موضوع این پژوهش بررسی سیر تاریخی تحوّلات ادبی ایران در دوره ساسانی(224 – 651 م) بااستنادبه متون مانوی است .این بررسی نشان می دهد که ادبیات ایرانی در ادبیات فارسی خلاصه نمی شود ، بلکه بسی گسترده تر از ادبیات فارسی است . اوراقی که در تورفان و فَیوم کشف شده اند و همچنین نوشته های مربوط به دین مانی ، دلبستگی او و پیروانش به شعر و ادبیات را به خوبی آشکار می کنند . بسیاری از متن ها شعر و سرود است و استعاره ها و تمثیل ها و دیگر آرایه های ادبی و صُوَر خیال های بسیار زیبا که برای بیان معانی مذهبی به کار رفته اند ؛ این استعاره ها و تمثیل ها و آرایه ها به حدّی استادانه به کار رفته اند ، که از یک سابقه ی ممتد ادبی حکایت می کند ونشان می دهد که ادبیات ایران پیش از اسلام دارای اشعار موزون و صُوَر خیالهای بسیارزیبا است وقالب های اشعار ایرانی از قبیل ترجیع بند ،ترانه ، مستزاد، شعرسپیدمانوی و.... که مورد استفاده ی فراوان داشته است و همچنین موضوعات ادبی، شامل ادبیات تعلیمی و غِنایی و رَوایی و ... که در ادبیات باستان به خصوص در ادبیات مانوی به خوبی نمایان است وادبیات مانوی با زبانهای مختلف، بخشی از ادبیات ایرانی محسوب می شود . در این پژوهش نگارنده آرایه ها و صناعات ادبی وصُوَر خیال های به کار رفته در زبورمانوی و شاپورگان را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده است.