مراتع جزء اکوسیستم های طبیعی و پویا هستند که بیشترین سطح خشکیها (47درصد) را به خود اختصاص داده اند. مدیریت اکوسیستم های مرتعی چندان ساده نبوده، زیرا عوامل زیادی در آن دخالت دارند و ارتباط تنگاتنگی بین این عوامل وجود دارد. یکی از عوامل فیزیکی که تاثیر دوره ای آن در اعصار متمادی برای انسان و طبیعت حایز اهمیت فراوان بوده آتش سوزی می باشد. در نیم قرن اخیر در سطح جهان مطالعات زیادی به منظور بررسی پیامدهای آتش سوزی و تغییراتی که طی روند توالی اکولوژیک بعد از هر آتش سوزی در ساختار پوشش گیاهی و بطور کلی بر روی اکوسیستم بوجود می آید انجام گرفته است اما در کشور ایران کمتر به این موضوع پرداخته شده است. این تحقیق به منظور بررسی اثرات آتش سوزی تجویز نشده بر روی پوشش گیاهی مراتع مناطق نیمه خشک، در پارک ملی بمو شیراز که از ذخیره گا ههای ژنتیکی بسیار با ارزش گونه های گیاهی و جانوری محسوب می شود انجام پذیرفت. در این پارک ملی طی سالیان اخیر آتش سوزی های متعددی صورت پذیرفته است. در این راستا ابتدا آمار آتش سوزیهای 10ساله گذشته منطقه بررسی شد. پس از ارزیابی آتش سوزیهای بوقوع پیوسته و پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه، دو رویشگاه چاه سرخ و پالایشگاه که دارای تیپهای متفاوتی بودند انتخاب گردیدند. در هر رویشگاه سه منطقه شاهد، حریق یک ساله و حریق پنج ساله انتخاب گردیدند. پوشش گیاهی با برآورد درصد تاج پوشش گیاهان در 180 پلات یک مترمربعی به طور تصادفی-سیستماتیک در امتداد ترانسکت ها در شش منطقه در دو رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت و نسبت به برداشت گونه های گیاهی و شناسایی آنها اقدام شد. نتایج نشان داد در بررسی پاسخ انفرادی گونه ها به آتش سوزی در منطقه چاه سرخ، چهار گونه crupinastram crupina ، centaurea intricate، scariola orientalis و taeniatiarum crinatum و در منطقه پالایشگاه دو گونه eryngium billardieri و aegilops triuncialis پاسخ معنی داری به آتش سوزی دادند. تنها گونه های scariola orientalis، eryngium billardieri، crinatum taeniatiarum به طور معنی داری در حریق یک ساله افزایش یافتند. آتش سوزی اثر معنی داری در منطقه چاه سرخ بر خانواده گندمیان (gramineae) و پروانه آسایان (papilionaceae) و در منطقه پالایشگاه بر خانواده میخک (caryophyllaceae)، چتریان (umbelliferae) و گندمیان (gramineae) نشان داد. گندمیان در منطقه چاه سرخ و چتریان در منطقه پالایشگاه به طور معنی داری در حریق یکساله افزایش نشان دادند. آتش سوزی اثر معنی داری بر غنا و تنوع گونه ای پوشش گیاهی در دو رویشگاه نداشته است. در آنالیز چندمتغیره اثر آتش سوزی بر کل گونه های گیاهی معنی دار بوده به طوری که گونه ها با سه منطقه در هر رویشگاه همبستگی نشان دادند. درمجموع با توجه نتایج به دست آمده نمی توان آتش سوزی را به عنوان یک عملیات اصلاحی در بهبود وضعیت مراتع منطقه پیشنهاد نمود.

امروزه وجود تخریب در اکوسیستم های مرتعی موجب شده تا اجرای عملیات های احیای در اولویت قرار گیرد. درک فرآیند های اکولوژیکی ناشی از این عملیات ها و بررسی میزان موفقیت احیایی آنها بسیار اهمیت دارد. این مطالعه به بررسی اثر عملیات احیای بیولوژیک اجرا شده در منطقه ملرد زیر حوزه رودخانه کبیر سوادکوه پس از گذشت هفت سال از اجرای آن بر پوشش گیاهی و خاک پرداخته است. بدین منظور نمونه برداری از پوشش گیاهی و خاک در تیپ های مختلف در مناطق تحت عملیات احیا و شاهد انجام گردید. داده های خاک و پوشش گیاهی برای ارزیابی پاسخ گونه های گیاهی و گروه های کارکردی به اجرای عملیات احیا در مقیاس کل منطقه احیا شده و شاهد و همچنین در مقیاس سه تیپ داخل منطقه احیا (علفزار، مشجر و دیم زار) مورد آنالیز قرار گرفتند. همچنین برای ارزیابی اثرات اجرای عملیات احیا بر کل پوشش گیاهی از آنالیز های چند متغیره استفاده گردید. مقایسه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در کل مناطق احیا و شاهد نشان داد که میانگین درصد رطوبت اشباع خاک در منطقه احیا به طور معنی داری بیشتر از شاهد و میانگین درصد شن در منطقه شاهد به طور معنی داری بیشتر از احیا بوده است. همچنین مقایسه این خصوصیات در سه تیپ موجود در منطقه احیا شده اختلاف معنی داری را در میزان درصد شن، درصد سیلت، مقدار پتاسیم و هدایت الکتریکی نشان دادند. مقایسه پوشش گیاهی در مناطق احیا و شاهد حضور 35 گونه مشترک بین مناطق شاهد و احیا، 31 گونه منحصر به منطقه احیا و 6 گونه منحصر به منطقه شاهد را نشان داد. 13 گونه گیاهی، 5 تیره و برخی از گروه های کارکردی پاسخ های معنی داری را به انجام عملیات احیا در منطقه نشان دادند. انجام عملیات احیا به طور معنی داری افزایش تولید پهن برگان علفی، گندمیان و تولید کل را در پی داشته است. مقایسه تولید در داخل سه تیپ منطقه احیا نشان داد که تولید پهن برگان علفی به طور معنی داری در تیپ علفزار و دیم زار بیشتر از مشجر می باشد. کلیه شاخص های تنوع و غنای محاسبه شده در منطقه احیا به طور معنی-داری بیشتر از منطقه شاهد بودند. آنالیز rda نشان داد که ترکیب گیاهی منطقه تحت تاثیر عملیات احیا بوده است به طوری که گونه های درختچه ای تیپ مشجر کمترین و گونه های پهن برگ و یک ساله ها بیشترین پاسخ را به انجام عملیات احیا در منطقه داده اند. آنالیز cca، وجود خاک غنی تر مناطق احیا نسبت به شاهد و پراکنش گونه ها را در تیپ های مختلف و عوامل خاکی موثر بر آنها را نشان داد. به طور کلی نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که عملیات احیاء بیولوژیک انجام شده در منطقه بعد از گذشت 7 سال تاثیر مثبتی بر روی درصد تاج پوشش، ترکیب گیاهی، تنوع و تولید داشته است و بر خصوصیات خاک تاثیر چندانی نداشته است.

