نام پژوهشگر: هاجر حمیدی راوری
هاجر حمیدی راوری محمدرضا سعید افخم شعرا
حفظ و احیاء پوشش گیاهی در منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است و لازم است که مورد توجه خاص قرار گیرد. جهت رسیدن به این هدف، باید ویژگیهای اکولوژیک گونههای مهمی را که تشکیل دهنده پوشش گیاهی در عرصه منابع طبیعی میباشند، مورد شناسایی قرار داد و سپس جهت اصلاح و احیاء رویشگاههای آن اقدام نمود. به همین منظور، بررسی برخی خصوصیات اکولوژیکی گونه calotropis procera l. که در سطح نسبتاً وسیعی از جنوب استان کرمان میروید، صورت گرفت. نقشه رویشگاه، خصوصیات رویشگاهی شامل: توپوگرافی، اقلیم، خاک، گونههای همراه و چگونگی حضور این گونه در پوشش گیاهی تعیین گردید. نتایج مطالعه نشان داد که گونه استبرق اغلب در عرصههای جنوبی و گرمسیری استان کرمان با ارتفاع 700-500 متر از سطح دریا حضور دارد. میانگین بارندگی سالانه در این رویشگاهها 300-50 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 30-20 درجه سانتیگراد است. خاک رویشگاه این گیاه مرتعی عمدتاً با عمق متوسط یا زیاد، با بافت سبک و سنگریزهدار است. اسیدیته خاک 07/8- 31/7 و هدایت الکتریکی (ds/m) 28/0 – 1/0 بود. در رویشگاههای مختلف، این گونه در مناطق مخروبه، اراضی رهاشده و مناطق با خاکهای ضعیف مشاهده شد. ریشه اصلی این گیاه تا عمق 200-150 سانتیمتر در خاک نفوذ میکند. بررسی نحوه حضور گونه مورد نظر در پوشش گیاهی رویشگاه مورد نظر نشان داد که متوسط پوشش تاجی این گونه 2/0 درصد، متوسط تراکم 167 پایه در هکتار و بیومس 87/18 کیلوگرم در هکتار است. مقایسه میزان عناصر ازت، کربن، فسفر قابل جذب و پتاسیم محلول در اندامهای برگ، ساقه و ریشه گیاه استبرق نشان داد که میزان ازت در برگ بالاتر از ریشه و ساقه است و بلاعکس میزان کربن در برگ پایینتر ریشه و ساقه است، که نشان دهنده پایین بودن نسبت کربن به ازت در برگ و کیفیت و سرعت تجزیهپذیری بالای آن است. میزان کربن در ریشه بالاتر از برگ و ساقه است که نشان دهنده بالا بودن ترسیب کربن در اندامهای زیرزمینی نسبت به اندامهای هوایی است. میزان فسفر قابل جذب و پتاسیم محلول در برگ بالاتر از ساقه و ریشه است. به طور کلی نتایج بررسیها بیانگر این مسئله است که خاک زیراشکوب استبرق و عاری از پوشش آن از نظر خصوصیات فیزیکی تفاوت چندانی ندارند. میزان کربن آلی، ازت و نسبت کربن به ازت در خاک زیراشکوب استبرق بالاتر از خاک شاهد بود که این میتواند ناشی از ریزش اندامهای هوایی گیاه باشد. میزان پتاسیم قابل جذب و فسفر قابل جذب در خاک زیراشکوب بالاتر بود، اما میزان پتاسیم محلول در خاک زیراشکوب استبرق پایینتر از شاهد بود، که میتواند ناشی از جذب پتاسیم توسط گیاه باشد.