نام پژوهشگر: ابراهیم فتاحی
زهرا غلام پور زهرا حجازی زاده
افزایش گازهای گلخانه ای در چند دهه اخیر باعث بر هم خوردن تعادل اقلیمی کره زمین شده است که به آن پدیده تغییر اقلیم اطلاق می شود. پدیده تغییر اقلیم و گرمایش جهانی از مباحثی است که امروزه بیش از پیش بر تمام ابعاد زندگی بشر تأثیر گذار بوده است، به طوری که منجر به تغییرات قابل توجه در عناصر هواشناسی و در نتیجه وضعیت منابع آب در مناطق شده است. خشکسالی های پی در پی، سیلاب های بزرگ و پدیده طوفان های دریایی که امروزه گریبان گیر زندگی انسان شده است، همه در سایه تغییرات تدریجی اقلیم در جهان می باشد. در تحقیق حاضر تأثیر تغییر اقلیم بر وضعیت رواناب حوضه رودخانه کر واقع در استان فارس تحت سناریوی انتشار a2 از مجموعه سناریوهای sres برای دوره 30 ساله 2011 تا 2040 میلادی مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا از مدل گردش عمومی hadcm3 و یک مدل مفهومی بارش - رواناب ihacres استفاده گردید. مدل های چرخش عمومی از وضوح مکانی مناسبی برای ارزیابی های محلی برخوردار نیستند، لذا خروجی های این مدل ها بایستی در سطح منطقه مورد مطالعه کوچک مقیاس شوند. در این تحقیق با استفاده از روش های کوچک مقیاس کردن آماری lars-wg، sdsm و کوچک مقیاس کردن زمانی عامل تغییر change factor)) سری های زمانی بلندمدت دما و بارش روزانه در دوره آتی (2040-2011) تولید گردید. در مجموع نتایج نشان می دهد که دمای متوسط سالانه در دوره آتی نسبت به دوره پایه (2000-1971) می یابد. اما در مورد بارش نتایج متفاوت است، مدل sdsm و lars-wg کاهش بارش را نشان می دهند اما مدل change factor افزایش میزان بارش را در دوره آتی نسبت به دوره پایه نشان می دهد. در ادامه به منظور مشخص نمودن تغییرات رواناب در دوره آتی مدل بارش – رواناب ihacres برای دوره پایه مورد واسنجی و صحت سنجی قرار گرفت و با معرفی داده های اقلیمی کوچک مقیاس شده در دوره آتی به مدل ihacres رواناب حوضه در دوره 2011 تا 2040 مورد شبیه سازی قرار گرفت. نتایج، کاهش میزان رواناب را در دوره آتی تحت تاثیر تغیر اقلیم نشان می دهد.
محمد علی عزیزاوقلی ابراهیم فتاحی
مجموعه داده های بارش ماهانه ایستگاه های هواشناسی استان سیستان و بلوچستان در این تحقیق مشتمل بر ایستگاه های 145 گانه باران سنجی ، اقلیم شناسی و ایستگاه سینوپتیک است، که از تمام داده های بارش این ایستگاه ها برای پهنه بندی بارشی ودستیابی به یک الگوی مناسب در این زمینه برای یک دوره 20 ساله در قالب مجموع بارش های ماهانه استفاده شده است. تمامی داده های مورد استفاده از واحد آمار مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی استان سیستان و بلوچستان اخذشد. مجموع میانگین بارش ماهانه به مدت 20 سال در ردیف های ماتریس قرار داده شده و ایستگاههای باران سنجی 145 گانه نیز ستونهای ماتریس را تشکیل داده اند. نتایج حاصل از این تحلیل به عنوان ورودی تحلیل خوشه ائی با روش ادغام وارد جهت پهنه بندی نواحی بارشی استان سیستان و بلوچستان مورد استفاده قرار گرفت ومشخص گردید که در استان سه پهنه بارشی قابل شناسائی است: بزرگ پهنه بارش سیستانی، متوسط پهنه بارش بلوچی و کوچک پهنه بارش سراوانی. بزرگ پهنه بارش سیستانی، بزرگترین پهنه بارشی از لحاظ وسعت در استان سیستان و بلوچستان به شمار می آید که حدود 72 درصد استان را در بر می گیرد که میانگین بارش سالیانه این ناحیه بارشی 5/96 میلیمتر است. متوسط پهنه بارشی بلوچی دومین ناحیه بزرگ بارشی استان می باشد که در جنوب بزرگ پهنه بارش سیستانی واقع شده است و تقریباً حدود 19 درصد از مساحت استان را شامل می شود و میانگین بارش سالیانه این ناحیه4/122 میلیمتر است. کم وسعت ترین و در عین حال پربارش ترین ناحیه بارشی استان که حدود 9 درصد از مساحت استان را شامل می شود، کوچک پهنه بارش سراوانی است که در غرب استان واقع شده است و میانگین بارش سالیانه این ناحیه 7/142 میلیمتر است. واژه های کلیدی:استان سیستان وبلوچستان،پهنه بندی،بارش ،تحلیل مولفه های اصلی،تحلیل خوشه ای،تحلیل واریانس
فریبا گودرزی ابراهیم فتاحی
