در این رساله پروسه طراحی یک خانه مسکونی صفر انرژی به نگارش در آمده است. این پروسه از مرحله اولیه توجیه طرح تا نحوه حصول اطمینان از طراحی انجام شده، نکات کلیدی و موثر در روند طراحی را شرح داده و در راستای آشنایی بیشتر با این گونه خانه ها نمونه هایی را مورد نقد قرار داده است. در فصل اول کلیات طرح شرح داده شده و دلایل شکل گیری موضوع پایان نامه و دغدغه های نگارنده توضیح داده می شود. این کلیات شامل طرح مسئله، اهمیت و ضرورت پژوهش و اهداف پژوهش می باشد که پیش تر به آن پرداخته شد. آنچه که به عنوان دغدغه اصلی نگارنده علت انتخاب موضوع کنونی رساله است را می توان در سه مورد کلی خلاصه کرد: ضرورت جلوگیری از پیشرفت پدیده گرمایش زمین، لزوم کنترل مصرف سوخت های فسیلی، نیاز به حفظ زیستگاه های انسانی و جانوری جهت آیندگان. فصل دوم به بررسی آئین نامه ها و استاندارد های تبیین شده جهت رسیدن به ساختمان صفر انرژی می پردازد. به طور کلی دو موسسه لید و بری ام که یکی در ایالات متحده و دیگری در انگلستان مستقر می باشند، موفق ترین نمونه های تبیین و توسعه استانداردهای زیست محیطی می باشند. با وجود آنکه کلیات مطرح شده در این دو روش ممیزی بسیار به هم نزدیک است، هرکدام دارای جزئیات منحصر به فرد خودشان می باشند که در شیوه امتیازدهی آنها بسیار موثر است. بنابراین فصل دوم به بررسی آئین نامه های منتشر شده از این موسسه ممیزی انرژی و مشخصات زیست محیطی پرداخته است. در ادامه و در فصل سوم تکنولوژی ها و مصالح ساختمان ها و نقش آنها در مصرف انرژی خانه های مسکونی مورد بررسی قرار گرفته است. این فصل به دو بخش عمده تقسیم شده که در قسمت اول به بررسی انرژی لازم جهت احداث بنا پرداخته شده و بخش دوم بر انرژی مصرفی ساختمان در هنگام استفاده ساکنین می پردازد. در بخش اول سیستم های سازه و نحوه عملکرد آنها از نظر انرژی مصرفی و شیوه انتخاب مصالح کم انرژی مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم روش های جلوگیری از اتلاف انرژی، کاهش انرژی مصرفی تجهیزات، راهکارهای تامین آسایش محیطی به صورت منفعل و سیستم های تامین انرژی از منابع تجدیدپذیر معرفی و موارد استفاده هرکدام تشریح می شود. فصل چهارم به آنالیز شرایط اقلیمی شهر شیراز و محل احداث پروژه پرداخته است. از آنجایی که شرایط محیطی در تعیین مشخصات ساختمان و نحوه عملکرد انرژی بنا بسیار موثر است، مواردی همچون تابش، باد، بارندگی، رطوبت و دما از ایستگاه های هواشناسی استخراج شده و موارد تاثیرگذار بر طراحی خانه های صفر انرژی از جمله بازه دمای آسایش مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در راستای آشنایی هرچه بیشتر خوانندگان رساله با اهداف خانه های صفر انرژی، فصل پنجم به بررسی نمونه های موفق پرداخته است. از آنجایی که خانه ها از نظر شیوه انرژی به دو دسته متصل به شبکه و منفصل از شبکه تقسیم می شوند، نمونه هایی از هر دو نوع معرفی شده اند. با این وجود به دلیل تمرکز رساله بر ساختمان های منفصا از شبکه، گونه دوم از تجزیه و تحلیل کاملتری بهره می برد. در این راستا نمونه های موفق مسابقات بین المللی و معتبر