پژوهش حاضر به منظور شناسایی سلول های خونی زنبور برگ خوار رز arge rosae gmel (hymenoptera: argidae) و پروانه برگ خوار توت glyphodes pyloalis walker (lepidoptera: pyralidae) و چگونگی فعالیت ایمنی این حشرات در برابر قارچ های بیمارگر beauveria bassiana (balsamo) vuillemin انجام شد. ویژگی های شکل شناسی سلول های خونی زنبور در هردو حشره مورد آزمایش با استفاده از انواع میکروسکوپ ها بررسی شد. چهار نوع سلول خونی در همولنف لارو a. rosae شناسایی شد: پروهموسیت ها، پلاسماتوسیت ها، گرانولوسیت ها و انوسیتوئیدها. در همولنف لارو g. pyloalis پنج نوع سلول خونی شناسایی شد که شامل پروهموسیت ها، پلاسماتوسیت ها، گرانولوسیت ها، انوسیتوئید ها و اسفرولوسیت ها بود. همچنین هموگرام مراحل مختلف رشدی لارو ها نشان داد که تعداد کل سلول¬های خونی با افزایش سن لاروی به صورت معنی داری افزایش پیدا کرد. پلاسماتوسیت¬ها و گرانولوسیت¬ها بیشترین جمعیت را در مقایسه با سایر سلول-های خونی به خود اختصاص دادند. جهت اثبات بیمارگری قارچ b. bassiana روی زنبور برگ خوار رز و پروانه برگ خوار توت و انتخاب یک جدایه موثر، آزمایش های زیست سنجی با استفاده از چهار جدایه انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که تمام جدایه های قارچ مذکور قادر به آلوده کردن لاروهای هر دو حشره مورد آزمایش بودند و درصد مرگ و میر لاروها با افزایش غلظت اسپور قارچ افزایش یافت. نتایج نشان داد که جدایه iran 403c در مقایسه با سایر جدایه ها، بالاترین میانگین درصد مرگ و میر را در لاروهای هر دو حشره مورد آزمایش ایجاد کرد. تأثیر جدایه iran 403c از قارچ b. bassiana و گویچه های پلی استر روی ایمنی سلولی و فعالیت فنل اکسیداز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که پلاسموتوسیت ها و گرانولوسیت ها در بیگانه خواری اسپورهای قارچ شرکت می کنند و بیشترین فعالیت بیگانه خواری در 30 و 60 دقیقه پس از تزریق عامل بیگانه رخ داد. تعداد کل سلول های خونی و همچنین تعداد پلاسماتوسیت ها و گرانولوسیت ها بعد از تزریق در تیمارها تغییر یافت. واکنش تشکیل گره در زمان های مختلف و با توجه به تیمارهای مختلف، متفاوت بود. فعالیت فنل اکسیداز نیز در لاروهای تیمار شده هر دو حشره مورد آزمایش تغییر یافت و در زمان 3، 6 و 12 ساعت بیشترین فعالیت را نشان داد. استفاده از ترکیبات هورمونی نشان داد که اکدایزون و هورمون جوانی باعث تغییراتی در توانایی ایمنی حشره می شوند. بر خلاف اثر سرکوب کننده هورمون جوانی روی واکنش های مختلف سامانه ایمنی این حشره، تیمار لاروهای آلوده به اسپورهای قارچ b. bassiana با اکدایزون باعث افزایش تعداد کل سلول های خونی، جمعیت پلاسماتوسیت ها و گرانولوسیت ها، واکنش تشکیل گره و میزان فعالیت آنزیم فنل اکسیداز در لاروهای a. rosae و g. pyloalis شد. در میان سلول های خونی کشت شده لارو زنبور برگ خوار رز سلول های کروی حالت غالب را داشتند. سلول های خونی کشت شده به اکدایزون و اسپور قارچ b. bassiana واکنش نشان دادند. نتایج تحقیق حاضر حاکی از دفاع سلولی لاروهای a. rosae و g. pyloalis در برابر عوامل زنده و غیر زنده بود و مقدار ترکیبات هورمونی بر توانایی سیستم ایمنی آن ها تأثیر می گذارد. درک واکنش های ایمنی القاء شده و امکان دستکاری آن ها می تواند در افزایش کارایی عوامل میکروبی علیه حشرات افت مفید باشد.