یکی از عوامل جوی موثر در مطالعات اقلیمی دما است که نقش تعیین کننده ای در شناخت اقلیم یک منطقه دارد. کاهش دما باعث بوجود آمدن پدیده یخبندان در محیط می شود و وقوع یخبندان عامل بسیار خطرناکی برای ایمنی هواپیما محسوب می شود. لذا در این پژوهش عنصر دما و به تبع آن پدیده یخبندان به عنوان یکی از عوامل آب و هوایی موثر در مطالعات اقلیم فرودگاه و ایمنی پرواز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای انجام این مطالعه از آمار سی ساله (2008-1978) دما و تعداد روزهای یخبندان ایستگاه سینوپتیک بجنورد و مشهد استفاده شده است . تجزیه و تحلیل دمایی منطقه و نمودار ستونی کمینه ، پیشینه و میانگین دمای روزانه در روزهای یخبندان، انحراف استاندارد، ضریب چولگی و چندک دما نشان می دهد که در ایستگاه بجنورد با توجه به اهمیت کمینه دما در این روزها، با استناد به چندک های این داده ها، حداقل در نیمی از 131 روزی که طی این چند سال، یخبندان وجود داشته، حداقل دما در روزهای یخبندان برابر با 9- بوده است و حد اقل در 25درصد موارد، حداقل دما برابر با 13- درجه ثبت گردیده است.میانگین کمترین دمای روزانه برای داده های سال های مربوطه، برابر با 3- با انحراف معیار 5 درجه می باشد. در ایستگاه مشهد حداقل دما در روزهای یخبندان برابر با 8- بوده است و حداقل در 25 درصد موارد، حداقل دما برابر با 11- درجه ثبت گردیده است. میانگین کمترین دمای روزانه برای داده های سال های مربوطه، برابر با 2- با انحراف معیار 5 درجه می باشد. همچنین شدیدترین یخبندان ها در ماه ژانویه اتفاق افتاده است. بنابراین چند حالت شاخص از ماه ژانویه انتخاب و از دیدگاه همدیدی تجزیه و تحلیل گردیده است. نتایج نشان می دهد که نفوذ زبانه های پرفشار از سمت سیبری و عرض های شمالی با گرادیان فشاری زیاد، عبور امواج کم دامنه ی تراز میانی جو با گرادیان کنتوری مناسب که بر روی مدیترانه شکل گرفته و با حرکت به سوی شرق ایران را تحت تاثیر قرار می دهد، به همراه هجوم هوای سرد عرض های بالاتر و رطوبت نسبی مناسب در منطقه از جمله عوامل همدیدی است که باعث ایجاد یخبندان در منطقه شده است.
فوزیه خالدی علیرضا شکیبا
به دلیل نقشی که تبخیر، در چرخه هیدرولوژی و مدیریت بهینه منابع آب دارد تعیین مقدار یا برآورد آن همیشه یکی از چالش های عمده در بخش مطالعات منابع آب بوده است. اگرچه بهترین و دقیق ترین روش تعیین تبخیر اندازه-گیری مستقیم آن می باشد معهذا به دلایل متعددی اندازه گیری مستقیم آن همیشه و در همه جا امکان پذیر نمی باشد. از این رو استفاده و توسعه روش های تجربی مختلف جهت برآورد این متغیر مهم در حال توسعه می باشد. روش های مشتق شده از روش بیلان انرژی، انتقال جرم و روش های آماری از اهم آنها می باشد. این تحقیق تلاش دارد تا با استفاده از روش های آماری و بطور خاصی روش رگرسیون چند متغیره میزان تبخیر را از سطح آب در منطقه سد قشلاق واقع در سنندج، استان کردستان برآورد و با توجه به قابلیتی که روش رگرسیون دارد میزان تاثیر پارامترهای موثر بر تبخیر را به تفکیک ماه در منطقه مطالعاتی تعیین نماید. استفاده از آب این سد برای مردم منطقه نقش حیاتی دارد، در واقع آب شرب و مصارف صنعتی، اقتصادی و آبیاری 3 هزار هکتار زمین کشاورزی و3/0 مگاوات برق منطقه، پرورش آبزیان... و ورزش های آبی را ممکن می سازد از این رو آینده آب سد و این که چه تغییراتی در آن در حال رخ دادن است می تواند حائز اهمیت بسیار باشد. در این مقاله همچنین به منظور افزایش کارایی مدل رگرسیون میزان تبخیر در شش مقطع زمانی که شامل (کل دوره آماری، دوره شش ماهه، ماهانه، دوره تر، دوره خشک، دوره تر و خشک)می باشد، مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس با میزان تبخیر اندازه گیری شده مقایسه گردید. بر اساس نتایج حاصل از مدل در همه ماه ها متغیرهای مستقل یکسان نبوده و پارامترها در ماه های مختلف وزن های یکسانی ندارند. بیشترین انطباق بین مقادیر مدل و اندازه گیری شده در تیرماه بیش از سایر ماه ها دیده می شود و اگر جایی تفاوت وجود دارد به دلیل عدم وجود ایستگاه و اعمال نکردن پارامترهای از قبیل باد، رطوبت و... می باشد. نتایج همچنین نشان می دهد که در تمام دوره ها رابطه معنی داری میان متغیرهای مستقل و وابسته وجود داشته و کمترین میزان تبخیر در فروردین ماه با 22/0 و بیشترین میزان با 90/0 در تیرماه وجود دارد. متناسب با برازش مدل مناسب متغیرهای مستقل از درجات مختلف تاثیرگذاری برخوردار بودند. با به کارگیری روش تناسب مشخص گردید که تبخیر در دوره خشک 48% افزایش داشته که میزان ریسک پذیری و مواجه شدن با کمبود منابع آبی طی دوره های خشک را نشان می دهد.
