به منظوربررسی تأثیرات شکل فیزیکی خوراک و علوفه بر عملکرد گوساله های شیری هلشتاین، آزمایشی با استفاده از 52 رأس گوساله نر در قالب یک طرح کامل تصادفی با 4 تیمار انجام گردید. تیمارهای آزمایشی در این پژوهش شامل: 1) استارتر آردی، 2) استارتر آجیلی (شامل: ذرت وجو بخار داده و ورقه شده)، 3) استارتر پلت و 4) استارتر آردی با10% علوفه بودند. خوراک ها از نظر پروتئین و چربی تقریباً یکسان بودند. همه گوساله ها بر اساس سن و در سن 50 روزگی از شیر گرفته شدند. نمونه گیری ها از مایع شکمبه توسط پمپ وکیوم و لوله مری و در سن های 35 و 70 روزگی انجام گرفت. دوازده رأس گوساله در سن 70 روزگی کشتار شدند. مصرف خوراک و افزایش وزن روزانه در قبل از شیرگیری (05/0 p <)، بعد از شیرگیری و کل دوره (0001/0 >p ) تحت تأثیر تیمارها قرارگرفتند و در گوساله های مصرف کننده 10% علوفه بالاترین بود. بازده خوراک بین تیمارها در دوره قبل و بعد از شیرگیری تفاوت معنی داری نداشت اما در کل دوره آزمایش تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرارگرفت (01/0 =p ) وتیمار آجیلی از نظر عددی بازده خوراک بالاتری نسبت به سایر تیمارها داشت. همچنین وزن ازشیرگیری (01/0 =p ) و وزن در انتهای دوره (0001/0 > p) تحت تأثیر تیمار آزمایشی قرار گرفت و تیمار شامل10% علوفه وزن بالاتری نسبت به سایر تیمارها داشت. در اندازه گیری ابعاد بدن مانند: عرض هیپ، ارتفاع هیپ، طول بدن، ارتفاع جدوگاه و دور سینه در قبل و بعد از شیرگیری بین تیمارها تفاوتی وجود نداشت اما در تمامی این موارد هم تیمار شامل 10% علوفه از نظر عددی مقدار بالاتری از اندازه بدن را به خود اختصاص داد. عمق شکم در قبل از شیرگیری (01/0=p ) و بعد از شیرگیری (01/0p < ) تحت تأثیر تیمارها قرارگرفت و تیمار شامل 10% علوفه دور شکم بالاتری نسبت به سایر تیمارها داشت. غلظت کل اسیدهای چرب فرار و ازت آمونیاکی در قبل از شیرگیری تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفتند ولی در بعد از شیرگیری تحت تأثیر تیمارها قرارگرفتند (01/0p = ) و در تیمار شامل 10% علوفه بترتیب کمترین و بیشترین بودند. ph شکمبه در بعد از شیرگیری تحت تأثیر تیمارها قرار گرفت (0001/0p < ) و در تیمار شامل 10% علوفه بالاترین بود. قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی و پروتئین خام در بعد از شیرگیری تحت تأثیر تیمارها قرارگرفتند (01/0p < ) و در تیمار آردی پایین ترین بودند و در تیمار شامل 10% علوفه بالاترین بودند. ضخامت ماهیچه حلقوی، طولی، مجموع ضخامت ماهیچه ها، ضخامت کل دیواره، ضخامت لایه کرآتینه، ضخامت لایه اپیتلیوم (05/0p = )، طول و عرض پاپیلا تحت تأثیر تیمارها قرارگرفتند (01/0 >p ). ضخامت لایه اپیتلیوم، ضخامت لایه کرآتینه و عرض پاپیلا در تیمار شامل 10% علوفه کمترین بودند و ضخامت ماهیچه حلقوی، طولی، مجموع ضخامت ماهیچه ها وضخامت کل دیواره در تیمار شامل 10% علوفه بالاترین بودند. نتایج نشان داد که حضور10% علوفه در کنار کنسانتره آردی سبب بهبود عملکرد و توسعه شکمبه در مقایسه با سایر تیمارها در گوساله های شیرخوار هلشتاین می شود.