هدف : عقب ماندگی ذهنی با نقص در عملکرد ذهنی و رفتار انطباقی و شروع پیش از سن 18 سالگی مشخص می شود.در حدود 70% از موارد عوامل ژنتیکی نقش دارند. هدف از این مطالعه بررسی علل ژنتیکی عقب ماندگی ذهنی در استان همدان بود. روش بررسی: با همکاری بهزیستی استان همدان 21 خانواده دارای بیش از یک مبتلا انتخاب شدند که در مجموع دارای 60 بیمار (شامل 39 مرد و 21 زن) بودند. کلیه افراد بیمار قبلا مورد ارزیابی ذهنی و معاینه بالینی قرار گرفته و عقب ماندگی ذهنی آن ها بوسیله تست سنجش هوش ریون تایید شده بود. نمونه گیری از تمام افراد مبتلا، پدر، مادر و حداقل دو فرد سالم (در صورت وجود) صورت گرفت. سپس افراد مبتلا بوسیله تست نشانگان ایکس شکننده، آنالیز کروموزومی و تست متابولیک مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین در موارد میکروسفالی آنالیز پیوستگی برای هفت جایگاه ژنی شناخته شده عقب ماندگی ذهنی اتوزومی مغلوب همراه با میکروسفالی نیز صورت گرفت. یافته ها: از بین موارد مورد بررسی سه خانواده به نشانگان ایکس شکننده مبتلا بودند. ناهنجاری کروموزومی در هیچ یک از خانواده ها مشاهده نشد. یک خانواده دارای نقصمتابولیک کمبود آنزیم آسیل کوآ دهیدروژناز اسیدهای چرب زنجیره متوسط تشخیص داده شد. همچنین در 3 خانواده عقب ماندگی ذهنی با میکروسفالی همراه بود که هیچ یک به لوکوس های شناخته شده میکروسفالی اولیه (ام.سی.پی.اچ) پیوستگی نداشتند. نتیجه گیری: نشانگان ایکس شکننده و عقب ماندگی ذهنی اتوزومی مغلوب همراه با میکروسفالی با فرآوانی 14.28% از مهمترین عوامل بروز عقب ماندگی ذهنی در استان همدان هستند. همچنین به نظر می رسد عقب ماندگی ذهنی اتوزومی مغلوب همراه با میکروسفالی اختلالی نسبتا رایج و هتروژن در استان همدان است.