فاطمه ارسلانی زهرا حجازی زاده
سیگنال های اقلیمی الگوهای بزرگ مقیاسی از ناهنجاری های چرخش و فشار هستند که در محدوده جغرافیایی وسیع گسترش یافته اند.این سیگنال ها در توجیه رفتار اقلیم از اهمیت زیادی برخوردارند.همبستگی بین بارش و الگوهای بزرگ مقیاس گردش جوی ، اقیانوسی مدت هاست به صورت یک روش پیشرفته برای بیان علل بارش و نوسانات آن به کار می رود.در این پایان نامه میزان بارش در ارتباط با سیگنال های اقلیمی(ao,nao,enso) در منطقه ایران مرکزی مورد بررسی قرار گرفته است. داده های سیگنال ها از پایگاه داده های ncep استخراج گردید و مجموع داده های بارش ماهانه نیز از مرکز خدمات ماشینی سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. داده ها ماهانه طی دوره ی آماری 30 ساله ، سال های 1978 تا 2008 بوده است.در نهایت با بکارگیری روش شبکه عصبی مصنوعی ،مدل های شبیه سازی شده برای بازه های 0.3.6 ماهه محاسبه شد و نتایج نشان داد از بین سیگنال های مورد مطالعه سیگنال enso بر بارش منطقه مورد مطالعه تاثیر معنی دار دارد و سیگنال های ao,nao تاثیر معنی داری بر بارش منطقه مورد مطالعه ندارد.بهترین مدل انتخاب شده با توجه به بالاتر بودن مقدارr و پایین تر بودن rmse,ame در تمام ایستگاه های منطقه مورد مطالعه مدل 3 است . با توجه به دوری مناطق تشکیل دهنده سیگنال های مورد مطالعه از منطقه ایران مرکزی این سیگنال ها با تاخیر 6 ماهه تاثیر بیشتری بر بارش این منطقه دارند.سیگنال اقلیمی enso در مناطق nino1.2,nino3 در همه ایستگاه های منطقه مورد مطالعه با ضریب همبستگی منفی در بارندگی منطقه مورد مطالعه با تاخیر 6 ماهه تاثیر معنی دار دارد و این سیگنال در منطقه nino4 تاثیر معنی دار با ضریب همبستگی مثبت در حالت 6 ماه تاخیر دارد.
مهر انگیز قنبر زاده شوکت مقیمی
تاثیر پارامترهای جوی بر آسایش انسان به طور مستقیم و غیر مستقیم وجود دارد پایان نامه حاضر بررسی رابطه پدیده باد در آسایش انسان در اقلیم گرم و خشک مطالعه موردی شهرستان بندرعباس می باشد . هدف از این تحقیق تاثیر عنصر باد در آسایش انسان در محدوده مورد نظر می باشد ، به دلیل پراکندگی و گستردگی جغرافیایی و شهرهای استان سعی شد شهرهایی مورد مقایسه قرار بگیرند که در جهات مختلف جفرافیایی استان باشند . داده های آماری 2010-2001 5 ایستگاه سینوپتیک بندرعباس ، بندرلنگه ، میناب ، حاجی آباد و جزیره کیش مورد بررسی قرار گرفت . ابتدا جهت مدیریت داده ها با استفاده از برنامه اکسل جداول فراوانی و نمودارهای مقایسه ای تهیه گردید . برای تعیین جهت بادهای غالب و شدت جریان آن با استفاده از برنامه sabawind ,wxpolt گلبادهای مفصلی ترسیم گردید . با توجه به تاثیر بادهای شدید و توفان با استفاده از توزیع گامبل احتمال وقوع بادهای شدید بالای 10 متر بر ثانیه و دوره برگشت آن نیز در ایستگاههای مورد نظر بررسی شد . نتیجه حاصل از این بررسی نشان می دهد در ایستگاههای مورد مطالعه عناصر دما و رطوبت نسبی بیشتر از پدیده باد در آسایش نقش دارد مطلوبیت مناسب در فصل های آسایش در بهار وتابستان بسیار کم می باشد . درطول سال برای مناطق شرق و غرب کمتر از 40 درصد ودر مناطق شمال استان بیشتر از 60 درصد می باشد .
فاطمه غیاث آبادی فراهانی ابراهیم فتاحی
دریاچه ارومیه از نظر منابع آب و محیط زیست یکی از مناطق مهم کشور به حساب می آید . با توجه به این که این دریاچه در معرض خشک شدن قرار دارد ، پیش بینی بارندگی و دبی در آن می تواند در برنامه ریزی موثر منابع آب و جلوگیری از خسارات دوره های خشکسالی نقش مهمی داشته باشد . به همین منظور در این تحقیق اثرات سیگنال های بزرگ مقیاس اقلیمی نظیر شاخص های soi ، nao و شاخص enso در مناطق nino4 ، nino3 t ، 2 + 1 nino و 4. 3 nino بر روی بارش و دبی جنوب دریاچه ارومیه در طی دو دوره آماری 2007 – 1970 و 2007 – 1986 بررسی گردید . شبکه به کار رفته از نوع پس انتشار خطا ( feed forward ) می باشد . سیگنالهای اقلیمی موردنظر به عنوان ورودی مدل و داده های شبیه سازی شده بارش و دبی ، خروجی آن می باشند .برای مقایسه نتایج شبکه عصبی با رگرسیون خطی از ضریب تبیین ( r2 ) استفاده گردید که با توجه به آن به طور کلی ، شبکه عصبی قابلیت بالاتری نسبت به رگرسیون خطی چند متغیره به منظور پیش بینی را دارد .