ترکیب پوشش گیاهی و پویایی آن در اکوسیستم های مرتعی به میزان تولید بذر گونه ها و همچنین پراکنش آنها بستگی دارد. برای درک بسیاری از تغییرات ایجاد شده در پوشش گیاهی نیاز به شناسایی ترکیب گیاهی سایر منابع گونه ای نظیر بانک بذر و بارش بذر می باشد. هدف از این تحقیق برآورد میزان تولید بذر گیاهان مرتعی و پراکنش آنها در علفزار منطقه سرخ آباد سوادکوه در استان مازندران می باشد. نمونه گیری از پوشش گیاهی به صورت برآورد درصد تاج پوشش گونه ها در 80 پلات یک مترمربعی در امتداد 8 ترانسکت به صورت تصادفی- منظم انجام شد. نمونه های خاک از دو عمق صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتی متری برداشت و سپس در گلخانه کشت تا گونه های بانک بذر خاک شناسایی شوند. در طول فصل رویش بذرهای رسیده گیاهان از منطقه جمع-آوری و سپس شناسایی و شمارش شدند. برای این بذرها برخی خصوصیات نظیر شکل بذر، وزن هزار دانه، درصد جوانه زنی و رنگ بذر در آزمایشگاه تعیین شدند.جهت نمونه گیری از بذور پراکنش یافته از گلدانهای پلاستیکی به عنوان تله بذر استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که در مجموع 144 گونه در چهار منبع گونه ای حضور داشتند. تعداد 95 گونه در پوشش گیاهی، 77 گونه در بانک بذر خاک، 16 گونه در پراکنش بذر و 18 گونه در تولید بذر یافت شدند. 2/4 درصد از گونه ها در هر چهار منبع گونه ای، 8/2 درصد از گونه ها در سه منبع گونه ای، 6/27 درصد از گونه ها در دو منبع گونه ای،2/65 درصد گونه ها تنها در یک منبع گونه ای حضور داشتند .میانگین تولید بذر علفزار منطقه 296 بذر در متر مربع معادل 296000 بذر در هکتار و میزان پراکنش بذر در منطقه 275 بذر در متر مربع برآورد شد.همچنین میانگین بانک بذر خاک برابر 2623 بذر در متر مربع خاک بوده است. ویژگی های ظاهری بذرها نشان داد که بذر بیشتر گونه ها در تولید بذرسبک، کوچک با شکل کشیده و به رنگ روشن بوده اند. از نظر غنا و تنوع گونه ای بین چهار منبع گونه ای اختلاف معنی داری وجود داشت که بانک بذر خاک از غنا و تنوع گونه ای بالاتری نسبت به سایر منابع گونه ای برخوردار بوده است.نتایج حاصل از آزمون منتل بر مبنای شاخص سورنسون نشان داد که تنها بین ماتریس فاصله ای حاصل از داده های پوشش گیاهی و ماتریس فاصله ای مربوط به بانک بذر همبستگی معنی داری وجود دارد. به طور کلی نتایج نشان داد که بیشترین تولید بذر مربوط به تیره گندمیان بوده است. اگرچه گونهstachysbyzanthinaاز تیره نعناع نیز تولید بذر خوبی داشته است که آگاهی از این مسئله در مدیریت مراتع منطقه اهمیت دارد. چون نشان دهنده احتمال افزایش این گیاه در منطقه خواهد بود.

چکیده بخش مهمی از تنوع گونه ای در اکوسیستم مرتعی به صورت ذخیره بذر گیاهان در خاک است. این منبع گونه ای می تواند در هر سال و بین سال های مختلف تغییر نماید. این تغییرات می تواند تغییر در پوشش گیاهی را به همراه داشته باشد. هدف از این تحقیق شناسایی تغییرات ترکیب گونه ای و مقدار بذر گونه ها در بانک بذر خاک در طول فصل رویش بوده است. همچنین میزان شباهت پوشش گیاهی و بانک بذر خاک در طول فصل رویش مورد ارزیابی قرار گرفت. این مطالعه در بخشی از علفزارهای کوهستانی منطقه سرخ آباد سوادکوه در استان مازندران انجام شد. پوشش گیاهی و بانک بذر خاک در امتداد هشت ترانسکت 200 متری با استقرار 80 پلات یک متر مربعی نمونه گیری شدند. برای پوشش گیاهی در هر پلات درصد پوشش تاجی هر گونه برآورد گردید. نمونه گیری پوشش گیاهی در اردیبهشت، تیر، مرداد و مهر صورت پذیرفت. در چهار زمان (اسفند، اردیبهشت، مرداد و مهر) نمونه گیری بانک خاک در دو عمق صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتی متری خاک انجام و ترکیب و مقدار بانک بذر به روش جوانه زنی در گلخانه تعیین گردید. نتایج نشان داد که در مجموع 94 گونه در پوشش گیاهی و 76 گونه گیاهی در بانک بذر خاک در طول فصل رویش شناسایی شدند که از این تعداد تنها 34 گونه بین این دو منبع گونه ای مشترک بودند. پوشش گیاهی به طور معنی داری از غنا و تنوع گونه ای بیشتری نسبت به بانک بذر خاک برخوردار بوده است. به ترتیب 42، 58، 52 و 55 گونه در بانک بذر اسفند، اردیبهشت، مرداد و مهر حضور داشتند. 4 گونه تنها در بانک بذر اسفند، 8 گونه منحصراً در بانک بذر اردیبهشت، 2 گونه تنها در بانک بذر مرداد و 3 گونه فقط در بانک بذر مهر بودند. بانک بذر خاک در انتهای فصل رویش (مرداد و مهر) نسبت به ماه های دیگر به طور معنی داری از تراکم بذر بیشتری برخوردار بوده است. تنوع و غنای گونه ای در بانک بذر خاک نیز در طول فصل رویش به طور معنی داری افزایشی یافت. همچنین این شاخص ها به طور معنی داری در عمق صفر تا 5 سانتی متری نسبت به عمق دوم خاک بیشتر بودند. بانک بذر 20 گونه گیاهی به طور معنی داری در طول فصل رویش تغییر نمود. این تغییرات به صورت افزایشی، کاهشی یا نوسانی بوده است. تشابه پوشش گیاهی و بانک بذر خاک نشان داد که بانک بذر اسفند با پوشش گیاهی تیر و مرداد، بانک بذر مرداد با پوشش گیاهی مرداد و بانک بذر مهر با پوشش گیاهی اردیبهشت رابطه معنی داری داشتند. بیشترین تشابه برای حالتی بوده که از کل داده های پوشش گیاهی و کل داده های بانک بذر خاک در طول فصل رویش استفاده شده بود. در آنالیز چند متغیره بانک بذر مرداد و مهر از نظر مقدار و ترکیب گونه ای شباهت بیشتری با یکدیگر داشتند.

