رگرسیون خطی است و امکان برآورد اثرات مستقیم و غیر مستقیم را می دهد، انجام و. واریانس و فاصله اطمینان این برآوردها نیز با روش بوتسترپ محاسبه شده است. دومین روش جدید این پایان نامه، تعمیم تحلیل مسیری به مدل رگرسیون تعمیم یافته خطی (glm) است. چرا که متغیر پاسخ مورد بررسی در این تحقیق دوحالتی بوده و از رگرسیون لجستیک استفاده شده است. اما در هر دو زمینه ی بالینی و آماری این پایان نامه، پیشنهاداتی برای انجام تحقیقات جدیدتر داده شده است. در زمینه ی آماری می توان داده های وابسته به زمان و رگرسیون کاکس را به تحلیل مسیری تعمیم داد که تا کنون انجام نشده است. از نظر بالینی می توان این طرح را روی بیماری هایی که یافتن نقاط پایانی جانشین برای آنها حیاتی تر است پیاده کرد.

چکیده ندارد.