مهرداد فتاحی سید هادی پیغمبردوست
دوغ یکی ازفراورده های لبنی تخمیری است که ازخواص تغذیه ای دوغ میتوان به افزایش ویتامینهاومتابولیتهای مغذی، بهبودجذب کلسیم و قابلیت هضم بیشترنسبت به شیراولیه اشاره کرد که با افزودن عرق برخی از گیاهان معطر در روند تولید دوغ می توان برارزش سلامت بخش و تغذیه ای دوغ افزود . در این پژوهش، اثر افزودن عرقیجات نعناع،رازیانه و آویشن بر ویژگیهای حسی، فیزیکی، شیمیایی و میکروبی دوغ و تغییرات آن در طی نگهداری بررسی شده و سپس تاثیر بهترین دوغ از لحاظ طعم و خصوصیات شیمیائی و میکروبیولوژی را بر کنترل علائم 20 بیمار مبتلا به سندروم روده تحریک بررسی کرده و نتایج با اثر دوغ معمولی برعلائم 20 بیمار مبتلا به سندروم روده تحریک مقایسه شد . برای این منظور عرقیجات نعناع، آویشن ورازیانه را با درصدهای به ترتیب (30،35،35) % مخلوط و استریل نموده و در چهار سطح (4، 5، 6 و 7 درصد) به دوغ اضافه گردید و تغییرات فیزیکوشیمیایی، و میکروبی و همچنین زنده مانی باکتریهای آغازگر طی فواصل زمانی مشخص (1، 7، 14 و 21 روز) مورد بررسی قرار گرفت. بررسیهای ph نشان داد که درصد عرقیجات تاثیر معنیداری (01/0>p) بر ph دارد و در نمونه های هلو بیشتر از توت فرنگی بود. اثرات غلظت نیز تاثیر معنی داری (05/0>p) برصفت مزبور داشت و غلظت 300 میکرولیتر در لیتر دارای بیشترین مقدار برابر 24/4=ph بود و تغییرات در غلظتهای دیگر معنیدار نبود. زمان نگهداری اثر معنیداری (01/0>p) بر ph داشت و به طور کلی ph در روز 21 کمتر از روز 1 بود. در بررسیهای اسیدیته، نوع میوه، غلظت اسانس و زمان نگهداری تاثیر معنیداری (01/0>p) بر اسیدیته داشتند و اسیدیته توت فرنگی بیشتر از هلو بود. شاهد بیشترین مقدار اسیدیته را داشت و در طول نگهداری اسیدیته روند صعودی داشت. نتایج بررسیهای ویسکوزیته نشان داد که نوع میوه، غلظت اسانس و زمان نگهداری تاثیر معنیداری (01/0>p) بر ویسکوزیته داشتند و در نمونه های توت فرنگی بیشتر از هلو بود و نمونه شاهد دارای بیشترین مقدار نسبت به غلظت های دیگر بود و تغییرات غلظت در سطوح 100، 300 و 500 میکرولیتر در لیتر معنی دار نبود. ویسکوزیته در روز 21 کمتر از روز 1 بود. بررسیهای سینرزیس نشان داد که نوع میوه اثر معنیداری (01/0>p) بر سینرزیس دارد و در نمونه های هلو بیشتر از توت فرنگی بود. نوع اسانس اثر معنیداری (05/0>p) بر سینرزیس داشت و در پونه کوهی بیشتر از گلپر بود. غلظت اسانس و زمان نگهداری اثرات معنیداری (01/0>p) داشتند و در شاهد بیشترین مقدار بود و در طول نگهداری سینرزیس افزایش یافته بود. در بررسیهای میکروبی، کلیفرم در هیچ یک از نمونهها یافت نشد. نتایج بررسیهای کپک در روز 21 نشان داد که نوع میوه و غلظت اسانس تاثیر معنیداری (01/0>p) بر رشد کپک داشتند و رشد کپک در نمونههای هلو بیشتر از توت فرنگی بود. افزایش غلظت اسانس باعث کاهش رشد کپک شد و نمونه شاهد دارای بیشترین مقدار بود. نوع میوه، نوع و غلظت اسانس و زمان نگهداری اثر معنیداری (01/0>p) بر رشد مخمر داشتند. رشد مخمر در نمونهای هلو بیشتر از توت فرنگی بود. نمونههای حاوی گلپر مخمر بیشتری نسبت به پونه کوهی داشتند. افزایش غلظت اسانس باعث کاهش رشد مخمر شد و نمونه شاهد بیشترین مقدار مخمر را داشت. رشد مخمر در طی زمان نگهداری روند صعودی داشت. نوع میوه، نوع و غلظت اسانس و زمان نگهداری تاثیر معنیداری (01/0>p) بر رشد باکتریهای آغازگر داشتند. در نمونههای توت فرنگی رشد استرپتوکوکوس ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس بولگاریکوس بیشتر از هلو بود. در حضور گلپر استرپتوکوکوس ترموفیلوس بیشترین رشد و در حضور پونه کوهی لاکتوباسیلوس بولگاریکوس بیشترین رشد را داشتند. حضور اسانس باعث تقویت رشد باکتریهای آغازگر شده بود و در غلظت 500 میکرولیتر در لیتر استرپتوکوکوس ترموفیلوس بیشترین رشد و در غلظت 100 میکرولیتر در لیتر لاکتوباسیلوس بولگاریکوس بیشترین رشد را داشتند. در طول نگهداری مقدار باکتریهای آغازگر روند نزولی داشت. در بررسی ویژگیهای حسی، نوع اسانس تاثیر معنیداری (01/0>p) بر امتیاز بافت غیر دهانی داشت و نمونههای گلپر امتیاز بیشتری از پونه کوهی داشتند. غلظت اسانس اثر معنیداری (05/0>p) و زمان نگهداری اثر معنیداری (01/0>p) بر امتیاز بافت غیر دهانی و ظاهر نمونهها داشتند و نمونه شاهد در روز 7 دارای بیشترین امتیاز بود و سپس در طی نگهداری روند نزولی داشتند. غلظت اسانس و زمان نگهداری اثرات معنیداری (01/0>p) بر امتیاز ویژگی دهانی داشتند و نمونه شاهد دارای بیشترین امتیاز در روز7 بود و سپس در طی نگهداری روند نزولی داشتند. نوع میوه، نوع و غلظت اسانس و زمان نگهداری اثرات معنیداری (01/0>p) بر امتیاز عطر و طعم داشتند. امتیاز نمونههای توت فرنگی بیشتر از هلو بود و گلپر امتیاز بالاتری نسبت به پونه کوهی داشت. افزایش غلظت اسانس و افزایش زمان نگهداری باعث کاهش امتیاز عطر و طعم شده بود و بهترین امتیاز پس از شاهد متعلق به غلظت 100 میکرولیتر در لیتر در هر دو اسانس بود.