دهگانه خورشیدی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصل ششم به شیوه دستیابی به طرحمایه اولیه پرداخته می شود. از آنجایی که بررسی شرایط محیطی و انتخاب مشخصات صحیح در مراحل اولیه طراحی باعث کاهش چشمگیر مصرف انرژی ساختمان می شود، موارد کلیدی و موثر بر انرژی مصرفی خانه ها از جمله تناسبات، جهت گیری و میزان شفافیت بهینه مورد آزمایش قرار گرفته و حالات بینه معرفی شده اند. همچنین شرایط قرار بهینه سیستم ها و تجهیزات خورشیدی تجدیدپذیر بررسی شده و زوایای قرارگیری بهینه معرفی شده اند. در پایان به بررسی امکان استفاده از راهکارهای منفعل در خانه پرداخته شده و نحوه عملکرد آنها شبیه سازی شده است. فصل هفتم به معرفی روند طراحی خانه صفر انرژی پرداخته است. در گفتار هفتم نحوه شکل گیری پلان و فضاها از طرح مایه اولیه تشریح شده و دلایل اخذ استراتژی های مختلف معرفی می شوند. همچنین برخی مشخصات فنی خانه از جمله جزئیات جداره ها، نحوه توزیع شفافیت و شیوه های کنترل آسایش محیطی مورد معرفی شده و مورد بررسی قرار گرفته اند. در این بخش به بررسی تفصیلی شیوه های اتخاذ شده جهت تامین آسایش محیطی بوسیله راهکارهای منفعل پرداخته می شود. در فصل هشتم نمونه طراحی شده به انضمام مشخصات فنی پیش بینی شده مورد آنالیز قرار می گیرند. بدین ترتیب که نمونه طراحی شده توسط سه نرم افزار شبیه سازی انرژی با امکانات و مشخصات متفاوت مدل سازی شده و مورد آنالیز انرژی قرار می گیرد. نتایج بدست آمده در این بخش حاکی از موفقیت طراحی انجام شده و کسب شرایط لازم جهت معرفی به عنوان یک خانه صفر انرژی می باشد. در گفتار پایانی یعنی فصل نهم به بررسی اجمالی فعالیت های انجام شده در این تحقیق پرداخته شده و مروری کلی بر روند شکل گیری طرح تشریح می شود. در این مرور اجمالی تحقیقات صورت گرفته مختصراً توضیح داده شده و نتیجه گیری پایانی صورت می گیرد. در پایان این فصل و متعاقباً کل رساله، پیشنهاداتی جهت ادامه تحقیقات پیرامون مباحث مرتبط با انرژی مصرفی ساختمان ها، برای علاقه مندان ارائه شده است.

کم توجهی بهریشههای معماری معاصر ایران، موجب بیگانگی معماری کنونی با بنیادهای مفهومی آن بوده است و از سویی بهکارگیری مفاهیم بنیادین معماری سنتی، بهتنهایی پاسخگوی نیازهای زندگی امروز نیست. اما با تعمق در معماری سنتی ایرانی، اصول و تفکر ویژهی مستتر در حکمت اسلامی ایران هویدا میگردد. بهنظر میرسد با شناخت و تلفیق این اصول با ضرورتهای زندگی امروز، علاوه بر حفظ ارزشهای معماری سنتی ایرانی، میتوان به رویکردی نو برای طرح معماری دست یافت. تدقیق در فلسفه حکمت متعالیهی ملاصدرا، بهمنظور بررسی ساختار معماری اسلامی ایرانی، دستمایهی این تحقیق میباشد. رساله درپی پاسخ به این سوال است که آیا میتوان پیوندی مشابه آنچه که ملاصدرا میان حکمت باستانی ایران و حکمت عقلگرای مشا ایجاد کرده است را میان مفاهیم معماری سنتی ایران و معماری عقلگرای مدرن ایجاد کرد؟ این پایان نامه با روش پژوهش ترکیبی تفسیری-تاریخی و توصیفی انجام پذیرفته و درزمره تحقیقات کیفی قرار دارد. دادههای آن، از مطالعات اسنادی و مشاهدات غیر مشارکتی بهدست آمده است. این تحقیق با بررسی اصول فکری حکمت متعالیه، در سامانهی جستوجوی ساختارگرایی با محوریت تاثیر تفکر فلسفی در معماری، انجام پذیرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که با توجه به نظرگاه ملاصدرا و اصل اصالت وجود، میتوان هدف اصلی معماری را ایجاد ارتباط میان مخاطب و عالم معنا، بهمنظور توجه انسان به وجود مطلق قرار داد. دستیابی به این هدف از طریق بهکارگیری اصولی همانند الهام و استعاره، تجلی نور و تجلی کثرت در وحدت که ریشه در حکمت متعالیه داشته -و تبلور این ویژگیها در کهنالگوهایی نظیر گذار قدسی، بهشت گمشده، ماندالا و... در معماری سنتی ایرانی مشاهده شده- است، ممکن میگردد. این پژوهش در پنج فصل تنظیم شده است. در فصل اول به طرح مساله، ضرورت و اهداف پرداخته شده است. فصل دوم با عنوان مبانی نظری، شامل مبانی نظری و ادبیات تحقیق است. در مبانی نظری تبیین نسبتا جامعی از روند فکری ملاصدرا و چگونگی تلفیق فلسفه مشا و حکمت باستان ایران انجام گرفته است. در فصل سوم مراحل مطرح شده در نظرگاه صدرا در تلفیق فلسفه مدرن و سنتی در معماری تاویل داده شده و به شناخت و بررسی معماری از نظرگاه حکمت متعالیه پرداخته شده است. در فصل چهارم با عنوان یافته ها، نتایج حاصل از بررسی های انجام شده ارایه شده و مفاهیم مستخرج از معماری سنتی در قالب الزامات زندگی مدرن ارایه شده است. در فصل پنجم با عنوان فرایند طراحی اطلاعات مربوط به موضوع طراحی و بستر شکل گیری طرح تدوین شده و در نهایت طرح مورد نظر شده است.

در بین رویکرد های مختلف و گاه متفاوتی که در بطن هنر مدرن بوجود آمدند، مینیمالیسم دارای جایگاهی متمایز است. در تطور هنر مدرن، کمتر رویکردی را می توان یافت که تقریبا در تمامی دوران حیات مدرن و حتی پس از آن رواج داشته و دارای آثار شاخص است. ویژگی شاخص دیگر این رویکرد، رسوخ آن در همه شاخه های هنر، اعم از زیبا و کاربردی، تجسمی و ذهنی است. در سال های اخیر، رویکرد مینیمال دوباره مورد توجه قرار گرفته و در همه شاخه های هنر، از جمله معماری، مورد استفاده است. امروزه معماری مینیمال یکی از مهمترین الگو واره های معماری در جهان است. امروزه آموزش غیر مستقیم در تمامی زمینه ها، از مباحث علمی یا تاریخی گرفته تا هنر جایگاهی به مراتب با ارزش تر از گذشته پیدا کرده و به عنوان مکملی برای آموزش آکادمیک محسوب می شود که به درک تجربی و عینی موضوعات می انجامد. طراحی موزه هنر مدرن شیراز از آن جهت یک ضرورت می نماید که هیچ گونه مکان مناسبی برای گردآوری و حفظ و به تصویر کشیدن و شناسایی و ارتقا تصویر ذهنی جامعه و هنرمندان و تعامل و تبادل نظر بین هنرمندان وجود ندارد. در فصل اول پایان یان نامه روند انتخاب موضوع مورد بررسی قرار می گیرد. در فصل دوم زمینههای پیدایش رویکرد ساده گرا در هنر مورد بررسی قرار میگیرد. در فصل سوم رویکرد ساده گرا در معماری مورد بررسی قرار گرفته است. فصل چهارم به آموخته ها و دستورالعمل های رویکرد ساده گرا در طراحی معماری اختصاص دارد. در فصل پنجم به برنامه فیزیکی لازم برای طراحی موزه هنر مدرن شیراز و آشنایی با بستر طرح پرداخته شده است.

