حدیث، پس از قرآن، دومین منبع شناخت احکام و گزاره های دینی، در ابعاد مختلف معرفتی است. قرآن کریم در آیات فراوانی با تأکید بر شخصیت والای پیامبر اکرم(ص)، سخنان ایشان را وحیانی دانسته و سیره ایشان را به عنوان الگویی برای مومنان، معرفی کرده است، همچنین اطاعت از رسول و اولی الأمر(ع) را در کنار قرآن، به عنوان دو همراه پس از خود به ودیعت نهاده است تا مسلمانان، با تمسک به آن دو از ضلالت، رهایی یابند. بنابراین پیامبر(ص) اولین مفسر قرآن هستند؛ و بر اساس دلایلی چون، حدیث ثقلین و آیه تطهیر، روایات اهل بیت(ع) مانند روایات پیامبر، حجت و معتبر است و بر همین اساس، افراد مختلفی دست به جمع آوری و نقل این روایات زده اند؛ با این حال، اکنون تمام روایات صادر شده از پیامبر(ص) و ائمه (ع)، در دست ما نیست و برخی از آن ها طی جریانات مختلف، از دست رفته است؛ ولی نسبت به نقل و بررسی محتوایی همین مقدار باقی مانده از روایات، نباید بی تفاوت بود. پژوهش حاضر، با هدف گزینش، گونه شناسی و تحلیل روایات تفسیری، ذیل آیات 1 تا32 سوره بقره، با در نظر داشتن پیام های تربیتی، معرفتی و هدایتی، تدوین شده است. در مورد هر یک از آیات، روایات تفسیری منتخب از کتب روایی و تفسیری را جمع کرده و سپس به گونه شناسی و در واقع نوع معرفتی که روایت، در ارتباط با آیه دارد، پرداخته شده و پیام های تربیتی، هدایتی و معرفتی روایات، استخراج گردیده است. برخی از رهیافت های حاصل از این پژوهش، عبارتند از: شناختی که روایات، از آیات، به دست می دهند همه از قسم تفسیر نیست، بلکه اقسام مختلفی دارد از جمله: مصداق، شرح، بطن، بیان معنا، دلالت التزامی و دعا، که بیشترین گونه مورد استفاده در این پژوهش، بیان یکی از مصادیق است. برای فهم یک آیه از طریق روایات، باید تمام کتب روایی، اعم از تفسیری و غیر تفسیری را مورد بررسی قرار داد. به دنبال روی آوری بسیاری از مفسران، به خلاصه گویی و حذف سند روایات، برای کم تر کردن حجم تفاسیر، تعداد روایات مرسل بیش از دیگر روایات است.