راحله قره لو بهلول علیجانی
بر اساس چهارمین گزارش ارزیابی تغییر اقلیم هیات بین الدول تغییراقلیم ، در صد سال گذشته دمای کره زمین 0.76 درجه سانتی گراد افزایش داشته است. از شواهد آن می توان به افزایش بلایای جوی- اقلیمی نظیر سیل، خشکسالی، توفان گردوغبار و . . . اشاره کرد. بنابراین بررسی روند وضعیت کنونی در سال های آتی، جهت برنامه ریزی صحیح امری لازم و ضروری به نظر می رسد. در پژوهش پیش روی تلاش شده است تا تغییرات بارش و دما را در شهر کرج در دوره زمانی 39-2010 میلادی بر اساس برون داد مدل های گردش عمومی جو مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم. بدین منظور از مدل sdsm برای ریزمقیاس نمایی پیش بینی های مدل های گردش عمومی و سناریوهای انتشار مختلف استفاده شد. بدین منظور نخست مقادیر دما و بارش روزانه ایستگاه سینوپتیک کرج برای دوره آماری 30 ساله ی 90-1961 تهیه و آماده شد. سپس داده های مدل گردش عمومی جو در همان دوره ی آماری از پایگاه مربوطه اخذ شدند. بعد از کنترل کیفی داده های مشاهده ای، متغیرهای پیش بین انتخاب شدند. از بین 26 متغیر، 5 متغیر برای پارامتر دما و 3 متغیر برای پارامتر بارش انتخاب شد. بعد از تنظیم مدل، داده های بارش و دمای آتی برای منطقه مورد مطالعه تحت سناریوی انتشار a2 تولید گردید. نتایج نشان می دهد، در دوره آتی نسبت به دوره پایه در هر چهار فصل افزایش دما رخ می دهد. متوسط دمای سالیانه دوره آتی 8/0 درجه سانتی گراد بیشتر از میانگین دمای سالیانه دوره پایه است. بیشترین افزایش دما در پاییز و کمترین افزایش دما در فصل زمستان مشاهده شدند. بارش دوره 39-2010 نسبت به دوره مشاهداتی (1990-1961) کاهش می یابد. این کاهش در هر چهار فصل مشاهده می شود. بیشترین میزان کاهش در فصل زمستان و بهار می باشد. همچنین الگوی فصلی بارش تغییری را نشان نمی دهد.
مریم نقوی ابراهیم فتاحی
شهر تهران به عنوان مرکز استان تهران و پایتخت کشورازمعضل آلودگی هوا رنج می برد، که این آلودگی تابعی از شرایط مختلف از جمله : وضعیت توپوگرافی ،ازدیاد جمـعیت ، شرایط اقلیمی خاص ، تجمع صنایع و غیره است. آلودگی هوا یکی از پدیدهای مهم و تأثیر گذار می باشد.زیرا عواقب آن به تمامی جوانب زندگی شهری از جمـله خسارت جانی و مالی حاصــله از انواع بیماری های قلبی،ریوی و تنفسی و همچنین خسارت ناشی از باران اسیدی تأثیر گذار است. از سوی دیگر سیمای زشتی که از شهر به نمایش می گذارد نیز حائز اهمیت است . چنانچه از بیرون به این شهر بنگریم شهر را در هاله ای از هوای سیاه و پر از دود می بینیم که از آن به عنوان مه دود فتوشیمیایی یاد می شود . در این تحقیق سعی شده که شرایط سینوپتیکی عناصر اقلیمی این شهر بررسی گردد، تا بتوان عللی که آلودگی هوا را ایجاد و یا تشدید نموده اند شناسایی گردد.به همین منظور داده های مورد نیاز شامل : داده های روزانه مربوط به آلاینده های هوا( (pm10,o3,no2,so2,coو همچنین داده های مربوط به عناصر اقلیمی مرتبط با شهر تهران،در دوره زمانی موردمطالعه (2006-2001 ) استخراج گردیده و با استفاده از این داده ها شاخص های ناپایداری تهیه گردیده است و با استفاده از این داده ها و اطلاعات حاصله از آنها به خوشه بندی داده ها با استفاده ازروش تحلیل مولفه های اصلی پرداخته شده و داده های ماتریسی با آرایه s تنظیم گردیده اند که با استفاده از این ماتریس می توان الگوهای سینوپتیکی حاکم بر منطقه را طبقه بندی نمود. با انجام این عملیات شاهد 4 الگوی غالب هستیم که شامل الگوهای مربوط به روزهای پاک ، سالم ، نا سالم و بسیار نا سالم می شود که برای هر یک از الگوها به صورت تصادفی چند روز (حداکثر20 روز) را انتخـاب نمـوده و از این روزها نقشـه ی میانگـین در سطـوح مختلف 500 و 850 هکتو پاسکال و سطح زمین استخراج گردیده . نتایج حاصله ازالگوهای سینوپتیکی دراین تحقیق، نشان می دهد که در روزهای بسیار ناسالم شهر تهران، شباهت های زیادی در نحوه تغییر کمّیت های هواشناختی و الگوهای سینوپتیکی حاکم بر منطقه وجود دارد، که مهمترین آنها به شرح زیر می باشد. کاهش سرعت باد در لایه های پایین جو و سطح زمین روی منطقه پایداری هوا در سطح زمین و یا سطوح میانی جو تقویت پر فشار های روی منطقه توسط پر ارتفاع های سطوح میانی کاهش لایه اغتشاش و افزایش تراکم آلاینده ها در سطح زمین گسترش پر ارتفاع جنوب ایران به بخشهای شمال شرقی و مرکزی کشور، که تهران نیز تحت پوشش آن قرار می گیرد. بنابراین ملاحظه می گردد که