چکیده فرسایش خاک یک مشکل جهانی است که به طور جدی منابع آب و خاک را تهدید می -کند.جوامع گیاهی به واسطه ربایش قطرات باران توسط تاج پوشش و گیاهخاک موجب کاهش انرژی جنبشی آن ها و به واسطه کربن آلی موجود در خاک، باعث ایجاد خاکدانه های چسبنده گردیده و به این ترتیب موجب حفاظت خاک می گردند. مراتع علاوه بر تولید علوفه و استفاده های چند منظوره مانند تفرجگاه، گیاهان دارویی و غیره نقش بسزایی در جلوگیری از فرسایش و هدر-رفت خاک به واسطه پوشش گیاهی خود دارند.این تحقیق در مراتع منطقه سرخ آباد از توابع شهرستان سوادکوه در استان مازندران به انجام رسیده است. پس از انجام بررسی های میدانی سه فرم رویشی گندمیان، پهن برگان علفی و بوته ای در منطقه شناسایی و در مرحله بعد در هریک از فرم های رویشی اقدام به تعیین سایت هایی با شرایط طبیعی و توپوگرافی یکسان گردید که به صورت پلات های 10×10 متر بوده است. در مجموع 10 پلات 100 متر مربعی در فرم رویش گندمیان، 7 پلات 100 متر مربعی درهریک از فرم های رویش پهن برگان علفی و بوته ای ها انتخاب گردید. در هریک از این پلات های10×10 متری، 6 تکرار شبیه سازی بارش در صفر، 50 و 100 درصد پوشش گیاهی (2 تکرار برای هر درصد پوشش گیاهی) اجرا شد. همزمان با انجام آزمایش های شبیه سازی بارش نمونه برداری خاک نیز در پلات های 10×10 متری از عمق 20-0 سانتی متری برداشت گردید. مقادیر مختلف حجم رواناب، بار رسوب، غلظت رسوب، ضریب هرزآب و آستانه شروع هرزآب و پارامترهای خاک نظیر: درصد ازت، درصد مواد خنثی شونده و ... اندازه گیری شد و با استفاده از نرم افزار spss.12 مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنها در مورد بار رسوب اثر متقابل بین فرم های رویشی و مقادیر مختلف درصد پوشش گیاهی معنی دار بوده است. میانگین حجم رواناب در فرم رویشی پهن برگ به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر می باشد. غلظت رسوب در فرم رویشی بوته ای ها به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر می باشد. میزان بار رسوب در درصد پوشش صفر به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر می باشد. میانگین ضریب هرزآب در فرم رویشی پهن برگ به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر می باشد. آستانه شروع هرزآب نیز در فرم رویشی گندمیان به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر است. در مورد پارامترهای خاک ازت خاک تنها با بار رسوب، ماده آلی خاک، فسفر قابل جذب، اسیدیته خاک، هدایت الکتریکی خاک، رطوبت پیشین خاک و وزن مخصوص ظاهری خاک با بار رسوب و غلظت رسوب، درصد رس خاک با بار رسوب رابطه معنی داری داشته اند. واژگان کلیدی: مرتع- خاک- فرم رویشی- شبیه ساز باران

در نظر گرفتن ویژگی های محیطی محل رویش گیاه در طبیعت می تواند بر میزان و کیفیت مواد موثره و اسانس گیاهان تاثیر داشته باشد. گیاه پیرو با نام علمی juniperus communis گیاهی است همیشه سبز که بومی اروپا بوده و متعلق به تیره سرو است. این گیاه اسانس دار از مهمترین گیاهان رویشگاه های کوهستانی ایران به شمار می رود و تنها گونه از ارس بوده که در مناطق نیمکره شرقی و همچنین در نیمکره غربی پراکنش دارد. در این تحقیق به بررسی ترکیبات مواد موثره و اسانس سرشاخه و مخروط این گیاه در چهار رویشگاه مراتع ییلاقی هزارجریب بهشهر پرداخته شد. در هر رویشگاه در طول یک ترانسکت 100 متری به فواصل 30 متر از سه نقطه به طور تصادفی از پایه-های مورد نظر سرشاخه و مخروط گیاه جمع آوری شدند. سپس نمونه ها در هوای آزاد تحت سایه خشک گردیدند. اسانس گیاه به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر جمع آوری و عصاره نیز با استفاده از روش استخراج با متانول جمع آوری شد. جهت شناسایی ترکیبات از دستگاه کروماتوگرافی گازی – طیف سنج جرمی (gc/ms) استفاده شد. جهت بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و ارتباط آنها با کمیت و کیفیت مواد موثره و اسانس نیز خاک مجاور گیاه تا عمق 30 سانتیمتری نمونه برداری شد. در مجموع 66 ترکیب در اسانس سرشاخه، 63 ترکیب در اسانس مخروط، 41 ترکیب در عصاره سرشاخه و 31 ترکیب نیز در عصاره مخروط شناسایی شد. برخی ترکیبات در مخروط و سرشاخه انحصاری بودند و میان برخی ترکیبات عصاره و اسانس سرشاخه و مخروط نیز اختلاف معنی داری مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که رویشگاه اثر معنی داری را بر روی بازده وزنی اسانس سرشاخه و مخروط داشته است و با افزایش ارتفاع در چهار رویشگاه این پارامتر به صورت معنی داری افزایش یافت. از مجموع ترکیبات اسانس سرشاخه، فقط citronellol تحت تاثیر رویشگاه بوده است اما رویشگاه اثر معنی داری را برترکیبات ?-pinene، ?-terpinene، ?-terpinolene و ?-elemen موجود در اسانس مخروط داشته است. ترکیبات phthalate diethyl و ?-thujene در عصاره سرشاخه و ?-bisabolol در عصاره مخروط به طور معنی دار تحت تاثیر رویشگاه بودند. همچنین نتایج حاکی از وجود همبستگی معنی دار میان برخی عناصر خاک و ترکیبات اسانس و عصاره گیاه مورد مطالعه بوده است.

