فضاهایی که از طریق معماری به وجود می آید به نوعی بر تربیت افراد تاثیر دارد. بار مسئولیت به دلیل حساسیت و تاثیر پذیری کودکان، در طراحی فضاهای مربوط به آن ها بیشتر است. کودکان با ورود به مدرسه با دنیای جدیدی مواجه می شوند، اما مدرسه جوابگوی همه نیازهای آنان نیست. کودکان امکان بازیگوشی و کشف حقایق اطرافشان را نه در خانه و نه در مدرسه به دلیل وجود مقررات خاص و ثابت، بطور کامل ندارند. هدف این پایان نامه طراحی فضای کمک آموزشی برای اوقات فراغت کودکان 6 تا 12 سال (دوره دبستانی) می باشد که در این مقطع سنی وارد جامعه می شوند و بخش عمده ای از شخصیت اجتماعی آنها شکل می گیرد. این فضای کمک آموزشی، همانند خانه کودک، جهت پرکردن ساعات پس از مدرسه کودک است و دربرگیرنده مسائل آموزشی و پرورشی شامل انواع بازی، آموزش های دسته جمعی، شکوفایی خلاقیت ها و تجربه یک محیط اجتماعی کوچک است. در راستای تحقق چنین فضایی، بر آن شدیم تا تحقیقی را در حد بضاعت آغاز کنیم؛ که حاصل آن رساله موجود می باشد که مشتمل بر هشت فصل است که پس از بیان مقدمه در فصل اول، ابتدا در فصل دوم ویژگیهای روانشناسی و رشد کودک، فصل سوم خلاقیت و شناخت عوامل موثر در پرورش آن مورد بررسی قرار گرفته و سپس در فصل چهارم اصول طراحی فضاهای آموزشی جهت پرورش خلاقیت استخراج گردیده است، در ادامه در فصل پنجم نمونه های موردی را تحلیل و بررسی نموده و در فصل ششم برنامه ریزی فیزیکی تدوین گشته است و پس از آن در فصل هفتم با مکان یابی و شناخت بستر مورد نظر، اقدام به طراحی فضای کمک آموزشی کودکان 6 تا 12 سال جهت پرورش خلاقیت گردیده که در فصل هشتم، به مبانی نظری و معرفی طرح پرداخته شده است.

شهر امروز، مکانی است که تعلق به آن و اهل آن بودن، به گونه ای هویت شناختی برای شهروندان به دنبال دارد. در عصر امروز با پیدایش بحران انزوا و تنهایی و پر رنگ شدن مسئله اوقات فراغت، شهر ها باید به چیزی ورای طراحی بناها و شبکه رفت و آمد بیندیشد؛ باید به دنبال فضاهایی بود که برای آموزش روابط اجتماعی و انسانی طراحی می شوند. برای پیوند انسان با محیط اطرافش و جان بخشیدن به حیات مدنی و اجتماعی در فضای شهری، می توان از ابزار قدرتمند هنر، بهره جست. ابزاری که انسان را با خود و دنیای پیرامون خویش آشتی داده و بستری مناسب برای کنش اجتماعی است. هدف این پایان نامه، ایجاد یک مجموعه سینمایی(مکان فراغتی-فرهنگی) است که پاسخگوی نیاز مردم شهر و همچنین هنرمندان و دانشجویان سینما باشد. فضایی که علاوه بر مخاطبان خاص، مردم عادی نیز بتوانند اوقات فراغت خود را در کنار درک و پیشرفت هنر و فرهنگ، سپری کنند؛ فضایی که با امکان حضور گروه های مختلف و دسترسی مناسب در فضا، وجود فعالیت های جاذب بصورت خودجوش و سازمان یافته، امکان دیده شدن و دیدن افرادتوسط یکدیگر، ایجاد مکث و مکانی برای آشنایی مردم با یکدیگر، گرفتن اطلاعات محیطی و تعامل آنها با هم، زمینه را برای توقف و تعامل و همراهی با فعالیت ها فراهم کند و هدف پروژه محقق شود. در راستای این اهداف، این پایان نامه در هشت فصل تدوین شده است، که در ابتدا ضرورت و بستر وجود چنین مجموعه ای به عنوان مکانی فراغتی-فرهنگی را در شهر و در ارتباط با شهروندان مورد بررسی قرار داده و به دنبال آن جنبه های اجتماعی و شهری سینما را کنکاش می کنیم. این فصول به قرار زیر است: فصل اول: مقدمه، فصل دوم: مکان عمومی و تعاملات اجتماعی(فضای شهری)، فصل سوم: شهروندی و گذران اوقات فراغت در متن فضای شهری، فصل چهارم: مجموعه سینمایی(مکانی فراغتی- فرهنگی)، فصل پنجم: بررسی نمونه های موردی، فصل ششم: بررسی استانداردهای فضایی و تدوین برنامه های فیزیکی، فصل هفتم: مکان یابی و مطالعات بستر طراحی، فصل هشتم: معرفی طرح.