با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی و خوشه بندی می توان الگوهای غالب سینوپتیکی مربوط به روزهای مختلف سال از لحاظ میزان آلایندگی را طبقه بندی و آنها رادر چهار گروه روزهای با هوای پاک، سالم، ناسالم و بسیار ناسالم خوشه بندی نمود. نتایج حاصله از مطالعه همدیدی سامانه های جوی در زمان رخداد آلودگی هوا در تهران نشان می دهد که: وقوع این شرایط بستگی زیادی به استقرار پرفشاری در جنوب رشته کوه البرز و پر فشاری در شرق دریا ی خزر دارد. همچنین از اطلاعات به دست آمده ازتفسیر نقشه های میانگین در می یابیم که پتانسیل آلودگی هوای تهران در صورت استقرار پرفشار در نیمه ی جنوبی رشته کوه البرز و روی قسمتهایی از رشته کوه زاگرس و همچنین در نواحی شمال شرقی کشور، به شدت افزایش می یابد. یکی از دلایل اصلی این اتفاق می تواند ایجاد نیروی گرادیان فشار باشد که ضمن ایجاد جریانات ضعیف در جنوب وجنوب غربی تهران ، شدت بادهای داخلی تهران را محدود می سازد و باتوجه به وجود کوه ها که مانند سدی در مقابل این جریانات قرار گرفته اند و نیز وجود پایداری شدید جوی، آلاینده ها در یک لایه نازک سطحی بر روی شهر تهران انباشته می شوند. پس از بررسی های انجام گرفته بر روی نقشه های ترکیبی ، نوبت به نتیجه گیری از اطلاعات حاصله از جداول مربوط به عناصر اقلیمی و شرایط آلایندگی هوای چهار الگوی سینوپتیکی مورد نظر، شامل روزهای با هوای پاک ، سالم، ناسالم و بسیار ناسالم می رسد. طبق این بررسی ها می توان بیان نمود که به نسبت کاهش میزان بارندگی ، رطوبت ، فراوانی و میزان سرعت بادهای سطح زمین ؛ میزان آلاینده های جو افزایش می یابد، که این امر خود دلالت بر این واقعیت دارد که دیگر عاملی نیست یا کم است تا بتواند جو را پالایش نموده و ازآلودگی پاک نماید. همچنین بیشترین میزان آلاینده ها همانطور که مشخص می باشد مربوط به روزهای بسیار ناسالم می باشد ؛ و در بین تمام آلاینده های مورد مطالعه شامل pm10,o3,no2,so2,co بیشترین آلاینده اختصاص به مونواکسید کربن(co) دارد که همین آلاینده بیشترین سهم را در افزایش شاخص آلودگی هوا(psi ( ایفا می نماید. شاخص های ناپایداری محاسبه گردیده در تحقیق حاضر شامل شاخص مجموع مجموعه ها(tt) و شاخص (ki) می باشد ؛ زمانی که میزان های محاسبه شده ی این شاخص ها وضعیت پایداری جو را نشان می دهد با آلودگی جو روبرو هستیم. این امر نشان دهنده ی این واقعیت علمی است که در زمان هایی که با پایداری هوا مواجه هستیم هوای سطح زمین اجاز ه ی صعود پیدا نمی نماید و همین امر سبب انباشت آلاینده های هوا در سطح زمین می گردد که سنجنده های سنجش آلاینده های سطح زمین میزان های بالایی را نشان می دهند که دلالت بر آلودگی جو سطحی دارد.
مرتضی بیطاری خالدی ابراهیم فتاحی
چکیده ندارد.
ثمینه فقیه راد بهلول علیجانی
مدل های گردش عمومی جو به دلیل بزرگ مقیاس بودن شبکه ی محاسباتی آنها قادر به پیش بینی پارامتر های آب و هواشناختی در مقیاس نقطه ای نیستند لذا دانشمندان ابزار واسطی به نام مدل های generator weather ایجاد کدره اند که می توان براساس آن و با استفاده از خروجی مدل های عددی تغییر اقلیم را در مقیاس نقطه ای و ایستگاه هواشناسی مورد مطالعه و ارزیابی قرار داد . لذا آن ها بایستی توسط مدل های دینامیکی منطقه ای یاآماری تا حد ایستگاه ها یا تا مقیاس فضایی حدود 50 کیلومتر ریز مقیاس شده تا با لحاظ اثرات محلی خطای مدل های گردش عمومی جو به حدلقل ممکن برسد . با توجه به وقت گیر بودن و عدم صرفه اقتصادی استفاده از مدل های دینامیکی اخیرا توجه به استفاده از روش های ریز مقیاس نمایی آماری افزایش یافته است . یکی از روش های ریز مقیاس نمایی آماری روش wg مدل های مولد داده های هواشناسی است .در این پژوهش از مدل آماریlars-wg برای ریزمقیاس نمایی خروجی مدل echo-g بر روی شمال غرب ایران استفاده شده است .برای این کار خروجی روزانه مدل echo-g را با داده های پایه مقایسه و بر اساس قدرت تفکیک فضایی مدل از دو سناریوی اقلیمی a2, b1 برای محدوده مورد مطالعه تدوین و مدل lars-wg را با استفاده از این دو سناریو و داده های دوره آماری اجرا شد . نتایج بررسی ها برای دوره 2040-2030 و مقایسه سناریو a2,b1 که مطابقه با افق 1400 شمسی می باشد برای دهه های آتی حاکی از افزایش حدود 15.7 درصدی بارش رد منطقه مورد مطالعه ، افزایش میانگین سالانه دما به میزان 0.6 درجه سانتی گراد ، میانگین بارش ماهانه در ماه های مارس ، می ، جون، سپتامبر به صورت خیلی جزیی کاهش نشان می دهد .