یکی از خصوصیات مناطق خشک و نیمه خشک، تغییر پذیری زیاد مقدار بارش در مقیاس زمان و مکان می-باشد که منجر به وقوع سیلاب های مخرب می گردد. از مناسب ترین روش ها جهت مهار این سیلاب ها اجرای صحیح سامانه های پخش سیلاب می باشد. اجرای عملیات پخش سیلاب می تواند بر اجزای مختلف اکوسیستم اثرات مثبت و یا منفی داشته باشد. پایش این اثرات یا تغییرات در مدیریت بهتر عرصه های پخش سیلاب و همچنین انجام بهتر این عملیات برای سایر مناطق کاربرد دارد. در این تحقیق اثر پخش سیلاب بر مولفه های پوشش گیاهی و همچنین تغییرات زمانی پوشش گیاهی در طرح آبخوانداری پلدشت استان آذربایجان غربی مورد مطالعه قرار گرفت. پوشش گیاهی در سه منطقه پخش سیلاب، قرق و اراضی مجاور که تحت چرای دام بوده اند نمونه برداری شد. در نمونه برداری از ترانسکت های 50 متری و 100 متری و پلات های یک متر مربعی استفاده شد. برای برآورد تولید علوفه چندین پلات در طول ترانسکت ها قطع و توزین گردیدند. برای ارزیابی تغییرات پوشش گیاهی در طول زمان از داده های سال های قبل استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که ترکیب پوشش گیاهی در سه منطقه به طور معنی داری متفاوت بوده است. حضور برخی گونه های مرغوب مرتعی در منطقه پخش سیلاب مشاهده گردید. برخی گونه ها به فاصله از ورودی پخش سیلاب پاسخ معنی دار نشان دادند. بررسی تغییرات زمانی پوشش گیاهی نشان داد که برخی از گونه ها به اجرای پخش سیلاب پاسخ مثبت و برخی پاسخ منفی دادند. تعدادی گونه جدید در منطقه پخش سیلاب و قرق ظاهر شده در حالی که برخی از گونه ها با گذشت زمان حذف شدند. درصد تاج پوشش گندمیان یکساله و پهن برگان علفی یکساله در سال آخر مطالعه بطور معنی دار افزایش یافت. ارزیابی پاسخ فردی گونه های مشترک در سال های مورد مطالعه نشان داد که برخی گونه ها روند افزایشی و برخی روند کاهشی داشتند. طی سال های 1382 تا 1385 تولید گندمیان، پهن برگان علفی، بوته ای ها و تولید کل افزایش معنی داری داشته اما در سال 1391 کاهش معنی-داری داشتند. نتایج این مطالعه نشان داد که پاسخ گونه های گیاهی به پخش سیلاب و قرق می تواند در طول زمان تغییر نماید.

بانک بذر خاک بخشی از تنوع زیستی بوده و توجه به این منبع ذخیره ای نقش مهمی در احیای تنوع زیستی اکوسیستم های طبیعی خواهد داشت. هدف از این تحقیق شناسایی ترکیب گونه‏ای و مقدار بذر موجود در خاک و مقایسه آن با پوشش گیاهی در بخشی از علفزار های ییلاقی منطقه سرخ آباد سوادکوه در استان مازندران می باشد. پوشش گیاهی و خاک در امتداد 14 ترانسکت و در پلات های یک متر مربعی اندازه گیری شد. نمونه گیری بانک بذر خاک در دو عمق 0 تا 5 و 5 تا10 سانتی متری خاک انجام و ترکیب و مقدار بانک بذر به روش جوانه زنی در گلخانه تعیین گردید. داده های پوشش گیاهی برای ارزیابی پاسخ انفرادی گونه های گیاهی و گروه های کارکردی به چرای دام مورد آنالیز قرار گرفتند. همچنین برای ارزیابی اثرات چرای دام بر کل پوشش گیاهی و بانک بذر خاک از آنالیز های چند متغیره استفاده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که تعداد 50 گونه گیاهی در بانک بذر خاک و 94 گونه در پوشش گیاهی سطحی زمین وجود دارند. تنها 9 گونه گیاهی بین بانک بذر و پوشش گیاهی سه منطقه مشترک بودند. نتایج تحقیق نشان داد که 62 و 20 گونه گیاهی به ترتیب در پوشش گیاهی و بانک بذر خاک منطقه کلید دیده شدند که در منطقه بحرانی این تعداد 40 و 14 و در منطقه مهاجم 50 و 16 گونه بود. پوشش گیاهی از تنوع و غنا بیشتری نسبت به بانک بذر برخوردار بود. بنابراین عدم تشابه بین پوشش گیاهی و بانک بذر خاک مشاهده گردید. نتایج حاصل از آزمون t برای شاخص های غنا و تنوع گونه ای نشان داد که به جز شاخص منهینیک بقیه شاخص ها به طور معنی دار تحت تاثیر عمق خاک قرارگرفتند. عمق خاک اثر معنی داری بر ترکیب گونه ای بانک بذر خاک داشته به طوری که بیشتر بذرها در لایه سطحی خاک مشاهده شدند.

مراتع یکی از منابع مهم اقتصادی برای بسیاری از کشورهای درحال توسعه می باشند که با تولید کالاها و خدمات به توسعه مناطق و جوامع کمک می کنند. نبود بازاری سازمان یافته برای تعیین ارزش خدمات تولید شده این اکوسیستم ها و در نتیجه رایگان پنداشتن آنها، منجر به از دست رفتن بخش عظیمی از این منافع شده است. در همین راستا پژوهش حاضر در سال 1389 در حوضه آبخیز نوررود استان مازندران، به منظور دستیابی به ارزش علوفه ای مراتع و ارزش پوشش این عرصه ها در حفاظت خاک و جلوگیری از ایجاد فرسایش انجام یافته است. به منظور برآورد کمی میزان فرسایش خاک و رسوب، از مدل rusle در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. به منظور تکمیل اطلاعات مورد نیاز با بررسی های میدانی از شبیه ساز باران استفاده شد. اثرات مستقیم پوشش در جلوگیری از فرسایش خاک با روش های هزینه جایگزین و روش کاهش بهره وری تولید ارزشگذاری شد. ارزش اقتصادی حاصل از اثرات غیرمستقیم پوشش گیاهی در کنترل فرسایش خاک نیز با روش هزینه خسارت اجتناب شده انجام شد. ارزش گذاری علوفه نیز بعد از برآورد تولید علوفه با روش هزینه جایگزین انجام شد. نتایج حاصله از ارزش گذاری 6/94978 هکتار اراضی مرتعی نشان دهنده آن بود که ارزش ریالی هدررفت مواد مغذی اصلی خاک در سال پایه 1389 با روش هزینه جایگزین معادل 738944 ریال در هکتار، با روش هزینه خسارت اجتناب شده 1059904 ریال در هکتار و با تخمین تابع تولید کاب-داگلاس، ارزش کاهش بهره وری علوفه معادل 230084 ریال در هکتار برآورد شد. از 7/89826 هکتار اراضی مرتعی قابل بهره برداری مراتع ییلاقی منطقه، تولید علوفه معادل وزنیِ جو در هر هکتار 5/276 کیلوگرم اندازه گیری شد که ارزش سالیانه آن معادل 713280 ریال در هکتار است. با در نظر گرفتن اثرات مستقیم (روش هزینه جایگزین) و غیرمستقیم (روش هزینه خسارت اجتناب شده)، ارزش حفاظت خاکی پوشش گیاهی مراتع حوضه نوررود حدود 5/2-8/1 برابر ارزش ریالی کارکرد علوفه ای آن برآورد شد که اهمیت و نقش کارکردهای غیرعلوفه ای را بیش از پیش نمایان می سازد. در این تحقیق، ارزش سالانه مراتع حوزه آبخیز نوررود تنها برای دو خدمت اکوسیستمی محاسبه شده، بالغ بر 170 میلیارد ریال تخمین زده شد که می تواند به عنوان تخمینی برای جلب حمایت های اقتصادی دولت در جهت حفاظت از پوشش گیاهی مرتع در اختیار سیاستگزاران قرار گیرد. همچنین می تواند ابزار مهمی در محاسبه مابه ازاء خدمات زیست محیطی عرصه (pes ) و مبنایی برای معاملات بین عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان کالاها و خدمات اکوسیستم ها قرار گیرد.

