افزایش نیاز به مواد غذایی و توسعه علم و فناوری کشاورزی، موجب گسترش استفاده از نهاده های بیرونی برای افزایش تولید محصولات کشاورزی شده و متعاقباً تخریب منابع طبیعی و پیامدهای زیست محیطی را تشدید نموده است. به منظور کاهش عوارض حاصل از این مسائل، فناوری های متعددی در جهت ارتقا دانش کشاورزان، بوسیله تلفیق فنون علمی با دانش بومی ابداع شده است که رهیافت نوآورانه مدارس صحرایی کشاورزان (ffs) یکی از آنهاست. هدف این پژوهش بررسی تأثیر پروژه هایffs بر اقدامات و یادگیری کشاورزان در خصوص مدیریت پایدار آفات درختان سیب و گلابی در استان آذربایجان شرقی است. برای انجام پیمایش، پرسشنامه ای تهیه گردید که روایی و پایایی شاخص های آن از طریق پانل های تخصصی، مطالعه اولیه و آزمون های همگرایی روایی سازه مورد تأیید قرار گرفت. تجارب استان آذربایجان شرقی حاکی از آنست که، پروژه-های مدارس صحرایی کشاورزان از سال 1386 شروع شده اند. این پروژه ها در سالهای 90- 1389 به طور جدی تر در 10 شهرستان و در حدود 10 سایت در کل 249 کشاورز را در مورد محصولات مختلف از جمله سیب، گلابی، سیب زمینی، انگور و دیگر محصولات تحت پوشش قرار داده اند. شرکت در پروژه های ffs، در افزایش دانش کشاورزان و بهبود اقدامات فردی آنها در زمینه های رعایت نکات ایمنی، آگاهی از اثرات زیست محیطی سموم، مدیریت غیرشیمیایی آفات و استفاده درست از آفت کش ها موثر بوده است. در زمینه یادگیری جمعی، هر چند تفاوت معنی-داری بین افراد شرکت کننده و غیرشرکت کننده مشاهده نگردید، ولی وضعیت کشاورزان تحت پوشش بهتر بود. همچنین مشخص گردید که تعاملات انفرادی و گروهی کشاورزان تحت پوشش با کارشناسان بخش دولتی، بخش خصوصی و کنشگران غیررسمی و رسانه های جمعی بالاتر است و اطلاعات بیشتری را به ویژه از کارشناسان بخش دولتی کسب می کنند. آزمون همبستگی و رگرسیون نیز حاکی از آن است که علاوه بر شرکت کشاورزان در پروژه ی ffs، دانش و اقدامات کشاورزان می تواند از طریق عواملی همچون میزان تحصیلات، بعد خانوار، سطح کل اراضی زراعی، کسب اطلاعات از فروشندگان سموم، عضویت در نهادهای محلی، خسارت در سال 91-1390، داشتن شغل غیر از تولیدات کشاورزی و کسب اطلاعات از رسانه های جمعی تببین گردد.