محمدحسین ناصرزاده زهرا حجازی زاده
وقوع مخاطرات محیطی از جمله سیل که در مدت زمان کوتاهی موجب بروز خسارات اقتصادی و اجتماعی گسترده ای می گردد، اجتناب ناپذیر است. دراین تحقیق به بررسی اثر تغییرات اقلیم بر سیلاب با استفاده از مدل گردش عمومی جو (aogcm) درحوضه های بختیاری و گلستان پرداخته شد. برای این کار شبیه سازی دما و بارش دوره آتی(2030-2011) با استفاده از مدل cgcm3 براساس سناریوی انتشار 2a از مجموعه مدل های –ar4 aogcm به روش ریزمقیاس نمایی آماری (مدل lars-wg) و روش تناسبی (بارش) و تفاضل (حداقل و حداکثر دما) استفاده شد. برای شبیه سازی سیلاب حوضه ها نیز از مدل بارش– رواناب hec-hms استفاده شد. براساس نتایج شبیه سازی در ایستگاه تله زنگ حوضه بختیاری به ازای سیل فروردین 69، دبی شبیه سازی شده به میزان 357.7 مترمکعب نسبت به دبی مشاهده ای کاهش نشان داد که معادل 6.1% دارای خطا است. همچنین در حوضه گلستان در ایستگاه تمر به ازای سیل 19 مرداد 84، دبی شبیه سازی شده به میزان 69.50 مترمکعب نسبت به دبی مشاهده ای کاهش نشان داد ، که معادل 12.6% درصد خطا است. نتیجه شبیه سازی متغیرهای اقلیمی دو حوضه منتخب در دوره آتی، کاهش بارش و افزایش حداقل و حداکثر دما در دوره آتی است. در مجموع درحوضه بختیاری به طور میانگین تا 20 درصد کاهش بارش مشاهده شد و دمای حداکثر و حداقل به ترتیب با 1.5 و 1 درجه افزایش پیش بینی شدند. در حوضه گلستان نیز 15 درصد کاهش بارش مشاهده شد، همچنین حداکثر و حداقل دما به ترتیب با حدود 0.8 و 0.6 درجه افزایش پیش بینی شدند. نتایج حاصل از استخراج بارش های حدی دوره آتی (2030-2011) نشان داد با وجود کاهش بارش ها درسال های آینده، بارش های حدی در هر دو حوضه با شدت بیشتری نسبت به دوره پایه رخ خواهند داد که این امر نشان دهنده افزایش وقوع سیلاب ها در دوره آتی خواهد بود.
مریم مهدوی ابراهیم فتاحی
بیشتر الگوهای توزیع زمانی بارندگی که در طرح ها و پروژه های مربوط به منابع آب به کار می روند، معرف بارندگی واقعی نیستند، بلکه با توجه به ایمنی لازم در مصرف آب یا جلوگیری از سیلاب های نسبتاً شدید تدوین گردیده اند. تحقیق حاضر تلاشی به منظور تأثیر تغییر اقلیم بر بارش و همچنین بررسی روابط شدت، مدت، فراوانی شهر مشهد است. افزایش دمای هوای کره زمین ناشی از عوامل مختلف طبیعی و انسانی تغییرات وسیعی را در شرایط اقلیمی سیاره زمین ایجاد نموده و باعث تغییراتی در زمان و مکان بارش و سایر عناصر اقلیمی گردیده است. به منظور بررسی و ارزیابی تأثیر تغییر اقلیم بر شدت، مدت، فراوانی بارش داده های مربوط به مقادیر بارش شهر مشهد مقدس طی دوره آماری (2010-1951) میلادی از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. محاسبات و تحلیل ها بر روی بارش ماهانه انجام شده است. با استفاده از روش های آماری excel ونرم افزار clim gen و نرم افزار شاخص rclim dex و مدلhadcm3 و دو سناریوی a2 و a1b برای بررسی تغییرات اقلیم بر مقادیر حدی بارش استفاده شده است، نوع و زمان تغییرات مشخص شده است. بررسی نتایج بیانگر این مطلب است که ایستگاه مشهد در دوره )2040 - 2011( نسبت به دوره پایه )2010 -1951( دچار تشدید گرمایش و نوسانات بارش می باشد. که نمایه هایcdd، cwd، prctot، r10mm، r20mm، r95p، r99p، rx1day، rx5day، sdii، در مقایسه با دوره پایه دارای روند کاهشی و نمایه r25mm دوره افزایشی را نشان می دهد. کلید واژه ها: تغییر اقلیم - بارش- شاخص نمایه حدی - انواع روشهای رایانه ای روش های آماری excel ونرم افزار clim gen و نرم افزار شاخص rclim dex و مدل hadcm3 و دو سناریوی a2 و a1b.