اجرای طرحهای مرتعداری یکی از سیاستهای مهم و اصلی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور به منظور حفظ، اصلاح و احیاء مراتع است. تمایل اندک بهره برداران به بازنگری طرح ها یکی از چالش های اساسی است که توجه کارشناسان را در بخش مدیریت و آینده مرتع به خود معطوف نموده است. هدف از این مطالعه بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی، قانونی و فنی موثر بر میزان تمایل بهره برداران به تجدید نظر طرح های مرتعداری از دیدگاه بهره برداران است. این تحقیق از نوع توصیفی همبستگی است که در سامان های عرفی مراتع ییلاقی زیرحوزه دراسله شهرستان سوادکوه در استان مازندران انجام شده است. در این راستا 17 سامان عرفی که همگی دارای شیوه بهره برداری گروهی هستند انتخاب گردید. نمونه گیری به روش تصادفی ساده بوده و تعداد نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران 35 بهره بردار تعیین گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده که از طریق مصاحبه مستقیم با بهره برداران (صاحبان پروانه چرا) در منطقه تکمیل گردید. یافته های این پژوهش نشان می دهد بین عوامل فنی، اجتماعی و قانونی با میزان تمایل بهره برداران به بازنگری طرح ها رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. در صورتیکه بین عامل وضعیت اقتصادی با میزان تمایل بهره برداران به بازنگری طرح ها رابطه معنی داری وجود ندارد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون گام به گام نشان می دهد که از بین متغیرهای تأثیرگذار بر میزان تمایل بهره برداران به بازنگری به ترتیب چهار متغیر عوامل فنی، اجتماعی، قانونی و اقتصادی مجموعاَ 90 درصد از واریانس میزان تمایل بهره برداران به بازنگری طرح های مرتعداری را تعیین می نمایند.

چکیده در این مطالعه تغییرات زمانی-مکانی کیفیت آب سطحی حوضه آبخیز تالار، استان مازندران در شش ایستگاه طی سال های 1390-1382 توسط تکنیک های آماری آنالیز واریانس یک طرفه (one-way anova)، آنالیز مولفه اصلی (pca) و آنالیز خوشه ای (ca) مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج آنالیز واریانس یک طرفه (one-way anova) نشان داد که تغییرات زمانی و مکانی اثر معنی داری بر پارامترهای کیفیت آب سطحی حوضه آبخیز تالار داشته است. به طوری که طی دوره مطالعاتی (1390-1382) پارامترهای کیفیت آب روندی افزایش داشته (کاهش کیفیت آّب سطحی) و ایستگاه خطیرکوه-دوآب بیشترین و پل شاهپور کمترین مقادیر پارامترهای کیفیت آب را داشتند. نتایج آنالیز مولفه اصلی (pca) نشان داد در تمامی سال های مطالعاتی (1390-1382) به جز سال 1386-1385 (یک مولفه اول) دو مولفه اول؛ در ایستگاه شیرگاه-تالار دو مولفه اول؛ در ایستگاه های کیاکلا، پل شاهپور، پل سفید-تالار و پالند سه مولفه اول؛ در ایستگاه خطیرکوه-دوآب چهار مولفه اول، مولفه های اصلی توضیح دهنده تغییرات زمانی و مکانی پارامترهای کیفیت آب بودند. نتایج آنالیز خوشه ای (ca) نشان داد که ایستگاه های کیاکلا و شیرگاه-تالار در خوشه یک، ایستگاه های پل شاهپور و پالند در خوشه دوم، ایستگاه خطیرکوه-دوآب در خوشه سه و ایستگاه پل سفید-تالار قرار گرفتند. بررسی نتایج این مطالعه نشان داد علت تغییرات پارامترهای کیفیت آب سطحی (کاهش کیفیت آب) را در بعد زمان و مکان می توان به ترتیب به فاکتورهای تغییرات کاربری اراضی و لیتولوژی موجود در منطقه مورد مطالعه نسبت داد. واژگان کلیدی: تغییرات زمانی و مکانی، کیفیت آب سطحی، حوضه آبخیز تالار.

نظر به اهمیت مراتع و نظام بهره برداری در تامین نیاز غذایی روزانه بشر و هم چنین اهمیت انرژی به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار و تخمین بازدهی فعالیت های دامداری پژوهش حاضر در مراتع منطقه بلده نور در استان مازندران انجام گرفت. اساس این مطالعه بر انجام عملیات میدانی یکساله از 15 فروردین 1391 تا 15 فروردین 1392 انجام گرفته است. در این مطالعه به بررسی انواع فعالیت دام و دامدار، تقویم کاری دامداری، رژیم غذایی دام و شرایط پوشش گیاهی، تخمین انرژی مصرفی در دامداری، بیلان انرژی و بررسی سود مالی و ارزش گذاری اکوسیستم مرتعی پرداخته شده است. در ابتدا سه دامدار با سامان های عرفی مشخص انتخاب شد و در طول دوره یک ساله تمامی فعالیت دامی و دامداری، رژیم غذایی و شرایط پوشش گیاهی منطقه پایش شد. در مورد بیلان انرژی، میزان انرژی روزانه با معادله ماف و ضرایب نیکول سنجیده شد. با در نظر گرفتن ترکیب گله و دوره های کاری دامداری میزان کل انرژی مصرفی تعیین شد. با محاسبه تولیدات دامی و انرژی حاصله بیلان انرژی دامداری سنتی تعیین گردید. براساس نتایج بدست آمده، پنج دوره کاری با فعالیت های مختلف و تنوع تعداد و مدت زمان فعالیت دام تعیین شد. در زمان حضور دام در عرصه از 15 فروردین تا انتهای شهریور چرای ثابت بیشترین سهم و مدت زمان را در فعالیت روزانه دام داشته و از ابتدای مهر تا 15 آذر راهپیمایی توام با چرا بیشترین مدت زمان را در فعالیت روزانه دام به خود اختصاص داد. سه گونه bromus tomentellus، astragalus sp و artemisia aucheri بیشترین سهم را در رژیم غذایی دام در طول حضور دام در عرصه دارا بودند. به طور کلی گندمیان از فروردین تا شهریور سهم غالب در رژیم غذایی داشتند و از شهریور تا 15 آذر سهم بوته ای ها به شدت افزایش یافت به طوری که در آذر سهم بوته ای ها در رژیم غذایی دام به 70 درصد رسید. در زمینه کارآیی انرژی نتایج نشان داد در هر سه منطقه بیلان انرژی منفی بوده به طوری که در بهترین شرایط بازدهی دامداری سنتی 38 درصد تخمین زده شد. با بررسی درآمد و هزینه، سود مالی محاسبه شده و سپس ارزش هر هکتار مرتع بر پایه محصولات دامی برای هر هکتار مرتع 75000 تومان برآورد گردید.

