در مطالعه حال حاضر به یکپارچه¬سازی تصمیمات قیمت¬گذاری و موجودی در یک زنجیره تأمین سه سطحی متشکل از چند تأمین¬کننده، یک/چند تولیدکننده و چند خرده¬فروش پرداخته می¬شود. زنجیره تأمین مورد نظر تولیدکننده و عرضه¬کننده محصولات پلتفرم قابل جایگزین به مشتری نهایی است. نظر به ماهیت رقابتی مسأله از رویکرد نظریه بازی¬ها برای هماهنگ-سازی و بهبود عملکرد زنجیره تأمین در دو حالت متمرکز و غیر متمرکز استفاده می¬شود. به منظور نمایش عدم قطعیت مسأله رویکرد فازی در مدل متمرکز به کار گرفته شده است. در این تحقیق تحلیل حساسیتی بر روی میزان قابلیت جایگزینی بین محصولات صورت گرفته که نتایج به دست آمده حاکی از تأثیرگذاری پارامتر مذکور بر متغیرهای تصمیم و عملکرد زنجیره تأمین است. از سوی دیگر بهبود عملکرد زنجیره تأمین در حالت متمرکز نسبت به رویکرد غیر متمرکز قابل توجه بوده و به علاوه افول عملکردی آن در هر دو رویکرد مذکور در زمان وابستگی تقاضا به کیفیت (علاوه بر قیمت خرده¬فروشی) مشهود است.

امروزه بسیاری از کشورها توجه فزاینده ای به حفاظت از محیط زیست و اعمال قوانین زیست محیطی دارند. از این رو صاحبان صنایع و تولیدکنندگان بیش از پیش به طراحی و توسعه زنجیره تأمین با درنظر گرفتن عوامل زیست محیطی روی آورده اند. در این پایان نامه یک شبکه لجستیکی یکپارچه مستقیم/ معکوس با درنظر گرفتن عوامل زیست محیطی مدل سازی و ارائه می شود. این مدل با یکپارچه سازی فرآیندهای رو به جلو و بازگشتی از زیربهینگی ناشی از طراحی جداگانه شبکه زنجیره تأمین جلوگیری می کند. همچنین در طراحی این زنجیره تأمین سبز تصمیمات تاکتیکی (مانند انتخاب تکنولوژی تولید و نوع وسیله حمل ونقل) با تصمیمات استراتژیک (مانند مکان یابی تسهیلات) ادغام می شود. جریان رفت محصولات شامل مراکز تولید، توزیع و منطقه های مشتریان است همچنین محصولات بازگشتی بعد از جمع آوری از منطقه های مشتریان به مراکز بازیافت و یا انهدام فرستاده می شوند. در مدل پیشنهادی دو تابع هدف به طور همزمان و تحت شرایط عدم قطعیت پارامترها بهینه سازی می شود. تابع هدف اول هزینه کل و تابع هدف دوم اثرات زیست محیطی کل را کمینه سازی می نماید. برای اندازه گیری و ارزیابی میزان اثرات زیست محیطی هر یک از فعالیت های زنجیره تأمین از روشی مبتنی بر ارزیابی چرخه حیات استفاده می شود. به منظور حل مدل به دلیل مواجهه با پارامترهای غیر قطعی ابتدا مدل پیشنهادی با رویکردی فازی به مدل قطعی معادل تبدیل می شود. سپس با رویکردی تعاملی از روش برنامه ریزی آرمانی فازی به منظور بهینه سازی مدل چند-هدفه استفاده می شود. جهت اعتبارسنجی و نمایش کارایی مدل پیشنهادی، یک مثال با پارامترهای فرضی ارائه شده و در ادامه با تحلیل حساسیت و درنظر گرفتن ترجیحات تصمیم گیرنده، الگوریتم حل پیشنهادی مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج حاصل شده کارا بودن الگوریتم بهینه سازی را در حل مدل تأیید می نماید.

