با روی کارآمدن دولت سامانی تحولی عظیم در خراسان به وجود آمد. از ایالات سامانی، خراسان اهمیتی بیشتر از کرانه های دیگر داشت. از این رو فرمانروای این ولایت سپه سالاری کل نیز داشت و فرمانروایان این سرزمین را بیشتر از میان سرداران بزرگ و بزرگان و بزرگان خاندان قدیم بر می گزیدند. این ولایت با ویژگی های طبیعی و اقتصادی و اجتماعی خود زمینه ساز تحولات بزرگی بود. تقریباً تمام منابعی که از سامانیان یاد میکنند به وفور نعمت و مواهب طبیعی در قلمرو آنان اشاره دارند. ویژگی های جغرافیایی خراسان اثر عمده ای در وضع زندگی خراسانیان داشته است. این سرزمین مشتمل بر ارتفاعات حاصلخیز، بیابان لم یزرع، رودهای کوچک و بزرگ، معادن و منابع زیرزمینی و همچنین قرار گرفتن برسر راه های تجاری شرق و غرب است که این ویژگی ها موجب شد که سامانیان از جایگاه اقتصادی خوبی برخوردار باشند. تنوع اقلیم، شبکه آبیاری، احداث سد و قنات از عوامل رونق کشاورزی در دوره ی سامانی است. در سایه ی امنیت امرای سامانی کار استخراج معادن بیش از پیش صورت گرفت که این استخراج موجب رشد و رواج صنایع و مشاغل مربوط به آن میشد که موجبات بهبودی زندگی مردم شهرنشین را فراهم میکرد. ترکیبی از زندگی شهری و روستایی از ویژگی های خراسان بود البته قشرهای پایین اجتماع از شرایط زندگی مطلوبی برخوردار نبودند. فعالیت های نظیر کشاورزی، دامپروری، صنعت و پیشه وری و تجارت نظام اقتصادی این دوره را تشکیل می داد که فعالیت های تجارت و کشاورزی از شاخص ترین آنها بودند.