ارزیابی های جهانی و منطقه ای از پوشش اراضی و تغییرات و وضعیت کاربری اراضی برای مطالعات تغییرات زیست محیطی و اقلیمی، اهمیت دارند. این مطالعه تعیین قابلیت داده های سنجش از دور در تعیین تغییرات کاربری اراضی منطقه کیاسر ساری به مساحت 8/184کیلومتر مربع در سه دوره زمانی 1345 تا1373، 1373 تا 1391 و 1345 تا 1391 با استفاده ازنقشه رقومی سال 1345 مطابق با 1966 میلادی با مقیاس 1:50000 و تصاویر ماهواره ایirsسنجنده liss iiiسال 1391و تصاویر لندست سنجنده tmسال 1366مورد ارزیابی قرار می دهد. ابتدا پیش پردازش و پردازش های لازم نظیر تصحیح هندسی، اتمسفریک و ایجاد شاخص های طیفی و نسبت گیریبر روی باندها انجام شد. در مرحله اول کاربری های فعلی منطقه مشخص گردید و با استفاده از gpsاز هر کاربری نمونه تعلیمی تهیه گردید. در مرحله بعد تفکیک پذیری نمونه های تعلیـــمی با شاخص های واگرایی انجام گردید. برای انجام طبقه بندی نظارت شده از الگوریتم های حداکثراحتمال و حداقل فاصله و متوازی السطوح استفاده شد. به منظور کشف تغییرات از روش مقایسه پس از طبقه بندی با الگوریتم حداکثر احتمال استفاده گردید. نتایج طبقه بندی نشان داد که روش حداکثر احتمال با صحت کلی 04/91% و ضریب کاپا برابر با 87/0 نسبت به روش طبقه بندی حداقل فاصله از میانگین با صحت کلی84/88% و ضریب کاپا 83/0 روش طبقه بندی متوازی السطوح با صحت کلی41/30% و ضریب کاپای 22/0 دارای نتایج بهتری می باشد. نتایج بدست آمده نشان دهنده تغییر وسیع سطح جنگلی منطقه به اراضی غیر جنگلی(اراضی دیمزار رها شده، اراضی کشاورزی، مناطق فاقد پوشش گیاهی، مرتع) در طی 46 سال می باشد. که از 16/98 کیلومتر مربعدر سال 1345، مساحت 77/79 کیلومتر مربعمعادل 17/43 درصد در دوره زمانی فوق سطح جنگل کاهش یافته است. در مجموع نتایج نشان داد rsو gisدارای قابلیت بالایی در تعیین کاربری اراضی می باشند.

اکوسیستم¬های مرتعی در مناطق جلگه¬ای مازندران بخش مهمی از تنوع زیستی منطقه رویشی هیرکانی را در خود جای داده-اند. این اراضی در طی سالیان گذشته دستخوش تغییرات و تخریب زیاد شده¬اند. مدیریت و حفاظت از مساحت¬های اندک و باقیمانده این مراتع مستلزم شناسایی و تفکیک تیپ¬های مهم گیاهی و عوامل محیطی موثر بر آنها و هم چنین ذخایر بذر گیاهان در خاک است. هدف از این تحقیق در ابتدا شناسایی تیپ¬های گیاهی و تعیین مهم¬ترین خصوصیات خاک موثر بر پراکنش تیپ¬های گیاهی در مراتع جلگه¬ای ناحیه رویشی هیرکانی در شهرستان بهشهر، استان مازندران بوده است. هم چنین امکان تشکیل بانک بذر خاک و رابطه آن با پوشش گیاهی سطح زمین نیز مورد مطالعه قرار گرفت. پوشش گیاهی در امتداد ترانسکت¬های 100 متری و در پلات¬های یک متر مربعی نمونه¬بردای شدند. نمونه¬برداری بانک بذر خاک از دو عمق صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتی¬متری خاک انجام شد. نمونه¬های خاک به منظور جوانه¬زنی بذور در گلخانه قرار داده شده و بذرهای جوانه زده شناسایی شدند. نتایج آنالیز خوشه¬ای منجر به تفکیک شش تیپ گیاهی در منطقه گردید. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که شاخص¬های تنوع و غنای گونه¬ای تیپ گیاهی artemisia sieberi-medicago sp. به طور معنی¬داری بیشتر از سایر تیپ-های گیاهی بود. نتایج آنالیز چند متغیره rda نشان داد که خصوصیات خاک پراکنش گونه¬هایی گیاهی را به طور معنی-داری تحت تاثیر قرار می¬دهد. شوری، بافت خاک و رطوبت خاک مهمترین خصوصیات خاک در استقرار و پراکنش تیپ¬های گیاهی در منطقه بودند. میانگین تعداد کل بذر جوانه زده 07/10255 بذر در متر مربع بوده که 84/85 درصد از عمق اول و 16/14 درصد از عمق دوم خاک بودند. گونه¬های juncus maritimus و spergularia marina به ترتیب با 12/5308 و 54/1700 بذر در متر مربع بیشترین تراکم بذر را در بانک بذر خاک داشتند. تیپ گیاهی juncus maritimus با 28 گونه بیشترین تعداد گونه در بانک بذر خاک را داشته و تیپ گیاهی salicornia europaea-spergularia marina با هفت گونه کمترین تعداد گونه را داشته است. پوشش گیاهی سطح زمین از تنوع و غنای گونه¬ای بیشتری نسبت به بانک بذر خاک برخوردار می¬باشد. تعداد 33 گونه بین پوشش گیاهی و بانک بذر خاک مشترک بود. نتایج حاصل از آزمون منتل برمبنای شاخص تشابه سورنسون نشان داد که بین پوشش گیاهی و بانک بذر خاک همبستگی معنی¬داری وجود ندارد.

