نام پژوهشگر: ریحانه هاشمی بنی

بررسی و تحلیل جنبه های زیبایی شناسی قرآن های خطی دوره قاجار موجود در موزه ملی قرآن کریم تهران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1392
  ریحانه هاشمی بنی   احمد تندی

بررسی زیباشناختی نسخه های خطی قرآن کریم در زمان قاجاریه که در این پژوهش مجال سخن یافته، نشانگر بلوغ هنری و قریحه و ذوق هنرمندان ایرانی است. آرایش و تزئین قرآن کریم، از قرون اولیه اسلامی مورد توجه هنرمندان بخش های مختلف قلمرو تمدن اسلامی بوده است. از این رو بررسی عناصر زیباشناختی به کار رفته در نسخ قرآن کریم فرصتی برای درک اندیشه های خلاق هنرمندان این آثار و نیز الگویی مناسب برای هنرمندان عصر حاضر است که با شناخت هر چه بهتر آثار گذشتگان ظرفیت های هنری خود را تعمیق بخشند. علیرغم فراز و فرودهایی که هنرهای مختلف دوره قاجار به خود دید، توجه به تهیه قرآن های خطی نفیس و سرشار از ارزش های هنری، همچنان مورد توجه هنرمندان بوده است. ورود برخی زمینه های فنی و هنری نظیر عکاسی، صنعت چاپ و غیره از اهتمام هنرمندان علاقه مند به کتابت کلام وحی و زیباسازی آن نکاست. آنان نسخه های متعددی از قرآن را به زیباترین شکل ممکن فراهم آورده اند که تعدادی از این نسخه های نفیس در موزه ملی قرآن کریم تهران گردآوری شده است. این قرآن ها مشحون از انواع هنرهای کتابتی، اعم از: خوشنویسی(رنگین نویسی و مطلا نویسی) ، تذهیب (طلا کاری، دندان موشی، ترصیع) تجلید وغیره هستند و همچنین شامل ارزش های بصری، مانند تناسب، توازن، تقارن، ریتم، هماهنگی و مهم تر از همه مدیریت هنری و کارگردانی موفق و شگفت انگیز صفحه می باشند . بنابراین این قرآن ها ظرفیت آن را دارند که ارزش های زیباشناختی آن ها را بر اساس نظریه های زیباشناسی و مفاهیم هنر قدسی تحلیل کرد و ارزش های زیباشناختی آن را برشمرد و مورد واکاوی، تجزیه وتحلیل هنری قرار داد. لازم به ذکر است که جامعه آماری ما در این پژوهش نسخه های خطی قرآن مجید زمان قاجاریه می باشد و حجمِ نمونه ما سیزده نسخه از نسخه های این دوران موجود در موزه ملی قرآن کریم است.