عملکرد انبار عبوری نقشی کلیدی در چگونگی مدیریت زنجیره تامین دارد. این پایان نامه به بهبود عملکرد یک انبار عبوری با چند در، به وسیله بهینه سازی زمان بندی کامیون و در نظرگرفتن طراحی داخلی انبار عبوری می پردازد. بهینه سازی زمان بندی کامیون شامل بهینه سازی ترتیب کامیون‎ های ورودی و خروجی و تخصیص کامیون ها به باراندازهای تخلیه و بارگذاری است و برای کلیه کامیون های ورودی و خروجی، به ترتیب، محدودیت زمان ورود و خروج در نظر گرفته شده است. کالاهایی که با کامیون ها حمل می شوند متنوع بوده و قابلیت جابجایی با یکدیگر را درون ابنار عبوری دارند. هم چنین هریک از انواع کالا پس از تخلیه بایستی در انبار موقت مخصوص آن نوع کالا که مدل تعیین می کند، قرار گیرد. این مساله با استفاده از برنامه ریزی عدد صحیح مختلط به صورت یکپارچه مدل سازی شده است. تابع هدف این مساله کمینه سازی مجموع جریمه حاصل از تخطی هریک از انواع کالاهاست که قبل از زمان بارگیری کامیون حمل کننده آن، نتوانسته اند در بارانداز بارگیری حاضر باشند. از آنجایی که مساله زمان بندی کامیون در انبار عبوری دارای پیچیدگی بالا است، برای حل مثال های با حجم بزرگتر روش فرا ابتکاری شبیه سازی تبرید کدنویسی شده است. در ادامه هریک از مثال ها با شرایط مختلف از نظر نوع سیستم خدمت دهی، تعداد درها و چیدمان انبار موقت آزمایش و بررسی می شوند. نتایج نشان می دهد که استفاده از سیستم خدمت دهی مختلط با راهروهای افقی در نزدیکی دو طرف انبار عبوری تاثیر بسزایی در کاهش زمان طی شده و جریمه ناشی از دیرکرد کالاها دارد.

زمان‏بندی، یکی از عناصر اصلی بقا در سیستم‏های تولیدی است. از آنجا که بخش مهمی از این سیستم‏ها را محیط‏های جریان کارگاهی تشکیل داده‏اند، همواره نیاز به مدل‏های کاربردی و روش‏های حل موثر در چنین سیستم‏هایی وجود خواهد داشت. در این مطالعه، ابتدا مدل عدد صحیح مختلط مساله جریان کارگاهی چند ماشینی در محیط چند هدفه با در نظر گرفتن اغلب مفروضات معمول و کاربردی ارائه شده است. این مفروضات شامل توالی‏های غیر جایگشتی، زمان آماده سازی وابسته به توالی قبلی، زمان آزادسازی، زمان¬های مقرر، اثر یادگیری قطع شده ی دژونگ با در نظرگیری تجربه قبلی اپراتور و محدودیت دسترسی به ماشین‏ها است. سپس روش‏های حل دقیق، ابتکاری و فرا ابتکاری مناسب برای حل این مساله سه هدفه (که اهداف در آن حداکثر زمان اتمام، مجموع زمان جریان عملیات و حداکثر دیرکردها می‏باشند) ارائه شده است. روش‏های دقیق و ابتکاری پیشنهادی بر مبنای رویکرد محدودسازی اپسیلون تقویت یافته، زمان‏بندی‏های غیر مسلط را برای مسائل کوچک و متوسط بدست می‏آورند. برای مسائل با اندازه بزرگ و سیستم¬های تولید انبوه، دو الگوریتم فرا ابتکاری تفاضلی-تکاملی بهبود یافته¬ پیشنهاد شده است. در الگوریتم تفاضلی اول از جستجوی محلی بر مبنای عملگر ورود، در هر تکرار استفاده شده است. در الگوریتم تفاضلی دوم، الگوریتم تبرید مبتنی بر جمعیت برای جستجوی کامل منطقه جواب به کار گرفته شده است. روش‎های پیشنهادی برای مسائل مختلف مورد آزمایش و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج حاکی از آن است که الگوریتم ابتکاری با دقت بالایی زمانبندی‏های غیرمسلط را بدست می‏آورد. مقایسه دو الگوریتم فرا ابتکاری با روش دقیق نشان می‏دهد که الگوریتم فرا ابتکاری اول پایدارتر بوده و الگوریتم فرا ابتکاری دوم با دقت بیشتر نقاط را بدست می‏آورد. دو الگوریتم تفاضلی و تکاملی پیشنهادی با الگوریتم‏های شناخته شده از جمله الگوریتم ازدحام ذرات و رقابت استعماری نیز مقایسه شده و نتایج، برتری الگوریتم‏های پیشنهادی نسبت به این روش‏ها را تایید می‏کنند.