مراتع کشور با سطحی معادل 86 میلیون هکتار بیش از 53 درصد از مساحت ایران رادر بر می گیرد تردیدی وجود ندارد که این عرصه وسیع بستر تداوم حیات و توسعهء پایدار کشور بشمار می آید و مدیریت آن بدون توجه به ابعاد جمعیت و وضعیت اجتماعی و اقتصادی بهره برداران آن امکان پذیر نخواهد بود. امروزه اقتصاد بخش قابل توجهی از خانوارها، به مراتع وابسته است و کشور ما نیز از نظر تعداد جمعیت دام سبک در رده های بالای جهانی قرار دارد. به نظر می رسد در حال حاضر با توسعه شهر نشینی و جاذبه های شهری شاهد کاهش دلبستگی نسل جوان به حرفه شبانی باشیم و در این میان شاید رویکرد انتخاب نوع دام در بین بهره برداران مراتع کشور متأثر از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و شرایط اکولوژیکی باشد. پیش بینی می شود، در صورت ادامه یافتن روند کنونی، در ده سال آینده بقای این حرفه با خطر جدی روبرو شود. این تحقیق در نظر دارد نقاط ضعف و قوت رویکرد انتخاب نوع دام را در برخی سامان های عرفی مراتع شهرستان سوادکوه از دیدگاه بهره برداران مورد بررسی قرار دهد. هدف این مطالعه تعیین عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر در انتخاب نوع دام و تعیین عوامل بوم شناختی موثر در انتخاب نوع دام و ارائه راهکارهای لازم در جهت انتخاب نوع دام مناسب در مراتع است. این تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی و مبتنی بر راهبرد پیمایشی است که در سامان های عرفی مراتع شهرستان سوادکوه منطقه خطیرکوه در استان مازندران انجام شده است. در این راستا 12 سامان عرفی انتخاب گردید و با توجه به اهداف و فرضیات تحقیق، 52 پرسشنامه از طریق مصاحبه مستقیم با بهره برداران در منطقه تکمیل شده است. جهت بررسی رویکرد انتخاب نوع دام در این پژوهش چهار شاخص عوامل اقتصادی، شرایط نگهداری، ساختار و توپوگرافی و پوشش گیاهی مرتع انتخاب شده است و تاثیر هر کدام از آنها بر رویکرد انتخاب نوع دام ارزیابی گردید. یافته های این پژوهش نشان داد که بین شاخص های انتخاب شده، عوامل اقتصادی (47/0)، عوامل شرایط نگهداری (56/0) و توپوگرافی (51/0) و پوشش گیاهی (50/0) با رویکرد انتخاب نوع دام ارتباط معنی داری وجود دارد.

ارزیابی تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم مرتعی پس از اجرای عملیات احیا برای تعیین اثرات مثبت یا منفی پروژه ضروری می باشد. قسمتی از ترکیب گیاهی مراتع به صورت پتانسیلی از بذرهای زنده در بانک بذر خاک نهفته است. هدف از این تحقیق شناسایی ترکیب گونه‏ای و مقدار بذر موجود در خاک پس از انجام عملیات احیاء بیولو‍‍ژیک و مقایسه آن با پوشش گیاهی می‏باشد. مطالعه در بخشی از مراتع ارتفاعات البرز در استان مازندران که به مدت 7 سال در آن پروژه احیا انجام گردیده صورت پذیرفت. نمونه گیری بانک بذر خاک از دو منطقه احیا (به تفکیک سه تیپ علفزار، مشجر، دیم‏زار) و شاهد (به تفکیک در دو تیپ علفزار و مشجر) در دو عمق 0 تا 5 و 5 تا10 سانتی متری خاک انجام و ترکیب و مقدار بانک بذر به روش جوانه زنی در گلخانه تعیین گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که تعداد 38 گونه گیاهی در بانک بذر خاک و 71 گونه در پوشش گیاهی سطحی زمین وجود دارند. تنها 16 گونه گیاهی بین بانک بذر و پوشش گیاهی مشترک بودند. پوشش گیاهی از تنوع و غنا بیشتری نسبت به بانک بذر برخوردار بود. عدم تشابه بین پوشش گیاهی و بانک بذر خاک مشاهده گردید. از 38 گونه مشاهده شده در بانک بذر منطقه تعداد 18 گونه در دو منطقه شاهد و احیا مشترک بودند. تعداد 17 گونه گیاهی فقط در بانک بذر منطقه احیا بودند. در بانک بذر خاک منطقه احیا 79/ 42درصد از بذرهای موجود در خاک مربوط به سه گونهpotentilla canescens ، poa annua وlonicera sp. بودند. سه گونهstellaria media ، potentilla canescens و .veronica sp حدود 81/57 درصد از بانک بذر خاک منطقه شاهد را تشکیل دادند. بانک بذر دو گونه stellaria media و . veronica sp پاسخ معنی‏داری به انجام عملیات احیا نشان دادند. نتایج آنالیز چند متغیره نشان داد که گونه های گیاهی بانک بذر خاک به طور معنی‏داری تحت تاثیر عملیات احیایی قرار گرفتند. در این قسمت بانک بذر دیم‏زار احیا شده متفاوت از سایر تیپ‏های احیا شده و شاهد بود. نتایج این تحقیق نشان داد که بانک بذر خاک می تواند در اثر عملیات احیا تغییر نماید که این تغییر به میزان تغییرات در پوشش گیاهی به واسطه عملیات احیا، نوع عملیات و مدت زمان اجرای پروژه بستگی دارد.

مطالعه کنونی با هدف شناخت جوامع گیاهی و مطالعه روابط بین پوشش گیاهی با عوامل محیطی (خاک، اقلیم و توپوگرافی) منطقه سرخ ده سمنان صورت گرفت. پس از شناسایی فلور منطقه، نمونه برداری از پوشش گیاهی و خاک انجام شد. اطلاعات توپوگرافی برای هر یک از نقاط نمونه برداری استخراج گردید. 15 فاکتور اقلیمی انتخاب و روابط رگرسیونی برای این 15 فاکتور و ارتفاع به دست آمد و نقشه اقلیمی منطقه ایجاد گردید. زیراجتماعات گیاهی با استفاده از آنالیز خوشه ای تعیین و همبستگی پوشش گیاهی با عوامل محیطی به روش آنالیز چندمتغیره بررسی شد. عوامل محیطی با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه مورد مقایسه قرار گرفتند. به جز فاکتور درصد رطوبت اشباع خاک، سایر عوامل محیطی، اختلاف معنی داری را بین زیراجتماعات گیاهی نشان دادند. ارتباط معنی دار بین عوامل محیطی و جوامع گیاهی وجود دارد. نقش عوامل خاکی بیش از عوامل اقلیمی و عوامل اقلیمی بیش از عوامل توپوگرافی است.

هدف این مطالعه، تعیین عوامل اقتصادی – اجتماعی و بررسی تأثیر این عوامل بر مشارکت بهره برداران در اجرای طرح های مرتعداری در مراتع شهرستان قائمشهر بوده است. با استفاده از بررسی همبستگی بین مشارکت بهره برداران و عوامل اقتصادی – اجتماعی و همچنین بکارگیری رهیافت مدل رگرسیونی لوجیت عواملی مانند مساحت مراتع بهره بردار، درآمد ماهانه یا سالانه، مقدار مالکیت زمین آبی، مقدار مالکیت زمین دیم، تعداد دام، سابقه بهره برداری، سن بهره بردار، میزان تحصیلات، اندازه خانوار، آگاهی از فعالیت های مرتعداری مورد بررسی قرار گرفت.