در سال های اخیر مسائل روان شناسی و روان درمانی مورد توجه بسیاری قرار گرفته است، چرا که انسان امروزه بیش از هر چیز از اختلالات و مشکلات روانی رنج می برد. اولین گام در این پژوهش آشنایی با تعاریف، اصول اولیه فرصت ها و موانع برنامه ریزی در حوزه بهداشت روان بوده است. سپس به مطالعه مواردی پرداخته شده است که به بهبود سلامت روان کمک می کنند. از جمله این عوامل می توان به روابط اجتماعی، کاردرمانی، روان درمانی، ورزش درمانی، هنر درمانی و بهبود سبک زندگی اشاره داشت و با استفاده از موارد ذکر شده، نشاط و شادکامی، آرامش، امید و احساس ارزشمندی (عزت نفس) افراد جامعه را ارتقا بخشید که در نهایت منجر به بهبود سلامت روان می گردد. سعی بر آن شده است تا مراکزی که از حیث رویکرد و ریز عملکرد ها به موضوع مطرح شده تشابه داشتند، مورد استفاده قرار گیرند و سپس از برخی نکات در هر پروژه استفاده شده و البته تغییراتی مبتنی بر تفاوت مسائل اقلیمی و فرهنگی، در طراحی مجموعه لحاظ گردیده است. برای انتخاب سایت ابتدا به شناخت استان و شیراز پرداخته و برای انتخاب برتر و دوری از سلایق شخصی از سیستم امتیازدهی در روش swot استفاده شد. با توجه به نتایج حاصل از جداول swot سایت های پیشنهادی، سایت همجوار با نهر اعظم و منصور آباد گزینه اصلح انتخاب شد. برنامه فیزیکی مجموعه که شامل فضاها، عملکرد، دسته بندی، مساحت، سرانه، ابعاد و رابطه آنها می شود و نتایج حاصل در قالب جدول ارائه گردید. طراحی مجموعه با لحاظ کردن پتانسیل های سایت با استفاده از خطوط منحنی و دایره که احساسات را ملایم و معتدل می کند و حس آرامش را القاء می نماید، انجام شده است. این امر، همراهی با توپوگرافی موجود و به نوعی حفاظت و تکریم طبیعت ( نه تخریب، نه تبعیت) را می تواند در پی داشته باشد. این طرح می تواند انعطاف پذیری و حل هر مسئله پیشرو با برخورد مناسب، را در ذهن متبادر کند.

محیط های ساخته شده به هر محیطی در اطراف شهروندان اطلاق می گردد که توسط انسان ها ساخته می شود. این محیط ها شامل ساختمان ها، امکانات و فضاهایی است که مردم در اطراف آنها زندگی می کنند. کودکان به عنوان بخش مهمی از اعضای جامعه با مجموعه ای از خواسته ها و نیازهای خاص، استفاده کنندگان محیط های ساختگی هستند. در کنارتوجهات دهه های اخیر به کودکان، بی تردید "پیمان نامه حقوق کودک" مهم ترین سند بین المللی درباره ی حقوق کودکان است. از اصول زیربنایی پیمان نامه مذکور، بها دادن به دیدگاه های کودکان (ماده 12) و حق مشارکت و آزادی مدنی (ماده 17-13) است که بیانگر لزوم مشارکت و مبانی نظری شهرها و فضاهای دوستدار کودک است. به دلیل حساسیت دوران پیش دبستانی در جهت شکل گیری پایه های تمام ابعاد رشد از جمله رشد اجتماعی در کودکان، بسیار ضروری است که آن ها دنیای اجتماعی را در مقیاس خود تجربه کنند. لذا با رواج شهرنشینی و کمبود شدید فضاهای خصوصی، رواج آپارتمان نشینی و کمبود شدید فضای بازی کودکان، تغییر در شیوه زندگی خانواده ها و رواج تک فرزندی و عدم حضور والدین در خانه به دلیل اشتغال و در نتیجه عدم ارتباط و تعامل کودک با والدین و خواهر و برادر، این نیاز مبرم و حیاتی کودک به مخاطره افتاده است. وجود نهادهای متعدد مختص کودکان در شهر، اگرچه لازم است اما کافی نیست لذا وجود مراکزی که به کودکان امکان مشارکت در مسائل مربوط به محیط های ساختگی شهر خود را داده و اجازه دهد که کودکان تعاملات اجتماعی را در مقیاس خود تجربه کنند، ویژگی ضروری فضاهای شهری امروز است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، بررسی شاخص های شهر دوستدار کودک و نهایتا معرفی راهکارهایی برای طراحی فضاها و مراکز دوستدار کودک و اختصاصا طراحی یک مرکز دوستدار کودک در شیراز، جهت پیشبرد شهر به سمت شهر دوستدار کودک و اعتلای اهداف آن است به طوری که مشارکت دادن کودکان در ایجاد محیط های ساخته شده اطرافشان و در نتیجه تحلیل نظراتشان، بیشتر مد نظر معماران، طراحان و برنامه ریزان شهری قرار گیرد.