نام پژوهشگر: عبدارضا حاتمیان

بررسی پیامدهای جنگ صفین بر حکومت حضرت علی (ع) (40-35)
thesis دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  عبدارضا حاتمیان   محمد سپهری

یکی از حوادث صدر اسلام جنگ صفین است که اهمیت ویژه ای در روشن شدن ساختن موضوعات تاریخی دارد. دراین پایان نامه به بررسی این جنگ وپیامدهای آن بر حکومت علی (ع) می پردازیم. بعد ازشورش مردم مناطق مختلف علیه عثمان و قتل او که منجر به بیعت مردم با علی (ع) گردید مدت زمان زیادی نگذشت که افرادی همچون طلحه وزبیر که انتظارحاکمیت بر مناطق مختلف را داشتند ودر دستگاه علی (ع) جایی برای آنها نبود شروع به شکستن بیعت خود نمودند واز کوفه خارج شدند، که با همراه کردن عایشه زن پیامبر (ام المومنین) خون خواهی عثمان را بهانه قرار دادند و پس از تدارک نیرو وامکانات ورفتن به سمت بصره که طرفداران آنها درآنجا بود جنگ جمل را به راه انداختند که نتیجه آن شکست آنها وکشته شدنشان بود. بعد از جنگ جمل علی (ع) حکام جدیدی را برای مناطق مختلف انتخاب نموده وحکام قبلی را برکنار نمود از جمله در نامه ای که به وسیله جریر بن عبدالله بجلی برای معاویه فرستاد او را به بیعت فرا خواند. معاویه بیست سال درزمان خلفای قبلی عمر وعثمان حاکم شام بود و بیعت معاویه با علی(ع) یعنی عزل او، معاویه درصدد مقابله برآمد ومسئله بیعت با علی (ع) را به عقب انداخت ، او خونخواهی عثمان ونیز جنگ جمل را بهانه قرار داد ومردم شام رابر علیه علی (ع) متحد نمود .و اختلاف جدیدی را پایه ریزی کرد. که منجر به جنگ صفین شد وعلی (ع) چاره ای جز جنگ با معاویه نداشت واز این رو نیروهای خود را برای مقابله با معاویه بسیج نمود .جنگ اولیه در سال 36 هجری رخ داد ولی جنگ اصلی در سال 37 هجری در منطقه ای به نام صفین کنار رود فرات در نزدیکی رقه رخ داد. جنگ مدت چهار ماه به طول انجامید وتعداد زیادی از دو طرف کشته شد که تعداد کشته های دوطرف را تا هفتاد هزار نفر گفته اند. در نهایت جنگ داشت به پیروزی سپاه حضرت علی (ع) به اتمام می رسید که با حیله عمروعاص و وجود گروهی بی بصیرت در سپاه حضرت علی(ع)، جریان جنگ وارونه شد .جریان قرآن بر سر نیزه کردن سپاه معاویه وضعف وسستی در سپاه بی بصیرت علی (ع) که موجب ایجاد اختلاف وتفرقه درسپاه علی (ع) شد و وحدت از میان رفت وسپاه علی (ع) در هم ریخت.وسپاهیان حضرت درمقابل حضرت قرارگرفته و او را تهدید به کشتن نمودند. بعد از توقف جنگ قرار شد که از هر طرف حکمی انتخاب شود که بر اساس قرآن بین دوطرف داوری نمایند که با فشار همان گروه ساده اندیش حکم با نظر آنان انتخاب شد. و پیشنهاد حضرت علی (ع)که مالک اشتر یا عبدالله بن عباس بود رد شد وفردی ساده لوح به نام ابو موسی اشعری که یک قاری قرآن وبا حضرت علی (ع)مخالف بود به عنوان نماینده سپاه امام انتخاب شد ونتیجه حکمیت چیزی جز شکست حکم تعیین شده توسط سپاه علی (ع) نبود. نتیجه هر چند مورد پذیرش حضرت علی (ع) قرار نگرفت اما موقعیت سیاسی حضرت را تضعیف نمود که خود به وجود آمدن تفکرات، آراء وفرفه های گوناگون را باعث شد از جمله خوارج ونیز این حکمیت موقعیت سیاسی معاویه را تثبیت نمودوموقعیت حضرت علی(ع) را تضعیف نمود. کلمات کلیدی: علی (ع)، معاویه، عثمان، صفین، عراق، شام، عمروعاص، حکمیت