گیاه aeluropus littoralisگونه ای پایا و مقاوم به شوری با ساقه های افراشته، قائم و استولون دار می باشد. این تحقیق به منظور تعیین ارتباط پراکنش زیستگاه این گونه با ویژگی های خاک در سه منطقه صوفیکم گرگان، میانکاله بهشهر و باقرتپه جویبار انجام پذیرفت. پس از شناسایی و تعیین توده های خالص این گونه به روش تصادفی– منظم، خاک و پارامتر های پوشش گیاهی (درصد تاج پوشش و تولید) نمونه برداری شدند. برخی خصوصیات خاک نظیر درصد رطوبت، شوری، اسیدیته، بافت، درصد آهک، درصد ماده آلی، کاتیون های تبادلی نظیر سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، نسبت جذب سدیم قابل تبادل و درصد سدیم قابل تبادل در آزمایشگاه اندازه گیری شدند. برای مقایسه فاکتور های پوشش گیاهی و خصوصیات خاک در داخل و خارج توده a.littoralis به صورت مجزا در هر منطقه از آزمون t دو دامنه و برای مقایسه پارامتر های پوشش گیاهی و خصوصیات خاک در بین سه رویشگاه از آنالیز واریانس به روش آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی استفاده شد. همچنین در هر منطقه و در مجموع سه منطقه رابطه هریک از خصوصیات کمی گیاه با هریک از خصوصیات خاک با استفاده از آنالیز همبستگی پیرسون مورد آزمون قرار گرفت. در ادامه راوابط پوشش گیاهی، خاک و سه رویشگاه در فضای دو بعدی آنالیز چندمتغیره آزمون شدند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

بخش مهمی از مراتع استان مازندران را مراتع مشجر در دامنه های البرز تشکیل می دهند که پویایی و ساختار پوشش گیاهی این مراتع کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این مطالعه بررسی اثر عوامل محیطی(خاک و توپوگرافی)و ساختار اشکوب فوقانی(تاج پوشش،ارتفاع،تراکم) بر حضور و پراکنش گونه های گیاهی مراتع مشجر ارتفاعات البرز در فلور خزری بوده است. بدین منظور از 53 پلات 100 متر مربعی برای اندازه گیری ساختار اشکوب فوقانی و 161 پلات 1 متر مربعی برای اندازه گیری پوشش علفی زیر اشکوب استفاده گردید.جهت تفسیر پوشش گیاهی منطقه بر اساس عوامل محیطی از آنالیز طبقه بندی و رسته بندی استفاده گردید. نتایج حاصل از آنالیز خوشه ای ،موجب تفکیک گروههای مختلفی از خوشه یا طبقه گیاهی در منطقه گردید. آنالیز واریانس نشان داد که خوشه ها از نظر ارتفاع از سطح دریا ،نیتروژن ،فسفر،پتاسیم خاک ، درصد پوشش اشکوب فوقانی،غناء و تنوع گونه ای با یکدیگر تفاوت معنی داری داشتند.نتایج آنالیز چند متغیره نشان داد که عوامل محیطی(خاک و توپوگرافی)بر کل پوشش گیاهی منطقه اثر معنی داری داشته که با توجه به پاسخ گونه ها 6 گروه گیاهی تشخیص داده شدند.در این قسمت عامل خاک 77/82درصد از تغییرات پوشش گیاهی را تفسیر نمود.آنالیز چند متغیره بر روی داده های اشکوب زیرین نشان داد که عوامل محیطی به همراه ساختار اشکوب فوقانی اثر معنی داری داشتند. عوامل خاک با 64 درصد،ساختار اشکوب فوقانی با 16 درصد و توپوگرافی با 14 درصد تغییرات پوشش گیاهی منطقه را تفسیر می نمایند. تنوع و غنای گونه ای زیر اشکوب همبستگی معنی داری با ساختار اشکوب فوقانی نشان نداد. نتایج این تحقیق مهم ترین عوامل موثر بر پوشش گیاهی زیر اشکوب مراتع مشجر منطقه را شناسایی نمود که می تواند در حفظ ،احیاء و مدیریت مراتع منطقه کاربرد داشته باشد.

مشکلاتی از قبیل نمونه برداری، محاسبه، تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری در مطالعات پوشش گیاهی به روش های سنتی، نیاز به علوم و روش های جدیدی را در حوزه این مطالعات آشکار می سازد. اما در این رابطه دانشمندان علوم گیاهی باید از میزان کارایی این روش ها، به عنوان ابزاری در مطالعات خود، آگاهی کافی داشته باشند. هدف از انجام این مطالعه بررسی کارایی داده های ماهواره irs در تشخیص گروه های گیاهی منطقه حفاظت شده گلول و سرانی می باشد. بدین منظور 143 نمونه تعلیمی از مناطقی که تا شعاع حداقل 30 متری ترکیب همگنی را از گونه های گیاهی نشان می دادند جمع آوری و مختصات آنها بوسیله دستگاه gps ثبت و به محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی منتقل شد. داده های ماهواره ای با استفاده از نرم افزار envi 4.2 آماده سازی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. جهت بررسی کارایی داده های ماهواره ای از آزمون تفکیک پذیری طیفی استفاده شد. نتایج نشان دادند که بیشترین تفکیک پذیری مربوط به طبقه کشت خالص یونجه با سایر طبقات بوده (بیش از 1/96) و بدترین آن مربوط به تفکیک پذیری جوامع ارس نسبت به یکدیگر می باشد (کمتر از 1/84). طبقه بندی نظارت شده داده های ماهواره ای نیز با استفاده از سه روش رایج حداقل فاصله از میانگین، متوازی السطوح و حداکثر احتمال انجام شد و سپس میزان صحت طبقه بندی (oa) و ضریب کاپا (kc) برای هر یک از آنها مورد محاسبه قرار گرفت. این نتایج نشان دادند که روش حداکثر احتمال بیشترین میزان دقت را در طبقه بندی این داده های ماهواره ای دارد (82/19، =oa و 0/772=kc) و روش متوازی السطوح نیز کمترین میزان دقت را در طبقه بندی گروه های گیاهی ایجاد خواهد کرد (58/76=oa و 0/478=kc). نتایج این بررسی بیانگر آن است که داده های ماهواره ای حاضر تا حدودی قادر به تشخیص گروه های گیاهی از یکدیگر می باشند به شرط آنکه اجتماعات گیاهی از درجه خلوص، تراکم و تفکیک پذیری طیفی و اکولوژیکی کافی برخوردار باشند. ضمن آنکه کاربرد روش های مناسب مطالعه تا حدود زیادی بر نتایج بدست آمده تأثیرگذار است.