مجتبی پورخیز ابراهیم فتاحی
توسعه فعالیت های صنعتی و افزایش مصرف سوخت های فسیلی از یک سو و تغییر کاربری اراضی از سوی دیگر باعث افزایش مقدار گازهای گلخانه ای خصوصا co2 در جو در دهه های اخیر شده است به نظر می رسد این افزایش به تدریج تغییراتی در اقلیم کره زمین به وجود آورده است. که کشور ما نیز از این تغییر مستثنی نبوده است. یکی از روش های آشکار سازی تغییر اقلیم بررسی تغییرات بارش و دما با استفاده از دادههای خروجی مدل های چرخش عمومی (gcm) است. محدودیت اصلی استفاده از نتایج اقلیمی مدل های چرخش عمومی بزرگ مقیاس بودن آن ها است که معمولاً از روش های مختلفی برای ریز مقیاس کردن و یا تبدیل خروجی های (gcm) به متغیرهای سطحی در مقیاس منطقه ای استفاده می شود. در این پژوهش با بهره گیری از اطلاعات ریز مقیاس شده خروجی های مدل های hadcm3 و hadgem1 توسط الگوی lars wg تغییرات دما و بارش در دهه های آتی در استان مازندران مورد مطالعه مورد قرار گرفته است. برآورد پارامترهای هواشناسی استان نشان می دهد که در منطقه غرب و شرق استان، بارش در دوره 2044-2015 نسبت به دوره مشاهداتی به ترتیب 26 و 30 درصد کاهش خواهد یافت. میانگین دما در غرب و شرق استان به ترتیب 1/03 و 1/1 درجه افزایش خواهد یافت. میزان بارش های سنگین عمدتاً در شرق روند کاهشی و در بخشهایی از غرب استان روند افزایشی خواهد داشت. بنابراین با توجه به افزایش دما و افزایش بارش های سنگین احتمال رخداد سیل در استان افزایش می یابد همچنین از بارش ها به شکل برف کاسته شده و تعداد روزهای یخبندان سالانه در استان نسبت به دوره نرمال کاهشی است. همچنین طول دوره رویش در بخش هایی از شرق و غرب استان افزایش یافته است. افزایش دما و تغییرات طول دوره رویش و کاهش تغییرات دامنه شبانه روزی دما در 30 سال آینده از دیدگاه های مختلف از جمله مصرف انرژی، میزان آب مصرفی، افزایش میزان تبخیر و نیاز آبی گیاهان می تواند اثر گذار باشد.
الهام صفری رضا حاجی حسینی بغداد آبادی
در این مطالعه از افراد مراجعه کننده به کلینیک گوارش دانشگاه 43 بیمار سیگاری با زخم پپتیک فعال ( 14 نفر مرد و 29 نفر زن ) با میانگین سنی 16/13 30/45 سال بعنوان گروه مورد ، 43 فرد غیرسیگاری بدون زخم پپتیک ( 13 نفر مرد و 30 نفر زن ) با میانگین سنی 04/16 67/42 سال بعنوان گروه کنترل یک ، 43 فرد سیگاری بدون زخم پپتیک (16 نفر مرد و 27 نفرزن) با میانگین سنی 07/12 ± 58/44 سال بعنوان گروه کنترل دو و 43 فرد غیرسیگاری با زخم پپتیک فعال (20 نفر زن و 23 نفرمرد) با میانگین سنی 39/13 ± 37/45 سال بعنوان گروه کنترل سه انتخاب شدند . میزان آسیب به dna بافت معده در چهار گروه بروش کالریمتری ، میزان نیتریک اکسید شیره معده در چهار گروه بروش کالریمتریک گریس و میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز ، گلوتاتیون پراکسیداز و ظرفیت تام آنتی اکسیدانی شیره معده بروش کالریمتری اندازه گیری شد .
سهیلا طاهری ابراهیم فتاحی
در تحقیق حاضر به برسی سینوپتیکی عناصر اقلیمی موثر بر آلودگی هوا ی شهر اراک پرداخته گردیده که در آن از داده های آلاینده های هوا شامل (co,so?,no?,o?,pm??)وعناصر اقلیمی مورد نیاز با موضوع تحقیق شامل (دمای روزانه،نقطه شبنم ،رطوبت نسبی،میزان بارش روزانه ،فشار سطح زمین ،سرعت ودرجه باد سطح زمین )استفاده گردیده است دوره مطالعه برابر با چهار سال (2010-2013)می باشد وروش استفاده در این تحقیق با توجه به اقلیم شناسی همدید ،تحلیل مولفه های اصلی است که با استفاده از آن به خوش بندی داد ه ها پرداخته وبر حسب روش خوشه بندی چند هسته ای (k-means) داده ها را به چهار گروه تقسیم نموده وبا استفاده از نمونه گیری تصادفی از بین چهار خوشه یا گروه داد ه ها ،شامل روزهای با هوای پاک ،روزهای با هوای سالم ،روزهای با هوای ناسالم،روزهای با هوای بسیار نا سالم)هشت روز را به عنوان نمونه انتخاب می نماییم ونقشه های متناسب با این گروه روز های نمونه به صورت ترکیبی ومیانگین استخراج گردیده وبا استفاده از جدول های تنظیم شده همین روزها مربوط به عناصر اقلیمی ومیزان آلاینده ها به تحلیل سینوپتیکی الگوها پرداخنه گردیده است واین نتیجه حاصل می گردد که روزهای با هوای آلوده با پایداری هوا ،افزایش لایه اینورژن ،کاهش سرعت باد های سطح زمین ،کاهش رطوبت نسبی وبارندگی مواجه هستند وبیشترین میزان آلاینده ها در این روزها مونواکسید کربن می باشد.