چکیده درختان مرده سرپا و درختان مرده افتاده منبع بسیار مهمی برای پرندگان جنگلی هستند. این پژوهش برای تعیین اثر خشکه¬دارهای سرپا و افتاده برجامعه پرندگان در پارک ملی گلستان بعنوان اولین پارک ملی ثبت¬شده ایران، صورت گرفته است. شاخص¬های تنوع گونه¬ای، تراکم و همباشی پرندگان با متغیرهای محیط¬زیستی با استفاده از روش نمونه¬برداری مسافتی و روش رج¬بندی مورد مطالعه قرار گرفت. پرندگان و متغیرهای محیط¬زیستی مربوط به خشکه¬دارها به فاصله شعاعی 25 متری از هریک از 100 نقطه نمونه¬برداری بررسی شد. در فصل غیرتولیدمثلی سینه¬سرخ، چرخ¬ریسک پس سرسفید و سهره جنگلی و در فصل تولیدمثلی سهره جنگلی، سینه سرخ و قرقاول بیشترین تراکم در هکتار را داشتند. براساس روش رج¬بندی در فصل غیرتولیدمثلی گونه¬هایی مانند سینه¬سرخ، دارکوب سیاه، بلبل، چرخ¬ریسک سرآبی، الیکایی و سهره جنگلی دارای همبستگی مثبتی با متغیرهای محیط زیستی حضور موریانه در خشکه¬دارهای افتاده وسرپا، نیم¬قطر برابرسینه خشکه¬دارهای افتاده، محور اول خشکه¬دارهای افتاده، ارتفاع خشکه¬دارهای سرپا، موقعیت تاج پوشش در خشکه¬دارهای سرپا، درجه پوسیدگی خشکه¬دارهای سرپا، ارتفاع غذایابی در خشکه¬دارهای سرپا و محور دوم خشکه¬دارهای سرپا بودند. درفصل تولیدمثلی نیز سهره جنگلی، سسک رودخانه، چرخ¬ربسک دم-دراز، قرقاول با متغیرهای محیط¬زیستی مربوط به خشکه¬دارهایی مانند محور سوم و چهارم خشکه-دارهای افتاده، محور چهارم خشکه¬دارهای سرپا بیشترین ارتباط را داشتند و دم¬جنبانک زرد، کمرکلی بزرگ، دارکوب سیاه، چرخ¬ریسک سرآبی، چرخ¬ریسک بزرگ، کمرکلی جنگلی، کلاغ ابلق، دارکوب خال¬دار بزرگ، جی¬جاق، توکا سیاه و بلبل بیشترین همبستگی را با متغیرهای حضور مورچه در خشکه¬دارهای سرپا، قطر برابرسینه در خشکه¬دارهای سرپا، حضور موریانه در خشکه¬دارهای سرپا، محور دوم خشکه دارهای افتاده، وضع بخش سطحی چوب در خشکه¬دارهای سرپا، نیم¬قطر برابرسینه در خشکه دارهای افتاده، آثار آشیانه در خشکه¬دارهای سرپا، موقعیت تاج پوشش در خشکه¬دارهای سرپا و درجه پوسیدگی خشکه¬دارهای سرپا داشتند. کلمات کلیدی: خشکه¬دارهای سرپا و افتاده، جامعه پرندگان، متغیرهای محیط¬زیستی، پارک ملی گلستان، تراکم