مساله مسیریابی وسیله نقلیه، یکی از مهمترین مسائل در علوم مختلف است. هدف نهایی از حل مساله،کمینه سازی هزینه حمل و نقل کالا و مواد بین دو سطح تولیدکننده و مصرف کننده با شرط ارضاء مشتری است. مساله مسیریابی وسایل نقلیه با پنجره زمانی،تعمیم یافته¬ای از مساله مسیریابی است که وسایل حمل و نقل با ظرفیت محدود بایستی سرویس¬دهی به هر مشتری را در یک بازه زمانی معین صورت گیرد. در این پایان نامه مساله مسیریابی با پنجره¬های زمانی چندگانه مورد برررسی قرار گرفته است که تاکنون در ادبیات موضوع مورد بررسی قرار نگرفته است. مساله مورد نظر به صورت احتمالی در نظر گرفته شده است و فرض شده است که زمان سرویس¬دهی به مشتری از تابع توزیع نمایی پیروی می¬کند. پنجره زمانی به صورت پنجره¬ زمانی سخت در نظر گرفته شده است که شروع سرویس¬دهی حتماً بایستی در داخل یکی از پنجره-های زمانی صورت پذیرد. در این پایان نامه¬ ابتدا به معرفی و بررسی مرور ادبیات مساله مسیریابی وسایل نقلیه پرداخته شده است. سپس از آنجایی که مساله تاکنون در ادبیات موضوع مورد بررسی قرار نگرفته است به توسعه یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط پرداخته شده است. از آنجایی که نرم افزارهای حل مدل ریاضی موجود قادر به حل مسائل احتمالی نیستند به ارائه دو روش حل برای مساله بر اساس شبیه سازی پرداخته شده است. سپس در انتها نیز به منظور ارزیابی کارایی روش¬های حل پیشنهادی تعدادی مساله به صورت تصادفی تولید و جواب بدست آمده از لحاظ کیفیت جواب و زمان حل مورد مقایسه قرار گرفته¬اند. روش¬های حل ارائه شده الگوریتم ژنتیک و الگوریتم ابتکاری ممتیک است که نتایج محاسباتی بدست آمده حاکی از کارایی بالای الگوریتم ممتیک پیشنهادی نسبت به الگوریتم ژنتیک است.

در حالت پردازش بسته ای، یک کار فقط زمانی می تواند در عملیات بعدی پردازش شود که کل کارهای داخل آن بسته پردازش شده باشند. حالت زمان بندی پردازش بسته ای در حالتی به کار می رود که حدی از ظرفیت، برای تعداد پردازش گرها (ماشین ها) وجود داشته باشد. در این پژوهش یک مدل زمان بندی ماشین های موازی در حالت پردازش بسته ای کارها در نظر گرفته شده است. محدودیت های زمان های در دسترس پذیری غیریکسان کارها، اندازه های متفاوت کارها و زمان پردازش بسته وابسته به توالی با در نظر گرفتن ظرفیت ماشین ها در این مسأله وجود دارد. همچنین محدودیتی برای زمان در دسترس بودن ماشین آلات بصورت دوره های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه در نظر گرفته شده است. هدف اصلی حل این مسأله بدست آوردن کمینه زمان تکمیل کل کارهاست. ما برای حل این مسأله، یک مدل ریاضی خطی ارائه کرده ایم، همچنین برای حل مدل در اندازه های بزرگ از الگوریتم های فراابتکاری کشتل و شبیه سازی تبرید استفاده نموده ایم.