لازمه درک یک اثر هنری توسط مخاطب، شکل گیری مکالمه میان طرفین است. شرط وقوع این رویداد، زمینه¬ای مشترک برای شروع مکالمه است. چه بسا بتوان دلیل مقبولیت بناهای سنتی در نزد مخاطبانش و سیل نظرات منتقدانه و حاکی از عدم رضایت درباره بناهای معاصر را با توضیحات ارائه شده تبیین کرد. به طور کلیمی¬توان چنین بیان کرد که سیر غالب معماری کشور ما در سال¬های اخیر یا به سمت طراحی بر پایه مسائل عملکردی صرف و توجه به مسائل اقتصادی بوده است؛ یا تحت تأثیر معماری غرب، بیانی گنگ، نامأنوس و غریب دارد. در هر دو صورت ارتباط عمیقی میان مخاطب و اثر شکل نمی¬گیرد. از سویی دیگر در معماری سنتی ایران، معمار اثر خود را در راستای باورها، اعتقادات و فرهنگ زمانه خویش بنا نموده و معماری دارای هویت است. این هویت و اصالت است که به عنوان عامل اشتراک، زمینه را برای شروع ارتباط میان بنا و مخاطب برقرار کرده است. پژوهش پیش رو قصد دارد تا با بررسی مفاهیم معناییِ معماری سنتی و ادبیات کلاسیک در حوزه¬ی عرفانی، به خصوص اشعار و غزلیات حافظ با این مضمون، به عنوان دو عرصه¬ی مهم منعکس کننده¬ی وجوه فرهنگی جامعه سنتی، به شناسایی ارزش¬های ثابت در فرهنگ اصیل ایرانی و فصل مشترک میان شعر و معماری و در نهایت به طراحی¬ای مبتنی بر هویت و اصالت ایرانی، و هم راستا با نیازهای زمانه برسد. این پژوهش از چهار فصل تشکیل شده است. در فصل اول کلیات پژوهش شامل مساله، ضرورت اهداف، فرضیه ، روش و ساختار پژوهش بیان شده است. در فصل دوم مبانی نظری پژوهش شامل عرفان در معماری سنتی ایران، عرفان در ادبیات و رابطه میان شعر و معماری تبیین شده است. هم¬چنین اندیشه¬های عرفانی حافظ مورد بررسی قرار گرفته است و بخشی از این مباحث که در طراحی مجموعه اهمیت داشته¬اند، ارائه شده است. در فصل سوم مصادیق موردی معرفی شده است و در انتها فصل چهارم، معرفِ فرایند طراحی می باشد. در این فصل اطلاعات مربوط به موضوع طراحی و بستر شکل گیری طرح، آورده شده است. بعد از آن، ملاحظات شکل گیری طرح مشخص شده و در نهایت، طرح مورد نظر بر اساس بررسی¬های صورت گرفته بر روی مفاهیم عرفانی غزلیات حافظ در فصل دوم، ارائه شده است.

معماری به عنوان یکی از مولفه های محیط انسان ساخت، در طی روند تاریخی خویش همواره متأثر از فناوری های زمانه بوده که تأثیرات غیر قابل انکار فولاد و بتن در پیدایش معماری مدرن گواهی بر این مدعاست. لیکن طی سالهای اخیر که پیشرفت های عمده ای در صنعت شاختمان و مصالح ساختمانی به وجود آمده است، شاهد حصور تأثیرگذارتری از جلوه های تکنولوژی در معماری هستیم. در این میان گاه معماری در سایه فناوری های جدید قرار گرفته و گاه تکنولوژی با حضور موثر و البته نامحسوس خود در خدمت معماری بوده است