گندم یکی از محصولات استراتژیک است که از نظر سطح و ارزش غذایی دارای اهمیت بسیار بالایی می¬باشد. برای کشاورز تأمین نهاده¬ها و درآمد محصول بهای ثابتی داشته اما استفاده مناسب از روش¬های زراعی در پایین آوردن هزین? تولید بسیار مهم و موثر خواهد بود. امروزه از تکنیک¬های خاک¬ورزی به¬ منظور به حداقل رساندن صدمات محیطی استفاده می¬شود. محاسبات اقتصادی و مسئله توجیه اقتصادی در فعالیت¬های تولیدی به¬ویژه کشاورزی، بررسی میزان انرژی که در جریان آن فعالیت، مصرف و تولید می¬شود حائز اهمیت است. به منظور بررسی اثر سیستم¬های مختلف خاک¬ورزی و کاشت بر مصرف سوخت و عملکرد و اجزای عملکرد گندم زمستانی و همچنین انرژی و شاخص¬های انرژی، آزمایشی در قالب طرح بلوک¬های کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 3 تکرار در سال 1391-1390 در استان خوزستان، شهرستان دزفول، روستای کهنک اجراء گردید. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: کشت سنتی با استفاده از گاوآهن برگردان¬دار، (1t): دو مرتبه دیسک + گاوآهن برگردان¬دار + دیسک + بذرپاشی و کودپاشی + دیسک + فاروئر. کشت سنتی بدون استفاده از گاوآهن برگردان¬دار، (2t): سه مرتبه دیسک + بذرپاشی و کودپاشی + دیسک + فاروئر. خاک¬ورزی حفاظتی (3t): دو مرتبه دیسک + کودپاشی + کامبینات + مرزبند. بی¬خاک¬ورزی بر روی 100% بقایا، (4t): استفاده از کارنده کشت مستقیم + مرزبند. بی¬خاک¬ورزی بر روی 60% بقایا، (5t): استفاده از کارنده کشت مستقیم + مرزبند. بی¬خاک¬ورزی بر روی زمین عاری از بقایا، (6t): استفاده از کارنده کشت مستقیم + مرزبند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر روش¬های مختلف خاک¬ورزی و کاشت بر روی مصرف سوخت، زمان انجام عملیات، انرژی مصرفی مرحله کاشت، تراکم علف¬های هرز، درصد سبز شدن، تراکم سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیکی و دانه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، کل انرژی ورودی و خروجی و شاخص¬های انرژی در سطح احتمال 1 درصد معنی¬دار گردید و فقط بر روی تعداد دانه در سنبلک و تعداد سنبلک در سنبله معنی¬دار نبود. بیشترین مقدار سوخت مصرفی، زمان انجام عملیات خاک¬ورزی و کاشت و همچنین انرژی مصرفی مرحله کاشت گندم در تیمارهای کشت سنتی مشاهده گردید و تیمارهای بی¬خاک¬ورزی کاهش چشم¬گیری در مصرف سوخت، زمان و انرژی مرحله خاک¬ورزی و کاشت گندم را موجب گردید. بالاترین درصد سبزشدن در تیمار 3t بدست آمد. بیشترین تراکم علف هرز در تیمارهای کشت مستقیم مشاهده گردید. بالاترین عملکرد بیولوژیکی و دانه در تیمار ?t و کمترین در تیمارهای بی¬خاک¬ورزی بدست آمد. بیشترین انرژی مصرفی در تیمار ?t و کمترین در تیمارهای بی¬خاک¬ورزی بدست آمد. بیشترین و کمترین افزوده خالص انرژی به ترتیب در تیمار 3t و ?t مشاهده گردید. بیشترین و کمترین بهره¬وری انرژی به ترتیب در تیمار 3t و ?t مشاهده گردید. بیشترین و کمترین بازده انرژی به ترتیب در تیمار 3t و ?t مشاهده گردید. بیشترین و کمترین شدت انرژی به ترتیب در تیمار ?t و ?t مشاهده گردید. بیشترین هزینه تولید و بالاترین درآمد در تیمار ?t بدست آمد و کمترین هزینه تولید و سود حاصله در تیمار 4t مشاهده گردید. نتایج نشان داد که ?? درصد انرژی ورودی مستقیم و 63 درصد غیرمستقیم می¬باشد. همچنین 37 درصد انرژی ورودی در تیمارها تجدیدپذیر و 63 درصد تجدیدناپذیر می¬باشد.