چکیده: سیب¬زمینی گیاهی دولپه خودگشن، علفی و یک ساله با نام علمی solanum tubersum از تیره سولاناسه است. این گیاه در معرض انوع بیماری¬های قارچی، باکتریایی، ویروسی و مایکوپلاسمایی قرار دارد. یکی از بیماری¬های مهم این گیاه، بیماری پژمردگی باکتریایی ناشی از ralstonia solanacearum است. مبارزه با این بیماری دشوار بوده و یکی از مهم¬ترین روش¬ها کنترل بیولوژیک است که این بررسی در همین راستا انجام گرفته است. نمونه¬های سیب¬زمینی مشکوک به بیماری پژمردگی باکتریایی از مزارع استان همدان در بهار سال 1391 جمع آوری و استرین¬های r. solanacearum روی محیط کشتpda حاوی تری فنیل تترازولیوم کلراید ( ( tzc آنهاجدا شد. بوته¬های پر رشد سیب¬زمینی مزارع استان همدان به صورت تصادفی انتخاب و جمع آوری شدند. باکتری¬های اندوفیت از برگ و ساقه این بوته¬ها جدا و توانایی بازدارندگی 30 استرین منتخب علیه r. solanacearum ارزیابی شد. براساس آزمون-های بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی استرین¬های اندوفیت جدا شده sp. bacillus ، xanthomonas sp. ، sp. paenibacillus و sp. escherichiaشناسایی شدند. بازدارندگی استرین¬های اندوفیت علیه باکتری بیمارگر در آزمایشگاه و گلخانه با آغشته سازی غده و خاک در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایشگاهی براساس قطرهاله بازدارندگی نشان داد که استرین¬های hd12 و hd19 به ترتیب بیشترین و کمترین اثر بازدارندگی علیه r. solanacearum دارتد. در گلخانه ویژگی¬های وزن¬تر و خشک، طول ریشه و ساقه اندازه گیری شد. شدت بیماری نیز براساس شادابی، اپی ناستی، و شدت علائم مورد سنجش قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که استرین¬های hd12 و hd8به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش رشد گیاه و کاهش شدت بیماری داشتند. برای شناسایی مولکولی باکتری¬های اندوفیت ژن 16s rrnaاسترین¬ها با استفاده از پرایمرهای اختصاصی بوسیله واکنش زنجیره ای پلی مراز (pcr) تکثیر وتعین توالی شد. توالی¬های بدست آمده با داده¬های موجود در بانک اطلاعاتی سایت ncbi بلاست شد. نتایج نشان داد که استرین¬های hd12و hd8، 99 درصد به ترتیب با توالی 16s rrna در باکتری¬های paenibacillus polymyxa وescherchia coli شباهت دارند. برای بررسی تنوع ژنتیکی در این باکتری¬ها از آغازگرهای eric1/eric2 و box استفاده شد. نتایج حاصل از این آغازگرها نشان داد که این باکتری¬ها از لحاظ ژنتیکی یکسان نبوده و دارای تنوع ژنتیکی هستند.