حضرت امام رحمه الله همچون سایر بزرگان عرفان در لابه لای کتب اخلاقی و عرفانی، به ویژه در اولین و آخرین اثر عرفانی خویش، یعنی مصباح الهدایه و دیوان شعر، از عشق سخن به میان می آورد و ناب ترین و پخته ترین تجربه های عرفانی خویش را در اختیار مخاطبان قرار می دهد. حدود 167 بار واژه عشق در دیوان امام به کار رفته که حاکی از اهمیّت و جایگاه عشق در عرفان است. عشقی که امام از آن صحبت می کرد و در آثارش جلوه گر است، عشق منفعلانه نیست که در گوشه ای از دنیا یا معابد بتوان به آن رسید، عشق امام، عشق حقیقی است که اصلاحگر و متحولانه و پویاست، که جامعه را رو به رشد و تعالی معنوی و مادی می برد. از این روی عرفان و عشق، می تواند بهترین مؤلفه برای اصلاح اجتماعی باشد، تصوف و عرفان خانقاهی بدان جهت از اسلام بیگانه است که اسلام از خمودی و قشری گری و انزوا و ذکر بی خاصیت، مبری و دین عمل و تلاش و تکاپوگری و حرکت و رشد است. امام این گونه عمل نمود که عرفان و عشق را در جهان با اقتدار و انقلابی نشان داد، اسلام اصیل را با حرکت خود احیا کرد و نشان داد که عاشق و عارف و سالک و فقیه و فیلسوف باید اصلاحگر و انقلابی و شجاع باشد، که این عین عرفان و مسلک اولیاء و انبیای الهی و راه ائمه معصومین(ع) است. امام با این حرکت حجت را بر تمام اهل فرهنگ تمام کرد. واژگان کلیدی: عرفان، عرفا، امام خمینی(ره)، عشق، عاشق، معشوق،